خونریزی دستگاه گوارش فوقانی

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

خون ریزی مخفی گوارشی که در آزمایشات بیشتر نشانه تومورهای دستگاه گوارشی است

خونریزی دستگاه گوارش فوقانی 

خونریزی دستگاه گوارش فوقانی (GIB) اورژانس بوده که با وجود پیشرفت در روشهای درمانی مرگ و میر بالایی بویژه در بیماران  بستری  دارد. خون‌ریزی دستگاه گوارشی فوقانی در اثر صدمه و آسیب موضعی ایجاد می‌شود که سبب زخم مخاط دستگاه گوارش می‌شود.

خون ریزی‌هایی که در قسمت اثنی عشر به بالا رخ داده باشند، خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی (UGIB) نامیده می‌شوند. این خونریزی می تواند به  صورت واریسی یا غیرواریسی باشد.

خونریزی غیرواریسی عبارت است از  اینکه خونریزی در ارتباط با  زخم گوارشی رخ می دهد(PUD) و یا خونریزی که در اثر آسیب وارده به مخاط در  اثر استرس (SRMB) ایجاد می گردد. سایر  عواملی که می توانند منجر به خونریزی شوند عبارتند از: ازوفاژیت اروزیو،Mallory-Weiss tear (پارگی محل  اتصال گاستروازوفاژیال در ارتباط با کشش یا سرفه) و بدخیمی.

 خون‌ریزی دستگاه گوارشی فوقانی در اثر صدمه و آسیب موضعی ایجاد می‌شود

علل خونريزی از قسمت هاي فوقاني ‏GI‏ ‏‎:

براي اثبات اينکه منشا خونريزي بلع خون نبوده بايد قسمت هاي حلق دهاني و حفرات بيني را به دقت مورد معاينه قرار داد. مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند: آسپرین و بروفن و الکل نیز می‌تواند باعث خون ریزی گوارشی به خصوص در ناحیه معده شود.

شايعترين علل خونريزي 4 مورد است :

۱.  زخم گوارشي : زخم معده يا دوازدهه شايعترين عامل است.

۲. گاستريت: ممکن است ناشي از خوردن اخير الکل يا داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي، تروماهاي شديد، عمل جراحي،  بيماري هاي سيستميک شده خونريزي و اروزيون معده باشد.

 ۳. واريس ها و بيماري هاي ناشي از هيپوتانسيون پورت : اين خونريزي ناگهاني و شديد است.

 ۴. پارگي مخاط مروي-معدي(سندروم مالوري ويس): اين زخم ها در ناحيه اتصال مري به معده اتفاق مي افتند و مشخصه آن عق زدن بدون خون است که به دنبال آن استفراغ خوني پيش مي آيد.

 مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی می‌تواند باعث خون ریزی گوارشی شود

علایم خون ریزی گوارشی فوقانی :

• استفراغ خون روشن با موادی با زمینه قهوه‌ای که نشانه خون ریزی قسمت فوقانی دستگاه گوارش است.

• مدفوع قیری و بدبو، این نوع مدفوع که ملنا نام دارد بر وجود خون حداقل به مدت ۱۴ ساعت در دستگاه گوارش دلالت می‌کند. لذا اغلب بر خونریزی دستگاه گوارش فوقانی دلالت دارد.

• وجود خون قرمز روشن در مدفوع که این تظاهر بیشتر مربوط به خون ریزی قسمت تحتانی دستگاه گوارش است. اگر چه در خون ریزی‌های وسیع دستگاه گوارش فوقانی نیز چنین تظاهری می‌تواند وجود داشته باشد.

• خون ریزی مخفی گوارشی که در آزمایشات اختصاصی مربوط به مدفوع تشخیص داده می‌شود. این نوع خون ریزی بیشتر نشانه تومورهای دستگاه گوارشی است که معمولاً با علائمی نظیر کاهش وزن و کم خونی مزمن همراه‌است.

• علائم کم خونی مانند خستگی زودرس، سیاهی رفتن چشم، درد قفسه سینه یا تنگی نفس.

• شوک و افت فشار: از دست دادن شدید خون (بیش از یک لیتر خون در ۲۴ ساعت) ممکن است سبب بروز علائم شوک شود.

تشخیص  و  ارزیابی بالینی

تظاهرات بالینی بیماران با خونریزی از زخم های گوارشی معمولاً به صورت ملنا (مدفوع تیره، قیری) در ۲۰% بیماران، هماتز(استفراغ خونی) در ۳۰% و هردو در ۵۰% بیماران هماتوشزی (اسهال خونی) دارند که نشان دهنده ی  از  دست رفتن خون، سریع و به میزان  زیاد است.

قدم اول در  ارزیابی بیمار، تشخیص میزان اورژانسی  بودن وضعیت وی می باشد. کاهش  حجم  به دلیل خونریزی شدید می تواند به سمت شوک پیش برود.

در  این  بیماران پیش  از هرگونه اقدام درمانی باید به احیای حجم و تلاش در جهت بهبودی شرایط همودینامیک بیمار پرداخت.

ریسک فاکتورهایی که نشان دهنده احتمال بالاتر خونریزی مجدد یا مرگ و میر  هستند عبارتند از : سن  بیشتر  از ۶۰ سال، بیماری های شدید  زمینه ای( اختلال در  عملکرد کبدی یا کلیوی، بیماری قلبی یا  ریوی)، ناپایداری همودینامیک ( افت فشار، تاکی  کاردی)، شوک، تداوم خونریزی، اختلال در وضعیت هوشیاری، بالارفتنPT،PTT یاINR.

این بیماران  باید به  سرعت به بخش مراقبت های ویژه منتقل شوند. بیشتر بیماران باید تحت ارزیابی آندوسکوپیک تشخیصی  اولیه در طی ۲۴ ساعت اول قرارگیرند تا منشأ خونریزی  مشخص گردد و ریسک خونریزی مجدد  بررسی شود.

در صورت نیاز مداخلات آندوسکوپیک در جهت متوقف کردن خونریزی و برگشت هموستاز باید انجام گیرد. اندازه ی زخم نیز در پیش بینی مرگ و میر و خونریزی مجدد دارای اهمیت است به طوری که زخم های با بیش از ۲-۱ سانتی  متر ریسک بالتری دارند.

بیمارانی که تحت آندوسکوپی قرار می گیرند باید به منظور بررسی عفونت H.پیلوری تحت بیوپسی قرار گیرند، به دلیل اینکه عفونت با این ارگانیسم احتمال خونریزی مجدد را افزایش  می دهد.

به دلیل آنکه نتایج منفی کاذب  در حضور  خونریزی فعال می تواند اتفاق  بیفتد؛ کلیه ی  بیمارانی که از  نظر H. پیلوری تست آنها منفی بوده است درهنگام ترخیص باید مجدداً تحت بررسی سرو لوژیک قرار گیرند تا از  منفی بودن این عفونت در بیمار  اطمینان حاصل گردد.

بیمارانی که دچار ناپایداری همودینامیک باشند باید به سرعت احیا شوند

درمان خونریزی دستگاه گوارش فوقانی 

بیمارانی که دچار خونریزی از دستگاه گوارش فوقانی شده اند براساس علایم بالینی هنگام مراجعه، نیازمند ارزیابی جهت تعیین ریسک خونریزی مجدد و مرگ و میر هستند.

بیمارانی که دچار ناپایداری همودینامیک باشند باید به سرعت احیا شوند. حجم داخلی سلولی باید با نرمال سالین جایگزین شود تا از پیشرفت به سمت شوک هیپوولمیک جلوگیری گردد. لوله نازوگاستریک جایگذاری می شود تا امکان لاوراژ و ارزیابی منبع خونریزی وجود داشته باشد. ارزیابی آندوسکوپیک و برقراری هموستاز با این روش مهم ترین راهکار در بیمارانی است که دچار خونریزی شدید شده اند.

این رویکرد احتمال خونریزی مجدد را کاهش می دهد، نیاز به جراحی و نیز مرگ و میر در این بیماران نیز کاسته خواهدشد.

خون ریزی‌ در قسمت اثنی عشر به بالا، خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی نامیده می‌شوند

پیشگیری خونریزی گوارش فوقانی

مواردی که نیاز قطعی به پیشگیری از خونریزی مخاطی ناشی از استرس وجود دارد عبارتند از : تهویه مکانیکی، اختلال انعقادی و نیز حضور دو  و یا بیشتر از شرایطی که استفاده از داروها به منظور پروفیلاکسی انتخابی هستند.

ریسک فاکتورهای بروز زخم عبارتند از؛ استفاده از فرآورده های ضدانعقاد، سابقه مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی به مدت بیش از ۳ ماه، نارسایی کبدی یا کلیوی، مصرف دوز بالای کورتیکوستروئیدها (بیش از ۲۵۰mg/d از  هیدروکورتیزون و یا دوز معادل آن)، سپسیس، تغذیه انترال، سابقه قبلی خونریزی  گوارشی. هدف  درمان رساندنPH داخل معدی به  بیشتر  از ۴ است.

گردآوری: بخش سلامت بیتوته

منابع:drrezadoost.ir