دو زن ساختارشکن موسیقی ایران

مجموعه: اخبار فرهنگی و هنری

تاریخ انتشار : سه شنبه, 21 ارديبهشت 1395 10:29

رهبری ارکستر جزو معدود شغل‌ها در دنیاست که زنان هنوز نفوذ قابل توجهی به آن نکرده‌اند. درست است که زنان چیره‌دست بسیاری در زمینه‌ی نوازندگی فعالیت می‌کنند، اما حرف اول در حرفه‌ی «رهبری» را همیشه مردان زده‌اند. دقیقا مشخص نیست که چند زن در دنیا در این حرفه مشغول‌اند، اما آنچه تأیید شده، بسیار کم بودن تعداد آن‌هاست؛ اما این‌که دو نفر از این جمعیت محدود، ایرانی‌الاصل هستند می‌تواند یک ویژگی خاص باشد.

فوزیه مجد، فریماه قوام‌صدری، افلیا پرتو، لیلی افشار و ... آثار متعدد و شاخصی را در حوزه آهنگسازی و نوازندگی خلق کرده‌اند. اِولین باغچه‌بان نیز برای توسعه‌ی هنر آواز جمعی تلاش زیادی کرد. در ادامه‌ی این گزارش، دو زن ساختارشکن معرفی شده‌اند که با وجود محدودیت‌های موجود برای فعالیت در زمینه رهبری ارکستر در همه‌ی دنیا، تابوشکنی کرده و در این عرصه‌ی سخت و مردانه، گام‌های استواری برداشته‌اند.

نازنین آقاخانی
نازنین آقاخانی که حدود 36 سال سن دارد، ایرانی‌الاصل است و در وین اتریش زندگی می‌کند. او فعالیت در زمینه موسیقی را از کودکی با نواختن پیانو آغاز کرد و تحصیلاتش را در دانشکده‌ی موسیقی و هنرهای نمایشی وین ادامه داد. این هنرمند مدتی هم در آکادمی سلطنتی استکهلم و آکادمی سیبلیوس تحصیل کرد و در رشته‌ی آهنگسازی و رهبری ارکستر فارغ‌التحصیل شد.

او با ارکسترهایی در سراسر اروپا همکاری کرده است که ارکستر فیلارمونیک فنلاند، ارکستر فیلارمونیک آلمان و ارکستر سمفونیک هلسینگ از این جمله هستند.

این هنرمند ایرانی در سال 2010 به عنوان مدیر هنری و رهبر به ارکستر سمفونیک مونیخ دعوت شد و تا سال 2012 این ارکستر را مدیریت کرد.

آقاخانی در سال 1389 از سوی انجمن موسیقی ایران که آن زمان امور اجرایی ارکستر سمفونیک تهران را برعهده داشت، به ایران دعوت شد و پذیرفت که به‌عنوان رهبر مهمان ارکستر سمفونیک تهران را در تالار وحدت تمرین دهد. این هنرمند به تهران آمد و چند جلسه نیز ارکستر سمفونیک را در تالار وحدت تمرین داد. آقاخانی در آن زمان، باردار بود و در شرایط خاصی با ارکستر تمرین می‌کرد.

آن زمان، بابک رضایی مدیریت انجمن موسیقی ایران را برعهده داشت و ترجیح داد که در نهایت، نازنین آقاخانی ارکستر سمفونیک را در اجرای عمومی روی صحنه نبرد و فقط طی جلسات متمادی با نوازندگان تمرین کند. در مجموع، او اولین رهبر زن بود که چوب رهبری‌اش را برای ارکستر سمفونیک تهران به حرکت درآورد.

ْآقاخانی همچنان در وین به فعالیت هنری خود ادامه می‌دهد و بعد از سال 1389 دیگر به ایران نیامد.

نزهت امیری
وقتی حسین دهلوی در سال 1379 ارکستر مضرابی را تأسیس کرد، شاید کسی فکر نمی‌کرد که هدایت این ارکستر به عهده‌ی یک رهبر زن گذاشته شود؛ نزهت امیری، دیگر زن ایرانی رهبر ارکستر است. البته او ترجیح می‌دهد که به‌دور از هرگونه هیاهو و حواشی خبری، به فعالیت‌های موسیقی بپردازد.

ارکستر مضرابی با همکاری 66 نوازنده‌ی سازهای مضرابی تشکیل شده بود. این ارکستر در سال 1384 به رهبری «نزهت امیری» روی صحنه رفت و البته واکنش‌های متفاوتی را درپی داشت. مثلا فرید عمران (آهنگساز) آن زمان در گفت‌وگویی اظهار کرد: وجود یک زن روی صحنه‌ی تالار وحدت، خودش برای من یک اتفاق مثبت است. خانم امیری، انسان پویایی‌ است و من از این بابت خوشحالم. این بزرگ‌ترین امتیاز این برنامه بود و نوآوری بسیار عالی، حداقل برای ما یک جرقه‌ای بود که بدانیم اتفاقات مهمی در حال رخ دادن است. همین حالا اگر به کلاس آهنگسازی من نگاه کنید، نیمی از جمعیت آن را دخترها تشکیل داده‌اند و این، جای امیدواری‌ دارد.

نزهت امیری شاگرد ارشد زنده‌یاد پرویز منصوری بود و پس از درگذشت او، تلاش‌های زیادی برای تأسیس بنیاد پرویز منصوری کرد؛ اما از آنجا که کسی از او حمایت نکرد، این طرح عملی نشد. او در واقع قصد داشت، ارکستری را راه بیندازد تا آثار پرویز منصوری را اجرا کند.

او همان زمان در گفت‌وگویی با خبرنگار ایسنا، در این‌باره توضیح داد: راه‌اندازی یک ارکستر، فعالیت عمیقی است و به یک بنیاد نیاز دارد. هنگامی که حمایتی نباشد، نمی‌توان کارها را پیش برد.

او در زمینه‌ی موسیقی کودک نیز فعالیت گسترده‌ای کرده است و این روزها صرفا به تدریس موسیقی می‌پردازد.