صنایع دستی شیراز

مجموعه: هنرهای دستی و ترسیمی

صنایع دستی شیراز

خاتم سازی
خاتم سازی در واقع آراستن سطح اشياء چوبی به صورتی شبيه به موزائيک با مثلثهای کوچک است و اين مثلثها هر چه ظريف تر و طرحها و اشکالی که با اين مثلث ها بوجود می آيد هر چه منظم تر باشد خاتم مرغوبتر است . البته مرغوبيت مواد اوليه به کار رفته در خاتم نيز باعث بالا بردن ارزش آن می گردد .

سفالگری
مهمترين مواد اوليه در کار سفالگری : گل، ماسه و مواد سوختنی است . گِل رس به خاطر داشتن اکسيد آهن و آهک دارای خاصيت شکل گيری و چسبندگی است و ميتوان با آن ظرفهای غير قابل نفوذ ساخت . برای تهيه سفال ابتدا گِل را از معدن به محل کارگاه نموده و سپس مقداری معين آب و ماسه به آن می افزايند . پس از اينکه گل و ماسه و آب کاملاً با هم مخلوط شد و آماده گرديد ، گل به قطعاتی با اندازه های مورد نياز تقسيم می شود و هر قسمت را به طور جداگانه روی چرخ سفالگری گذاشته و شروع به چرخکاری می نمايند .

شیشه گری
شيشه جسمی است شفاف ، شکننده و ترکيبی از سيلکيکاتهای قليايی که اين اجسام را در کوره ذوب می نمايند و به وسيله دست يا به کمک قالب های مخصوص به آنها شکل می دهند . اشيايی که از مناطق مختلف کشور نظير شوش ، ری ، ساوه و نيشابور از زير خاک به دست آمده نشان دهنده ساخت اينگونه ظروف در اکثر نقاط کشور در گذشته های دور می باشد . ظروف شيشه ای در اوايل دوره اسلامی بيشتر شامل بطری ، قوری ، گلدان و فنجان بوده است که برای مصارف خانگی به کار می رفته است . برخی اشياء باقی مانده متعلق به قرون هشتم و نهم ميلادی است که بدون تزئين می باشد . همچنين تعدادی دکمه شيشه ای که طی يکی از حفريات ناحيه حسنلو بدست آمده متعلق به عهد هخامنشی است که بروجرد و رونق شيشه گری در آن عصر گواهی می دهد .

قلمزنی
آنچه امروز به عنوان قلمزنی شناخته می شود و مصنوعات فراوانی اعم از مس و برنج به وسيله آن تزئين می گردد در ايران دارای سابقه ای بسيار طولانی است . از آثار فلزی دوره هخامنش نمونه های بسياری به دست نيامده تا دورنمای رواج اين هنر در آن دوران را مشاهده کنيم ولی مجموعه ظرفها و بشقابهای نقره و طلای عصر ساسانی که به دست استادان ايرانی قلم خورده است و سلاطين اين سلسله را در بزم يا رزم و شکار نشان می دهد و در موزه "ارميتاژ" شهر لنينگراد نگاهداری ميشود رواج صنعت قلمزنی را در آن عصر تأييد می کند . در دوران اسلامی تاريخ ايران صنعت قلمزنی رواج فوق العاده داشته است و شاهد بر اين مطلب مجموعه ابريقهای برنزی و آثار زيبای فلزی از نوع بخوردان و ظرفهای آبخوری است که به شکل حيوانات و پرندگان ساخته شده و بيشتر آنها در خراسان و همدان و ری و سمرقند به دست آمده است .

گلیم بافی
آسودن بر روی کف پوشی گرم و نرم در پی روزی پرکار و سخت ، اميد و توانی است برای برخوردی دوباره با واقعيتهای سخت و شيرين کار روزمره و تأمين معيشت خانواده . نخستين کف پوش بشر اوليه پوست حيوانات بود ولی پس از گذشت هزاران سال وقتی توانست کم کم مواد اوليه طبيعت را به ميل خود شکل دهد ، به فکر ساخت بالاپوشی برای خود و کف پوشی برای محل سکونتش افتاد . اولين کف پوشهای ساخته انسان حصير و بورياست و به تدريج بافت زيراندازهای پشمی را نيز آموخت . در کاوش های باستان شناسی در شرق جزيره آناتومی و بقايای يک گليم 7700 ساله به دست آمده است ولی به طور کامل به علت آسيب پذيری مواد اوليه گليم و نمونه های چندانی از گذشته های دور موجود نيست . قديمی ترين نمونه به دست آمده گليم ايران و قطعه گليمی متعلق به دوره اشکانی است .

معرق
هنر معرق روی چوب ، يکی از رشته های پر پيشينه صنايع دستی ايران است که به نسبت ساير صنايع چوب از قبيل خاتم ، منبت ، نازک کاری چوب ، خراطی و بافت سبد و حصير دارای قدمت بيشتری است و طبق اسناد و مدارک موجود با وجودی که زادگاهش هند است اما از روزگارانی خيلی دور به ايران راه يافته و هنرمندان و صنعتگران ايرانی تکميل کننده و گسترش دهنده آن بوده اند . اين "هنر صنعت" که در ابتدا تلفيقی از چوب و فلز بود ، به کمک ذوق و انديشه معرق سازان هنرمند ايرانی تغيير شکل داد و صنعتگران کشورمان به جای يک نوع چوب که معمولاً متن اصلی دست ساخته ها را تشکيل ميداد ، به استفاده از انواع چوب با رنگهای مختلف پرداختند .

منبت کاری
منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب بر اساس نقشه ای دقيق اين تعريف اصولی منبت کاری است .

مینیاتور
واژه "مينياتور" که مخفف شده کلمه فرانسوی "مينی موم ناتورال" و به معنی طبيعت کوچک و ظريف است و در نيمه اول قرن اخير و حدوداً از دوره قاجاريان وارد زبان فارسی شده ، اصولاً به هر نوع پديده هنری ظريف (به هر شيوه ای که ساخته شده باشد) اطلاق می شود و در ايران برای شناسايی نوعی نقاشی که دارای سابقه و قدمتی بسيار طولانی است به کار می رود .

نمدمالی
نمد ساده ترين نوع کف پوش است و ساخت آن احتياج به دستگاه خاصی دارد . در نمد مالی در واقع از خاصيت طبيعی پشم که عبارت از در هم پيچيدن الياف آن در اثر رطوبت و فشار است استفاده می شود . احتمال دارد که اولين بار بافندگانی که الياف پشمی خود را شسته و برای گرفتن رطوبت آن با چوبدستی ضربه هايی به پشم می زده اند ، موفق به کشف اين خصوصيت پشم و در نتيجه موفق به بوجود آوردن صنعت نمدمالی شده باشند .

منبع:parsiking.com