طغیان گرهای سینما، از «نمکی» تا «پرویز»

مجموعه: اخبار فرهنگی و هنری

تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25

اخبارفرهنگی - طغیان گرهای سینما، از «نمکی» تا «پرویز»

بارها و بارها در فیلم ها و سریال های مختلف با کاراکترهایی روبرو بوده ایم که تحقیر شده اند، توسری خورده اند، مورد اذیت و آزار قرار گرفته اند و حالا به وقت خودش یا انتقام گرفته اند یا کسی پیدا شده که مثل سوپرمن سر رسیده و بالاخره انتقامش را از ظالم گرفته. این جنس تحقیرها را معمولا در زندگی زناشویی، شراکت، باندهای مواد مخدر و خلاصه انواع و اقسام موضوعات دیگر شاهد بوده ایم.

بحث «پرویز» اما با این جنس تحقیر و انتقام یک مقدار متفاوت است. اینجا موضوع ما مشخصا تحقیر یک انسان توسط انسان دیگر یا انتقامجویی شخصی نیست. اینجا با یک مقوله کاملا اجتماعی روبرو هستیم؛ فردی به ظاهر آرام و مسئولیت پذیر که از تمام سطوح جامعه توسری می خورد و حالا به جایی می رسد که دیگر قدرت تحملش را از دست می دهد و به یک طغیانگر اجتماع مبدل می شود.

جنس طغیان پرویز بیشتر از یک انتقام معمولی است. او از جامعه آسیب دیده و حالا عقده اش را سر همان جامعه خالی می کند. درست مثل جنس انتقام جویی و طغیان توسط کاراکترهای نمکی «مسافران مهتاب»، حاج کاظم «آژانس شیشه ای»، قاسم در «ارتفاع پست»، مهندس دومان در «قارچ سمی» یا حمید افشاری «عزیزم من کوک نیستم».

کاراکترهایی که هر یک به شیوه ای، صبرشان مقابل ظلم و تحقیرهای اجتماعی سرریز شده و با اینکه ابتدای امر، انسان های آرام، معقول و حتی مثبت بوده اند اما از یک جا به بعد، خلاف رویه ای که پیش گرفته اند، حرکت می کنند و به عنوان طغیانگر، بر هم زننده نظم اجتماع و عاصی، اقدامات عجیبی انجام می دهند؛ اقداماتی که در ظاهر ناپسند به نظر می رسد و از سوی اجتماع محکوم است اما در عالم سینما، خیال مخاطب را راحت می کند.

مروری داریم بر فیلم هایی که کاراکترهایشان به نوعی بعد از تحقیر و سرکوب های فراوان، به طغیان دست زده اند.

پرویز
کاراکتر/ بازیگر: پرویز/ لوون هفتوان

چرا تحقیر می شود؟ پرویز فردی مهربان، مسئولیت پذیر و آرام است که با وجود رخوت و بی تفاوتی که زندگی اش را فرا گرفته، به کسی آزاری نمی رساند. با اینحال همه به نوعی از او بهره کشی می کنند و او را به خاطر شیوه زندگی اش سرزنش می کنند.

لحظه ای که طغیان می کند: زمانی که پدرش او را از خانه بیرون می اندازد و پشت سرش، همسایه ها به او می گویند که باید از شهرک برود و مسئولیت مدیریت و تاکسی سرویس بچه ها را هم تحویل بدهد، یکمرتبه تغییر رویه می دهد و به فکر طغیان می افتد.

عکس العمل: او به عنوان یک طغیانگر به شهرک برمی گردد، سگ ها و گربه ها را با گوشت مسموم می کشد، بچه ای را می دزدد و سپس دامنه این طغیان را به خارج از شهرک هم می کشد. به راحتی صاحبخانه را در انباری حبس می کند، صاحب خشکشویی را می کشد و ...

اثرات طغیان: در شهرک محصل سکونت او ناامنی به وجود می آید و همه به جان هم می افتند. زندگی پدر و زنش در آستانه فروپاشی قرار می گیرد، وضعیت کارتون خواب ها به هم می ریزد و ...

مسافران مهتاب
کاراکتر/ بازیگر: نمکی/ مهدی فخیم زاده

چرا تحقیر می شود؟ در مسافران مهتاب، فرد تحقیر شونده یک شهروند معمولی نیست، عقب مانده ذهنی است که از روستا به شهر می آید و توسط برادرش رها می شد. او می ماند و شهری بزرگ با آدم هایی که مدام اذیتش می کنند و توی سرش می زنند. نمکی توسط جامعه شهری که بهش تعلقی ندارد تحقیر می شود.

لحظه ای که طغیان می کند: با وجود تمام تحقیرها و آزار و اذیت ها، نمکی همیشه روی یک اصل پایبند است؛ اینکه نباید کسی را بزند. درست زمانی که برادرش او را به خاطر این انفعال مواخذه می کند، تصمیم به طغیان می گیرد.

عکس العمل: او از یک عقب مانده بی آزار تبدیل به موجودی می شود که مهارش سخت است. تهدید می کند، می زند، مقابله به مثل می کند و حتی بچه ای را به جای برادرزاده اش می دزدد.

اثرات طغیان: حضور او به عنوان یک دیوانه خطرناک در سطح شهر، استرس زیادی ایجاد می کند. مخصوصا آخر فیلم که بچه ای را از مادرش می دزد و او را در ساختمان نیمه کاره ای گروگان می گیرد. پلیس وارد ماجرا می شود و همه چیز به هم می ریزد.

آژانس شیشه ای
کاراکتر/ بازیگر: حاج کاظم/ پرویز پرستویی

چرا تحقیر می شود؟ کسی که قرار بود ماشین حاج کاظم را بخرد بدقولی می کند، او مجبور می شود برای اینکه بلیت پروازش کنسل نشود، با مدیر آژانس مذاکره کند و از او بخواهد تا با گرو برداشتن ماشینش مانع از باطل شدن بلیت ها شود اما این خواهش او با واکنش منفی رییس آژانس و خوار و خفیف کردنش همراه می شود.

لحظه ای که طغیان می کند: کنسل کردن بلیت ها توسط رییس آژانس سبب خشم حاج کاظم می شود. تشرهای او موجب می شود تا رییس آژانس به خشم بیاید و در جواب حرف او حرف هایی درباره آدم های جنگ بزند. در این لحظه است که حاج کاظم طغیان می کند، شیشه قدی اتاق رییس را می شکند و بعد در گلاویز شدن با مامور پلیس، او را خلع سلاح می کند.

عکس العمل: در پی این طغیان حاج کاظم برای رسیدن به هدفش که همان کمک به عباس برای اعزام به انگلستان است، مشتریان آژانس را به گروگان می گیرد.

اثرات طغیان: گروگانگیری حاج کاظم، تبدیل به مسئله امنیت ملی می شود و پای وزارت اطلاعات و متعاقبا پای مردان بزرگ نظام به قضیه باز می شود. در نهایت با نامه ای حکومتی حاجی به همراه عباس به انگلستان اعزام می شود اما عباس در مسیر به دلیل استرس های ناشی از اتفاق های گروگانگیری از دنیا می رود.

قارچ سمی
کاراکتر/ بازیگر: دومان قائمی/ جمشید هاشم پور

چرا تحقیر می شود؟ مرحوم ملاقلی پور در «قارچ سمی» یک بار دیگر از تبعات جنگ گفت. مهندسی نماینده تفکری است که نمی خواهد حتی شاهد بی عدالتی ها باشد. در این دوئل نابرابر زندگی اش را از دست می دهد، به زندان می افتد و معتاد می شود.

لحظه ای که طغیان می کند: مهندس دومان نماد عدالتخواهی است و در این راه خیلی چیزها را از دست می دهد. او با همراهی همرزم سابقش سراغ کسانی می رود که علیه او پرونده سازی کرده بودند.

عکس العمل: مهندس دو نفر از مدیران و سهامداران اصلی شرکتی که برایش پاپوش درست کرده بودند را می کشد.

اثرات طغیان: مهندس کشته می شود.

ارتفاع پست
کاراکتر/ بازیگر: قاسم/ حمید فرخ نژاد

چرا تحقیر می شود؟ شهرهای جنوب به خاطر موقعیت شان صدمه های زیادی در طول جنگ تحمیلی متحمل شدند. قاسم در فیلم حاتمی کیا هم یکی از جوانان خوزستانی است که زخم خورده شرایط جامعه است. او برای رهایی از وضع موجود تصمیم به هواپیماربایی می گیرد تا به زعم خود زندگی بهتری دست و پا کند.

لحظه ای که طغیان می کند: ارتفاع پست از همان ابتدا آلارم می دهد. مخاطبان زود پی به نیت قاسم می برند ولی در میانه پرواز است که شاهد طغیان او هستند؛ جایی که با حراست پرواز درگیر می شود.

عکس العمل: قاسم آدمکش نیست؛ بدجنس هم نیست ولی مجبور می شود یک نفر را زخمی کند و به دل برخی از مسافران رعب بیندازد.

اثرات طغیان: قاسم در نهایت بازنده این بازی است که راه انداخته. مامور مخفی او را خلع سلاح می کند و اجازه نشستن هواپیما را در خاک بیگانه نمی دهد. این در حالی است که هواپیما سوخت ندارد و در محلی نامعلوم فرود می آید. به دنیا آمدن بچه در پایان فیلم پایان خوشی را نوید می دهد.

عزیزم من کوک نیستم
کاراکتر/ بازیگر: حمید افشاری/ پرویز پرستویی

چرا تحقیر می شود؟ حمید کارمند ساده ای است که به پسرش قول داده در صورتی که همه نمراتش بیست شود برای او به عنوان هدیه یک کامپیوتر بخرد. این اتفاق می افتد اما حمید به دلیل عدم تمکین مالی قادر به خرید کامپیوتر نیست و به نوعی خودش را پیش پسرش تحقیر شده می بیند.

لحظه ای که طغیان می کند: وقتی می بیند پسرش کامپیوتری مقوایی درست کرده و با آن خیالپردازی می کند، دست به طغیان می زند و تصمیم می گیرد تا هر جوری که شده پول کامپیوتر را جور کند.

عکس العمل: حمید تصمیم می گیرد برای رسیدن به هدفش با همکاری یکی از تبهکاران، فرزند یک آدم پولدار را به گروگان بگیرد.

اثرات طغیان: تصمیم او مبنی بر گروگانگیری و اقدام به انجام این کار پای پلیس را به ماجرا باز می کند. گروگانگیری ساده او تبدیل به یک ماجرای پیچیده می شود، ماجرایی که در نهایت تباهی حمید را به همراه دارد.

اخبارفرهنگی - روزنامه هفت صبح/برترین ها