پوست خود را بيشتر دريابيم

مجموعه: سلامت پوست

يکي از انواع سرطان ها، سرطان پوست است که يکي از شايع ترين بدخيمي هاي بدن است و در جهان سالانه بيش از يک ميليون نفر را مبتلا مي کند.

با پيشرفت در زندگي نوع بيماري هايي که انسان ها با آن دست به گريبان شده اند نيز تغيير کرده است. زماني بيماري هاي عفوني بسياري از آنها را به کام مرگ مي کشاند اما امروز با صنعتي و ماشيني شدن زندگي ها نوع امراض نيز مطابق با آن متفاوت شده است. بيماري هاي قلبي، انواع سرطان و... از شايع ترين آنهاست به طوري که سالانه مردم زيادي در جهان از اين طريق مي ميرند. مطمئنا نوع زندگي در به وجود آمدن اين نوع بيماري ها تاثير فراواني داشته است .

سرطان با انواع مختلف آن، يکي از سخت درمان ترين بيماري هاي اين روزگار است چرا که بسياري از انواع آن هنوز درمان مشخص ندارند و آنهايي هم که راه درمانشان پيدا شده دوره هاي درماني بسيار سخت و طولاني و با عوارض جانبي فراوان دارد. پس چه بهتر که با تغيير در روش زندگي و نوع تغذيه کمي از ميزان شيوع آنها بکاهيم.

يکي از انواع سرطان ها، سرطان پوست است. زياد قرار گرفتن در آفتاب يکي از علل شايع به وجود آمدن آن است. بعضي از مشاغل و حتي بسياري از مدها که يکي از آنها برنزه کردن پوست است باعث شده تا بسياري از افراد ساعت هاي متمادي در معرض شديد نور آفتاب قرار گيرند به همين دلا يل سرطان پوست يکي از شايع ترين بدخيمي هاي بدن است و در جهان سالانه بيش از يک ميليون نفر را مبتلا مي کند.

پس بد نيست تا با انواع آن مختصري آشنا و دلايل به وجود آمدن و موارد پيشگيري آن را بيشتر بشناسيم.

با توجه به نوع سلول اوليه منشا سرطان، سرطان هاي پوست به سه دسته تقسيم مي شوند:

(BCC (carcinoma Basalcell سرطان سلول هاي پايه اي

( SCC (carcinoma Sqoamouscell سرطان سلول هاي سنگفرش

(M3 (melanome Malignant ملانوم بدخيم

 BCC چيست ؟  

اين نوع سرطان پوست معمولا به شکل يک برجستگي کوچک روي سر و گردن و دست ها ايجاد مي شود. البته گاهي اين سرطان روي تنه به شکل لکه هاي کوچک قرمز رنگ ديده مي شود و اغلب در سطح آن عروق کوچک سطحي قابل مشاهده است. اکثر ضايعات BCC در افرادي که داراي رنگ پوست و چشم روشن هستند ديده مي شود. تماس طولاني با نور خورشيد علت اصلي اين سرطان است. شايع ترين محل بروز BCC در مناطق در معرض نورآفتاب مي باشد (سر، صورت، گوش، گردن و اندام ها). در موارد نادر ضعف سيستم ايمني به علت بيماري يا مصرف داروهاي سرکوبگر ايمني و بعضي بيماري هاي ژنتيکي از علل ايجاد BCC است.

 چه وقت شک کنيم که يک ضايعه BCC است؟

BCC به اشکال مختلف ديده مي شود:

ـ زخم سطحي که بهبود نمي يابد.

- ضايعه برجسته گنبدي شکل با حضور عروق سطحي روي آن.

- ضايعه قهوه اي يا سياهرنگ که ممکن است با خال يا ساير بيماري هاي پوستي اشتباه شود.

- ضايعه به رنگ پوست و قوام سفت.

- زخم بزرگي که ضايعات غيرقابل برگشتي چون تخريب غضروف و استخوان زيرين ايجاد مي کنند.

براي تشخيص قطعي BCC احتياج به نمونه برداري است. نمونه برداري تشخيص اقدام ساده اي است که تحت بي حسي موضعي و با برداشت حجم کمي از بافت پوستي (به قطر 3*3 ميلي متر) صورت مي گيرد. جواب اين نمونه برداري مشخص کننده نوع بيماري و درمان مناسب براي آن است.

روش هاي درمان :

اقدامات مختلف درماني در مورد BCC انجام پذيرند که عبارتند از:

- جراحي و برداشت کامل تومور.

- کرايو (فريز کردن با نيتروژن مايع) جهت BCC هاي کوچک.

- برداشت BCC با يک قاشق به خصوص به نام کورت و استفاده از کوتر جهت کنترل خونريزي و تخريب سلول هاي توموري باقيمانده.

- راديوتراپي که معمولا براي تومورهاي عودکننده يا نامناسب جهت درمان جراحي به کار مي رود.

- جراحي ميکروسکوپي Mohs که در آن ضايعه به صورت تکه تکه در مراحل مختلف (در يک عمل جراحي) برداشته مي شود تا با حداقل برداشت بافت و کمترين جوشگاه، تومور درمان شود. اين روش بسيار مشکل اما موثر است و معمولا در مورد تومورهاي مناطق پرخطر (گوش، سر و بيني) و همچنين تومورهاي عودکننده انجام مي گيرد.

براي پيشگيري از BCC چه اقداماتي لازم است؟

ـ مدت زمان تماس خود با آفتاب راکاهش دهيد و حتي الامکان در ساعات مياني روز (10صبح تا4 بعدازظهر) کمتر بيرون برويد.

ـ 20 دقيقه قبل از اينکه از منزل خارج شويد از ضدآفتاب با عيار حفاظتي 25 يا بالاتر استفاده کنيد.

ـ از ضدآفتاب به مقدار فراوان و يکنواخت روي تمام قسمت هاي در معرض نورآفتاب استفاده کنيد.

ـ حداقل هر 2 ساعت يک بار استفاده از ضدآفتاب را تکرار کنيد.

ـ استفاده از پيراهن آستين بلند و شلوار و کلاه هاي با لبه پهن و عينک آفتابي نيز به اندازه مصرف ضدآفتاب مهم است.

ـ به طور منظم پوست خود از جمله پوست سر را معاينه کنيد و در صورت بروز ضايعه اي مشکوک يا تغيير شکل ضايعه قبلي سريعا به پزشک متخصص مراجعه نماييد.

 SCC چيست؟

SCC دومين سرطان شايع پوست بعد از BCC است. اين تومور از اپيدرم يا لايحه سطحي پوست منشا مي گيرد و ممکن است در هر قسمتي از بدن از جمله مخاط ايجاد گردد ولي اغلب در معرض آفتاب ايجاد مي شود. اين تومور براي مدتي در سطح فوقاني پوست يعني اپيدرم باقي مي ماند ولي نهايتا در صورت عدم درمان به لايه هاي زيرين پوست نفوذ مي کند در درصد کمي از بيماران مبتلا، اين تومور به بافت ها و ارگان هاي ديگر بدن نيز متاستاز مي نمايد که مي تواند خطرناک باشد.

تماس طولاني با آفتاب مهمترين و شايع ترين علت ايجاد آن است. نواحي مثل صورت، گردن، سر بدون مو، دست ها و بازوها بيشتر در معرض ابتلا به اين تومور هستند. لاله گوش و لب پايين به ويژه مستعد ابتلا به اين سرطان مي باشد.

سوختگي، اسکارها، زخم طولاني مدت و نواحي که تحت پرتوتابي قرارگرفته اند و تماس با بعضي از مواد شيميايي مثل آرسنيک باعث ابتلا به اين تومور مي شود.

چه کساني بيشتر به اين سرطان مبتلا مي شود؟

هر کسي با سابقه طولاني تماس با آفتاب مي تواند مبتلا به اين نوع سرطان پوستي گردد. اما افرادي که پوست و موي روشن دارند و رنگ چشم سبز يا آبي دارند در معرض خطر بيشتري هستند.

 علايم خط برايSCC

ـ رشد زگيلي مانند پوست که سطح دلمه دارد و گاهي همراه با خونريزي مي باشد.

يک ناحيه از تغيير رنگ قرمز همراه با پوسته يا حاشيه غيرمنظم که به طور پايدار باقي مانده و گاهي با دلمه و خونريزي همراه مي شود.

ـ يک زخم برآمده همراه با فرورفتگي مرکزي که گاه گاهي خونريزي مي کند.

 روش هاي درمان

انتخاب روش درماني براي اين نوع تومور بستگي به نوع، سايز محل و عمق نفوذ آن به داخل پوست دارد. همچنين سن بيمار و وضعيت سلامت عمومي بيمار نيز در انتخاب نوع درمان اهميت دارند.

ـ کورتاژ که با يک دستگاه خاص انجام مي شود.

ـ کرايو سرجري: انجماد با نيتروژن مايع.

ـ جراحي.

ـ اشعه درماني.

ـ فتوديناميک تراپي.

ملانوم چيست؟

ملانوم جدي ترين نوع سرطان پوست است که با رشد فزاينده سلول هاي رنگ ساز پوست مشخص مي شود.

ملانوم در شرايط پيشرفته توانايي انتشار به ارگان هاي داخلي را داشته و مي تواند منجر به مرگ شود اما در صورتي که در مراحل اوليه تشخيص داده شود معمولا با موفقيت قابل درمان است.

مهمترين عامل مستعد کننده ملانوم آفتاب است. در افرادي که در سنين 10 - 18 سالگي در معرض شديد آفتاب بوده اند ميزان اين بيماري بالاتر مي باشد. بايد بدانيم که همه ملانوم ها ناشي از آفتاب نبوده و فاکتورهاي ژنتيک و نقايص سيستم ايمني نيز در اين امر دخيل مي باشد.

چه کساني بيشتر درمعرض خطر ملانوم هستند؟

ـ افراد با سابقه قبلي ملانوم در يک منطقه از بدن و همچنين سابقه در خويشاوندان خوني نزديک مثل والدين، فرزندان، خواهر و برادر.

ـ افراد با تعداد خال هاي زياد، بزرگ و غيرعادي.

ـ افراد با موهاي قرمز، طلايي و چشم هاي آبي يا سبز.

ـ افراد باسابقه آفتاب سوختگي هاي مکرر و افراد 10 تا18سال در معرض تابش زياد آفتاب

خال غيرعادي چيست؟

خال غيرعادي معمولا بزرگتر از خال هاي مرفال مي باشد. تنوع رنگ داشته و درحاشيه ها نامنظم مي باشد. اينگونه خال ها معمولا در پشت و گاهي در ناحيه سينه و شکم يا در ناحيه پاي خانم ها ديده مي شود.

چگونه ملانوم را زودتر تشخيص دهيم؟

چهار نکته مهم در مواردي که يک خال به ملانوم مشکوک است وجود دارد.

1) غيرقرينگي ضايعه: نيمه اي از ضايعه با نيمه ديگر آن قرينه نيست.

2) نامنظمي در حاشيه ضايعه: حاشيه خال محو يا بريده بريده مي باشد.

3) رنگ يکنواخت نبوده و سايه روشني از قهوه اي، خاکستري يا سياه در خال موجود است.

4) اندازه ملانوم در زمان تشخيص معمولا بزرگتر از 6 ميلي متر مي باشد.

در صورت بروز هرگونه تغيير در اندازه، شکل و فرم يک خال يا در صورت ايجاد خال جديد يا هرگونه تغيير غيرطبيعي در پوست بايد در اسرع وقت با يک متخصص پوست مشورت نمود.

آيا ملانوم درمان دارد؟

در صورت تشخيص زودرس ملانوم با درمان هاي جراحي و برداشتن کامل ضايعه ملانوم قطعا قابل درمان مي باشد. تشخيص زودهنگام ملانوم مهم مي باشد.

به هر حال درصورتي که سابقه سرطان پوست در خانواده شما وجود دارد شما احتمالا در معرض خطر بيشتري هستيد.

در صورت بروز هرگونه تغيير در اندازه، شکل و فرم يک خال يا در صورت ايجاد خال جديد يا هرگونه تغيير غيرطبيعي در پوست بايد در اسرع وقت با يک متخصص پوست مشورت نمود.

منبع: روزنامه مردم سالاري