چرا جشنواره بین‌المللی فیلم فجر هنوز شروع نشده است؟
- مجموعه: اخبار فرهنگی و هنری
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25
سی و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با برگزاری برنامه‌هایی پیش می‌رود که مشابه این رویدادها در بیست و نه دوره اخیر که این رویداد با لفظ بین‌المللی همراه بوده، تکرار شده و بنابراین اتفاق شگرفی رخ نداده اما چرا چنین شرایطی در پیش است و چرا امیدی به یک تحول بنیادین در بخش بین‌المللی مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور وجود ندارد؟
جشنواره بین‌المللی فیلم فجر از هفتمین دوره با بخش بین‌الملل همراه و از دوره هفتم، جشنواره رسماً با پسوند «بین‌المللی» برپا شد و سینمای اروپای شرقی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت، به گونه‌ای که در این دوره، بخش‌هایی چون «نقاشی متحرک‌های اروپای شرقی»، «نمایش‌های ویژه»، «چشم حقیقت» بر پا شد و مرور آثار روبر برسون، سرگئی پاراجانوف، یاسو جیرو ازو و آندره وایدا صورت پذیرفت و علاوه بر این‌ها، در بخشی با نام «دوران خنده» به مرور نوزده کمدی کلاسیک پرداخته شد.
در طول بیست و نه دوره‌ای که این جشنواره بخش بین‌الملل را یدک کشیده، فرم برگزاری جشنواره دستخوش تغییراتی شده که جدی‌ترین آن‌ها تفکیک زمانی جشنواره در دوره سی و سوم است؛ اما به لحاظ محتوایی که اتفاقاً اصل برگزاری جشنواره است، تغییر محسوسی رخ نداده و در بخش‌های «سینمای سعادت» و «جلوه‌گاه شرق» که از یک زمان بخش ثابت در نظر گرفته شد، همچنان محور جشنواره است و در کنار این دو بخش نیز هر ساله چند بخش غیر رقابتی، تعدادی کارگاه و نشست برگزار شده که نشست غیرمتعهد‌ها و سپس در نظر گرفتن بخش «سینمای غیرمتعهد‌ها» در جشنواره ششم فجر است.
اگر از این منظر به جشنواره بنگریم، هیچ اتفاق شگرفی در مسیر برگزاری بخش بین‌الملل جشنواره فجر رخ نداده و به رغم میلیارد‌ها هزینه در طول بیست و نه دوره برپایی بخش بین‌الملل، این بخش به رغم همه ادعاها، هنوز به کف مطالبات اهالی سینما نیز نرسیده و اساساً می‌توان گفت به گام نخستی که هر جشنواره معتبری برمی‌دارد نیز نرسیده و این گام نخست، مشخصاً رونمایی از فیلم‌ها در بخش بین‌الملل جشنواره بین‌المللی فیلم فجر است.
در واقع منطق برگزاری بخش بین‌الملل ایجاب می‌کند، همچون هر جشنواره معتبر دیگری ـ از کن و ونیز گرفته تا برلین و سن سباستین و... ـ فیلم‌هایی برای بخش مسابقه پذیرفته شوند که نخستین رونمایی‌شان در جشنواره بین‌المللی فجر باشد؛ این بدیهی‌ترین اصل برگزاری یک جشنواره معتبر است و تا این اتفاق رخ ندهد، جشنواره فجر نتوانسته به کف استانداردهای یک جشنواره بین‌المللی دست یابد، کما اینکه در 27 سال اخیر نتوانسته است.
حقیقت این است که خرید کپی رایت فیلم‌های سینمایی و پخش در جشنواره فجر، هنر خاصی نمی‌خواهد و همواره این اتفاق رخ داده و قابل تحقق است، ولی اتفاق اساسی این است که جشنواره محلی برای رونمایی از آثار سینمای جهان باشد؛ بنابراین، اینجا آغاز تمرکز بیش از پیش رسانه‌های بین‌المللی در کنار رسانه‌های ملی به این رویداد است و در این شرایط خواهد بود که اکران‌های جشنواره به شدت اهمیت می‌یابد.
در غیر این صورت، هرگونه برنامه‌ریزی برای برگزاری بهتر جشنواره با همان قالب پیشین، تجربه‌ای شکست خورده است و شاید بتوان امیدی به بهبود وضعیت بازار فیلم داشت؛ اما در مجموع نباید انتظار فیلم‌هایی چون «خواب زمستانی» که نه تنها در جشنواره‌ها، بلکه در اکران‌ها و حتی در داخل کشور کنار خیابان‌ها عرضه شده و مخاطبان خاص و عام به تماشایش نشسته‌اند، مخاطب وسیعی در جشنواره فجر داشته باشد.
کورسوی امید برای تحول بنیادین جشنواره، گذر از نگاه کمی به نگاه کیفی با یک شجاعت مدیریتی است؛ اما این شجاعت باید با عقلانیت همراه باشد، وگرنه با لفظ شجاعت از آن یاد نخواهد شد؛ بنابراین، برای تغییر وضعیت جشنواره، مقدماتی ضروری است که مهم‌ترین آن، در نظر گرفتن مزایایی برای جشنواره فجر است.
این حقیقت را نمی‌توان انکار کرد که اگر فیلمساز غربی، فیلمش را در بخش بین الملل جشنواره فجر رونمایی کند، نه برد تبلیغاتی وسیعی برای فیلمش خواهد داشت و نه رایت فیلمش فروخته خواهد شد؛ اما در کن، برلین و ونیز که جایزه نقدی به برندگان بخش مسابقه اهدا نمی‌شود، با حضور در بخش مسابقه و به خصوص با بردن جوایز این جشنواره‌ها، شانس بالایی برای فروش حق پخش فیلم در سطح اروپا، آمریکا و آسیا فراهم و راهیابی به این جشنواره‌ها، یک مزیت اقتصادی ویژه تلقی می‌شود.
بنابراین باید مابه‌ازای چنین مزیت مالی را پیش چشم داشت؛ به عنوان نمونه جوایز ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار دلاری را برای برندگان بخش‌های اصلی در نظر گرفت تا اساساً سینماگران مطرح جهان برای رونمایی از فیلم‌هایشان در جشنواره فجر انگیزه بیابند، زیرا مشخصاً در این شرایط بسیار بعید است بدون در نظر گرفتن چنین جوایزی، بتوان رویای شکل‌گیری جشنواره استاندارد بین‌المللی فجر را در سر پروراند.
همچنین می‌توان از نگاه جهانی گذر کرد و جشنواره فجر را به مثابه یک جشنواره منطقه‌ای مورد توجه قرار دارد و در بستر ایران بزرگ یا خاورمیانه ـ که منطقه نفوذ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ایران است ـ عمل کرد و جشنواره فجر را نبض سینمای خاورمیانه نمود و پس از قدرت گرفتن در این بخش و رونمایی عمده آثار مهم این حوزه سینمایی در جشنواره فجر، در پی رویکردهای قاره‌ای و جهانی بود.
بنابراین حداقل انتظار از مسئولان بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر، اعتبار قائل شدن برای این بخش به اندازه بخش داخلی است که هیچ فیلم ایرانی رونمایی شده در جشنواره دیگر، امکان رونمایی در جشنواره ملی فجر را نمی‌یابد. آیا این کف انتظارات در سال‌های آینده برای بخش بین الملل جشنواره نیز تحقق خواهد یافت یا همچنان کمیت در اولویت خواهد بود؟ البته می‌توان راه دیگری نیز در پیش گرفت و اساساً به جای برگزاری جشنواره، جوایز سینمایی سالیانه اهدا کرد و از قید بخش بین‌الملل جشنواره رها شد.
اخبار فرهنگی - تابناک
