تقویم تاریخ -25 آبان

مجموعه: تقویم تاریخ

1846م:16 نوامبر 1846 را روزي نوشته اند كه «سر هنري راولينسونSir Henry C. Rawlinson» موفق به خواندن خطوط ميخي سنگنبشته داريوش بزرگ در بيستون شد و آن را ترجمه كرد. اين سنگنبشته مربوط به سال 519 پيش از ميلاد (2 هزار و 528 سال پيش) است كه حدود جغرافيايي ايران در آن مشخص شده و «سند مالكيت ميهن ما» بشمار مي رود - تنها كشور جهان كه چنين سندي را دارد. راولينسون از دهه 1830 تلاش خود را براي خواندن كتيبه هاي (خط ميخي) ايران باستان آغاز كرده بود. وي كه بر زبان فارسي مسلط بود قبلا آتاشه نظامي انگلستان در ايران بود و مطالعه تاريخ ايرانيان وي را علاقه مند به تحقیق درباره ايران باستان و خواندن سنگنبشته های آن عهد كرده بود. پيش از او، Grotenfendگروتنفند آلماني دست به چنين تلاشي زده بود ولي موفق به خواندن كامل متون نشده بود و معناي برخي از كلمات را حدس زده بود. راولينسون متوجه شده بود كه كتيبه ها به سه خط نوشته شده اند و از متن ساده تر و كوتاهتر آغاز كرده بود. در اين متن، وي به كلماتي برخورد كرده بود كه در كتيبه هاي ميخي تخت جمشيد و نقاط ديگر ايران وجود داشت و حدس زده بود كه نام هاي خاص هستند و با يافتن حروف مشترك كلماتي چون داريوش، هيشتاسب (نام پدر داريوش)، آريامازس، خشايارشا، پارسو (واو مفتوح = پارسوا)، هخامنشي و ... موفق به خواندن سنگنبشه ها شد كه اوج تمدن، مديريت و دانش ايران باستان را به جهانيان بازتاب داد. آرزوي داريوش در يك كتيبه اش اين بوده است كه اهورامزدا (خداي بزرگ) ايران را از دروغ و خشكسالي بركناردارد که نشانه ناسيوناليست بودن اوست. شرح ساتراپي هاي ايران و انتشار مخفیانه آنها (به صورت شبنامه) در منطقه فرارود که کمونیستهای حاکم سرگرم زدودن تفکر ملی گرایی در آن منطقه بودند سند بپاخيزي مسلحانه تاجيكها (پارس ها) بر ضد استالين در دهه 1930 قرارگرفته بود كه خواهان پيوستن به افغانستان و ایران شده بودند و پدر احمدشاه مسعود از سران اين قيام بود كه بعدا به افغانستان پناهنده و در هرات به او سمت ریاست پلیس داده شد. در كتيبه بيستون، منطقه فرارود يك ساتراپي ايران قلمداد شده است كه توده های تاجيك منطقه تا به امروز از زبان پارسي و فرهنگ ايراني پاسداري كرده اند. راولينسون كه سالها عمر خود را صرف كشف حروف و خواندن كتيبه هاي ايران باستان كرد در سال 1810 در Chadlingtonچادلينگتون انگلستان به دنيا آمده بود و در سال 1895 درگذشت.

1933م:كتاب «آيين مكاتبات اداري» به زبان انگليسي تاليف «تاراپور»، در نيمه نوامبر سال 1933 در كشورهاي انگليسي زبان توزيع شد كه اصول آن تاكنون در علوم اداري و رشته مديريت دولتي الگو قرارگرفته و مورد توجه بوده است.

تاراپور در مقدمه اين كتاب نوشته است كه بيشتر قسمتهاي كتاب ترجمه آيين مكاتبات ادارات دولتي ايران در زمان ساسانيان است كه مهاجران پارسي (زرتشتي) در قرن هفتم ميلادي با خود به هند آورده بودند و وي با جمع آوري و ترجمه انها، كتاب «آیین مکاتبات اداری» را در بمبئي نوشته است.

مولف در اين كتاب ضمن پرداختن به آيين مكاتبات موسسات عمومي ايران باستان به روش مديريت و حسابرسي اين عهد از جمله مقررات تشويق و تنبيه مديران و كارمندان و ضوابط ارتقاء و ترفيع و وضعيت دوران كارآموزي كاركنان و مديران و چگونگي استعلام نظر انان براي حل مسائل اداري پرداخته است.

جهان امروز همواره ايران باستان را به داشتن روش هاي پيشرفته و كارآمد براي اداره امور عمومي ستوده است. امپراتوري هاي امويان، عباسيان و بعدا سلجوقيان و در پي آنان مغولان و تيموريان براي تمشيت امور و اداره قلمرو خود از اين مهارت ايرانيان به خوبي بهره برداري كردند و بقاء و پیشرفت این دودمانها به دليل سپردن كارها به مديران و وزيران ايراني بود. اين مهارت ايرانيان از اواسط حكومت صفويه پا به قهقرا گذارد و تردید نیست که بسياري از مسائل چند قرن اخير وطن ما نتيجه همين ضعف شديد اداري است.

مهاجرت گروهي از ايرانيان به هند در قرن هفتم ميلادي (پس از افتادن ايران به عرب)، نخستين مهاجرت ايرانيان از وطن در طول تاريخ اين كشور بود، زيرا كه نمي خواستند سلطه اعراب مسلمان را تحمل كنند. همان زمان دسته اي ايرانيان هم به چين مهاجرت کردند که در جامعه ايران کشور ذوب شده اند.

1334ش: 25آبان 1334 (16 نوامبر 1955) حسين علاء نخست وزير وقت در مجلس ترحيم «سید مصطفی کاشانی» فرزند آيت الله كاشاني و نماينده مجلس که در مسجد سلطانی برگزار شده بود هدف گلوله مظفر ذوالقدر از فدائيان اسلام قرارگرفت ولي گلوله در لوله سلاح گير كرد و ذوالقدر سلاح را بر سر علاء کوبید كه مجروح شد. حمله به حسین علاء يك روز پيش از سفر به پايتخت عراق براي شركت در اجلاس سران دولتهاي عضو پيمان بغداد صورت گرفت ولی وی با همان جراحت به بغداد رفت که دولت مسکو با یادآوری معاهدات دوجانبه با ایران از عضویت ایران در پیمان بغداد (که بعدا به سنتو تغییر داد) که هدف از آن تکمیل حلقه اتحادیه های نظامی غرب بر گرد شوروی است انتقاد کرد.

مقامات مربوط بعدا اعلام کردند که مظفر ذوالقدر ازجانب جمعیت فدائیان اسلام مامور ترور علاء شده بود. در پی انتشار این اعلامیه، نواب صفوي رئيس، عبدالحسین واحدی نایب رئیس و بسياري از اعضاي جمعيت فدائيان اسلام از جمله خليل طهماسبي كه به راي مجلس آزاد شده بود دستگير و چندی بعد اعدام شدند. خليل طهماسبي 16 اسفند سال 1329 سپهبد رزم آرا نخست وزير وقت را كه براي شركت در مراسم ترحيم آيت الله فيض به مسجد رفته بود با شليك گلوله كشته بود ولی بعدا با مصوبه مجلس از مجازات معاف و آزاد شده بود.

1793م: 16نوامبر سال 1793 در همان روز كه شيلر تاريخ جنگهاي سي ساله را منتشر كرد، «يوهان گوتفرت هردر» فيلسوف، نويسنده و شاعر آلماني نيز اثر ديگر خود «اندرزهايي براي ترقي بشر» را به توزيع داد. هردر (متولد 1744 و متوفا در 1803) آثار مهم ديگري ازجمله «نگاهي به فلسفه انسان»، «تحولات تاريخساز»، تطبيق افسانه ها»، ّ تطبيق اديان»، «ريشه واژه ها»، «عشق به يادگيري» و «مجموعه سرود ها و ترانه هاي فولكلوريك ملل» دارد. افكار فلسفي «هردر» عمدتا در دو اثر او «نگاهي به فلسفه انسان» و «تحولات تاريخساز» منعكس است. برخي مترجمان انگليسي اين دو كتاب در ترجمه، عناوين اين دو اثر را به «رئوس مطالب فلسفه انساني» و «رويدادهايي كه تاريخ مي سازند» تغيير داده اند. عقايد فلسفي«هردر» با «كانت» تفاوت زياد ندارد. وي ناداني، بي دانشي و نا آگاهي را عامل عمده خروج بشر از را ه درست دانسته و به زعم او بشر با دانش و آگاه كمتر گرد گناه و خطا مي گردد، مگر اين كه دنيا پرست و آزمند شده باشد. كتاب اندرزهاي او فايده آموزش و پرورش دارد. به عقيده او آموزش كودك از پنجسالگي بايد شروع شود و به ا و رعايت محدوديت ها و احترام به حقوق ديگران و عدم تجاوز از حقوق خود بايد آموخته شود.

1944م:اين تغيير ساختار به اين معناست كه سيستمي كه در مذاكرات يكم تا بيست و دوم ژوئيه سال 1944 در «بره تون وودز Breton Woods» آمريكا به وجود آمد و براساس آن از سال 1945 صندوق بين المللي پول و سپس بانك جهاني داير شدند ديگر به آن صورت كارايي لازم را ندارند، زيرا كه «آنكور كورنسي = رزرو كورنسي» از اوايل دهه 1970 از استاندارد طلا خارج شده و دلار كاغذي برجاي آن نشسته كه كسر بودجه آمريكا و قروض سنگين اين كشور آن را دچار بحران و متزلزل ساخته است كه نتيجه اش بحران جاري است. به علاوه، قدرت هاي اقتصادي تازه اي پاي به عرصه گذارده اند و براي مثال: 27 درصد رشد اقتصاد جهان در 2007 مربوط به چين بوده است. اين وضعيت، دليل وجودي گروه ـ 7 را هم نفي مي كند. تدوين ساختار تازه سيستم مالي جهاني بايد با مشاركت اقتصاددانان رديف يك بيشتر كشورهاي جهان صورت گيرد و حرف همه آنان شنيده شود. مقامات دولتي براي تدوين سيستم تازه كافي نخواهند بود زيرا كه هركدام به جاي توجه به اصول علم اقتصاد و نياز جهان قرن 21 ديكته دولت خود را مي نويسد. در نشست «بره تون وودز» 730 اقتصاددان از 44 كشور متحد (متحد در جنگ با آلمان، ايتاليا و ژاپن) شركت كرده بودند بنابراين بي طرف نبودند كه اينك ژاپن و آلمان در دنياي اقتصاد در ميان كشورهاي رديف اول هستند. به علاوه، شرايط سال 1944 (65 سال پيش و در جريان جنگ جهاني دوم) سبب شده بود كه شركت كنندگان در نشست به حرف يك دولت (قدرت برتر) ترتيب اثر دهند تا اقتصادانهاي بزرگ و ازجمله دو فرضيه پرداز اقتصادي كه در نشست حضور داشتند.

1914م:شانزدهم نوامبر سالروز تاسيس بانکهاي 12گانه مرکزي آمريکا در سال 1914 است در اجراي قانون فدرال رزرو سيستم مصوب سال 1913 است. در دو ماه اکتبر و نوامبر 2009 که ارزش برابري دلار آمريکا کاهش و ارزش طلا بالا رفته و به رکورد تازه اي رسيده، بسياري از مفسران نوشته بودند که کار بانکهاي مرکزي آمريکا شده است چاپ دلار و دادن اين دلارهاي کاغذي به قرض دولت که ارزش دلار را پایین آورده است.

2004م:16 نوامبر 2004 برخي از رسانه هاي جهان سوم ضمن ابراز تعجب از اظهارات «لاوروف» وزير امور خارجه روسيه چنين لحني را نوعي نرمش در برابر بلوک غرب خوانده بودند. لاوروف گفته بود روسيه در مورد جزاير مورد ادعاي ژاپن به قولي كه يك مقام شوروي در 1956 داده وفادار است و تسليم دو جزيره از چهار جزيره را به ژاپن مورد بررسي قرار خواهد داد!.

اين رسانه ها گفته بودند که شوروي نماينده 15 كشور بود و روسيه نمي تواند به تنهايي متعهد به رعايت قول مقاماتش باشد. اگر شوروي و حرفهايش معتبر بود كه آن را منحل نمي كردند. براي صرف نظر كردن از گوشه اي از قلمرو يك كشور، نياز به رفراندم است نه تصميم مقامات و حتي پارلمان كه متعهد به محافظت از تماميت ارضي هستند. هنگامي جمهوري روسيه مي تواند خود را متعهد به رعايت تعهدات گذشته بداند كه به حالت پيش از انقلاب اكتبر 1917 يعني امپراتوري روسيه بازگردد. اينها مسائل حقوقي پيچيده اي است.

اين رسانه هاي افزوده بودند به اين سبب به دفاع از حقوق روس ها اقدام کرده اند که بنظر مي رسد هنوز (نوامبر 2004) مطبوعات روسيه از ضعف طولاني خارج نشده اند که خود در دفاع پيشقدم شوند. ضعف روسها از 150 سال پيش، نداشتن روزنامه نگار دلسوز بود و به همين سبب امپراتوري روسيه و بعد از آن شوروي برباد رفت. جهان سوم به يک روسيه نيرومند نياز دارد تا موازنه جهاني دوباره برقرار شود و لذا ناچار است که جانب آن را بگيرد

رسانه هاي اروپاي غربي استنباط ديگري از مطلب «لاوروف» كرده و نوشته بودند: لاوروف تحت فشار ژاپني ها اين مطلب را بيان كرد تا به گوش روسها برسد و واكنش نشان دهند و قضيه به تعويق افتد. اين رسانه ها هم قبلا و در موارد متعدد يادآور شده بودند كه بنظر مي رسد که مطبوعات فعلي (قبل از نوامبر 2004) روسيه دنباله همان رسانه هاي خواب آلود شوروي هستند.

«تاريخ عمومي» از زمان انقلاب وحدت ايتاليا در نيمه قرن 19 ثابت كرده است كه سر يك ملت، بدون داشتن روزنامه نگار دلسوز و ماهر «بي كلاه» خواهد بود. رسانه هاي آمريكا بودند كه جنگ سرد را بردند و اين دولت را با حرف ابر قدرت جهان كردند و ....

42پیش از میلاد:تيبريوس امپراتور روم كه دوبار با ايران جنگ كرد و موفق نشد 16نوامبر سال 42 پيش از ميلاد به دنيا آمد ودر سال 37 ميلادي درگذشت و 23 سال حكومت كرد. وي بود كه اعلام كرد هردولت خارجي كه به شئونات روم بي اعتنايي كند و يا اين كه قوانين روم را ناديده بگيرد! مجازات خواهد شد كه نهايت زورگويي بود. اين اخطار او وقتي جدي شد كه سناي روم هم آن را تصويب كرد و به صورت قانون در اورد.

تيبريوس در سالهاي آخر عمر بدبين تر و سختگير تر شده بود به گونه اي كه به يك مورخ رومي كه شرح يك شكست ارتش روم را نوشته بود اتهام خيانت زد. باوجود اين، وي مخالف ولخرجي بود و خزائن روم در زمان او پر تر از هميشه بود.

تيبريوس پس از دوگيري نظامي با ايران بر سر كاپادوكيه و ارمنستان چون موفق نشد؛ با اردوان سوم شاه وقت ايران سازش كرد تا هزينه جنگ ديگري را پس انداز كند. تيبريوس اواخر عمر دچار بيماري افسردگي شد و با اين كه مقام خود را حفظ كرده بود گوشه گير شده بود و در همين وضعيت درگذشت.

1894م:16 نوامبر سال 1894 نظاميان دولت عثماني (تركيه امروز) در منطقه كردستان دست به كشتار ارمنيان ساكن آن منطقه زدند كه دولت عثماني نسبت به وفاداري آنان ترديد داشت و به اين صورت دراين روز دست كم شش هزار ارمني- مسيحي و مسلمان - کشته شدند. كشتار ارامنه قلمرو عثماني و تبعيد آنان به ويژه به سوريه و لبنان در سالهاي بعد نيز تكرار شد كه يك فاجعه انساني بشمار آورده شده است. در قديم، مناطق شرقي تركيه تا «درياچه وان» ارمني نشين بود و ارمنستان خوانده مي شد كه اينك تنها شمال اين منطقه جمهوري ارمنستان است. ارمنيان كه از لحاظ نژاد عموزادگان ايرانيانند در طول تاريخ، تنها ملتي بوده اند كه به ايران خيانت نكردند و دشمني نورزيدند.

2002م:14 و 15 نوامبر سال 2002 دو تغيير مهم حزبي در ايالات متحده و چين روي داد. در آمريکا بانو «نانسي پلوسي» 62 ساله از شهر سانفرانسيسكو با يك آراء 90 درصدي دمكراتها، رهبر اقليت درمجلس نمايندگان آمريكا شد كه چرخش بزرگ اين حزب به «چپ» پس از شكست انتخاباتي اخير آن بود، زيرا كه در «ليبرال» بودن بانو پلوسي ترديد مشاهده نشده است. وي از ليبرالهاي، اصطلاحا سانفراسيسکويي يعني چپ تر از ليبرالهاي ديگر است. در آمريكا متفاوت از تعاريف ساير كشورها، چپ هاي ملايم را ليبرال مي نامند و «دمكراتهاي سانفرانسيسكو» را ليبرال مي پندارند. نانسي كه عضويت در پارلمان در خانواده او سابقه طولاني دارد در عين حال نخستين بانويي است كه از زمان استقلال آمريكا به چنين مقامي انتخاب شده است. او پس از هفت دوره نمايندگي مجلس امريكا به رهبري اقليت در اين مجلس برگزيده شد. نانسي پس از انتخابات نوامبر 2006 که اکثريت مجلس نمايندگان پس از سالها به دست حزب دمکرات افتاد، به رياست اين مجلس انتخاب شد و از اين زمان کوشيده است که ميانه رو باشد.

2004م: 15نوامبر 2004 «وانگ زاي شي» سررشته دار مسئله تايوان در دولت چين گفت: اگر تحريك چين از سوي تايوان ادامه يابد، راهي جز مقابله نظامي چين براي حفظ تماميت ارضي خود و از دست ندادن تايوان وجود ندارد و چين آماده تحمل هزينه آن است. وي در عين حال گفته بود: با اين كه چند مقام تايواني به رجز خواني و دم از استقلال زدن ادامه دادند، ما هنوز درهاي مذاكره را نبسته ايم ولي شكيبايي چين حدي دارد. اظهارات وانگ مبني بر اجتناب ناپذير بودن برخورد نظامي در تنگه تايوان - درصورت ادامه تحريکات مقامهاي تايواني - وسيعا و با دقت ويژه مورد بحث و بررسي رسانه هاي غرب قرار گرفته بود.

از تفسير اين اظهارات در رسانه هاي بي طرف چنين بر مي آيد كه هر برخورد در تنگه تايوان وضعيت موجود جهان و مسير تاريخ را تغيير خواهد داد زيرا كه دولت آمريکا به مداخله خواهد پرداخت. اگر اين دولت مداخله كند، دوران معارضه طولاني احياء خواهد شد و دو دولت به يارگيري و جلب متحد خواهند پرداخت و دسته بندي هاي جهان و آرايش نيروها تغيير خواهد يافت.

مرور زمان در چهار سال گذشته (تا نوامبر 2008) نشان داد که با انجام تغييراتي در مقامات بالاي تايوان، اين جزيره چين روش ملايم توام با نواعي مسالمت گرايي با پکن را در پيش گرفته و اگر تحريک از خارج از منطقه وارد نشود مسئله به تدريج حل خواهد شد.

2008م:در حاشيه نشست سران گروه ـ 20 در واشنگتن (15 و 16 نوامبر 2008) همسويي سياست هاي روسيه، چين و برزيل را تا حدي آشگار ساخت. در اين نشست، سران هر سه كشور ـ مدوديف، هو جينتائو و داسيلوا ـ خواستار تجديد ساختار سيستم مالي جهاني شدند و تاكيد كردند كه ساختار تازه بايد برپايه مشاركت گروهي و حضور شمار بيشتري از كشورها، رعايت انصاف و مشروعيت صورت گيرد. 17 نوامبر 2008 و در پي نشست گروه ـ 20، سران روسيه و چين ديدارهاي جداگانه و همزمان خود از آمريكاي لاتين را آغاز کردند و هردو در اين سفر به كوبا رفتند ـ كوبايي كه نزديك به نيم قرن در محاصره اقتصادي آمريكاست.

2008م:دولت مسكو 16 آوريل 2008 اعلام داشت كه كشتي نظامي به اقيانوس هند و درياهاي اقيانوس اطلس خواهد فرستاد تا در همه جا حضور داشته باشد و در اقيانوس هند رزمايش دريايي برگزار خواهد كرد و سه رزمناو آن که از بنادر فرانسه ديدن مي كنند به کارائيب خواهند رفت و ....

همان وقت ناظران امور، گشت زني مجدد ناوگان روسيه در اقيانوس هند را به چالش گرفته شدن حضور نظامي آمريكا در خليج فارس و «ديه گو گارسيا» تلقي کرده بودند. دولت آمريكا درپي فروپاشي شوروي و جمع آوري كشتي هاي نظامي آن از آبهاي دوردست، اقدام به تاسيس يك فرماندهي نظامي در خاورميانه و آسياي جنوبي به مركزيت خليج فارس به نام واحد مركزي كرده است!.

اعلاميه 16 آوريل دولت مسکو بعدا عملي شد و يک دسته از کشتي هاي نظامي روسيه در کارائيب با ناوگان ونزوئلا مانور دادند و يکي از آنها حتي از آبراه پاناما گذشت.

1771: انگلستان و هلند سرزمين «سورينام» در قاره آمريكا را ميان خود قسمت كردند!.

1914: ستار خان كه مجلس به پاس خدماتش به احياء مشروطيت به او لقب سردار ملي داده است و در تهران فوت شده بود 26 آبان 1293 با تشريفات ويژه در شهر ري مدفون گرديد.

1920: ماشين تمبر زني روي پاكتهاي پستي اختراع شد.

1953: 1953(25 آبان 1332): پس از به خاك وخون كشيدن تظاهرات هواداران دكتر مصدق و تبعيد شماري از آنان به جزيره خارك، محكمه نظامي تهران به صلاحيت خود براي محاكمه او راي داد.

منبع:iranianshistoryonthisday.com