آشنایی با هنر هوربافی ( استان ایلام)

مجموعه: هنرهای دستی و ترسیمی

هوربافی یکی از صنایع دستی عشایر استان ایلام می باشد

هور، جوال بزرگ و دو لنگه‌ای است كه از دیرباز ظرف جابجایی غلات، آرد، حبوبات و بسیاری از محصولات سنگین جالیز مانند هندوانه، خربزه و گاه خیار در مناطق سخت‌گذر استان ایلام و مناطق همجوار بوده است. هور از دیرباز با نام‌های مختلفی معروف بود و كلمه هور برگرفته از راحتی بار و راحت رساندن آن به مقصد است.

برای بافت هور، زنان ورزیده عشایر هنگام بهار و پشم‌چینی، پشم گوسفندان نر دو ساله را جدا كرده و پس از شستن و شانه زدن، می‌تابند تا به كمك دوك كه به دیك یا سیوی معروف است به صورت رشته‌های نخ محكمی درآید. سپس نخ‌ها را به صورت 2 یا 3 رشته به هم تاب می‌دهند تا به قول اهل محل بَن‌وا دریاگ به دست آید.

وزن نخ‌های هر هور بسته به نوع استفاده از آن از 10 تا 16 كیلو متفاوت است و برای استحكام كناره‌های آن از نخ‌های مویی تابیده شده استفاده می‌كنند. هور همانند گلیم بر داری ایستاده بافته می‌شود و اساتید كار تارهای آن را همانند تار گلیم بر دار می‌بافند تا زنان و دختران همانند گلیم پودها را با نقش‌های متفاوت و گاه رنگی در آن بتنند. طول تخته‌ی هور كه بافته می‌شود حداكثر چهار متر است كه هنگام تمام شدن كار، آن را روی زمین پهن كرده تا مردان باتجربه لنگه‌های آن را با سلیقه و هنر خود انجام دهند.

نحوه‌ی دوخت لبه‌های هور به گونه‌ای است كه اگر این وسیله به تدریج كهنه و پوسیده شود، حتی یك نخ از لبه‌دوزی آن پاره نخواهد شد و این هم شیوه‌ای بسیار مهم و سنتی است. یك هور متوسط برای حمل حداقل 210 كیلو غله كه بر گرده‌ی قاطر انداخته می‌شود كافی است و اگر مسیر حمل و نقل نزدیك باشد، گاه تا 300 كیلو گندم یا آرد را در آن جا می‌دهند. لایه‌های قطور هور مانع نفوذ رطوبت هوا و آفت انباری به داخل آن شده و هنگام كوچ از این جوال بزرگ برای نگهداری آرد و حبوبات و غلات استفاده می‌كنند و همواره باید آن را روی چهارپایه‌ای كه با زمین فاصله داشته باشد قرار دهند تا در اثر رطوبت مستقیم خاك، الیاف پشمی و مویی آن شكننده نشود و دوام آن ماندگار باشد.

هور اگر درست نگهداری شود بیش از 30 سال قابل استفاده برای حمل و نقل در مناطق سخت‌گذر و چهار پارو است. قیمت یك هور نو كه هنرمندانه و مستحكم بافته شده باشد، برابر با قیمت یك فرش خوب یا حداقل سه تخته گلیم است. این نكته را یادآور شویم، قدیم‌تر بسیاری از عشایر كشور عراق، هور و جوال خود را از عشایر استان ایلام خریداری می‌كردند و در بین عشایر عرب، داشتن این وسیله مایه‌ی فخر و مباهات به شمار آمده است.

منبع:negahmedia.ir