خروج بخش خدمات از خواب ركود

مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی

تاریخ انتشار : یکشنبه, 06 مهر 1393 09:12

گزارش تحليلي از ناخوانده‌هاي گزارش بانك مركزي
خروج بخش خدمات از خواب ركود

بانك مركزي مي‌گويد كه اين بخش در سه ماهه اول سال 92 از رشد منفي 6/0درصد برخوردار بوده كه در سه‌ماهه اول سال جاري با رشد مثبت 7/3 درصد روبه‌رو بوده است. به نظر مي‌رسد بخش خدمات كه تابع بخش واقعي و توليد در كشور است، از خواب بيدار شده است.

ماجراي برملا شدن ركود بخش خدمات از يك گزارش رسمي آغاز شد. روزي كه هفتاد و پنجمين «نماگرهاي اقتصادي» بانك مركزي منتشر شد، هنگامي كه اين گزارش از ورود بخش خدمات به ركود عميق خبر داد.

اين‌گونه بود كه مشخص شد، پس از سال‌ها رشد مثبت اين بخش، در سال 92، بخش خدمات از رشد منفي برخوردار شد. اينك آخرين گزارش بانك مركزي مربوط به فصل بهار امسال نشان مي‌دهد كه گروه خدمات از ركود خارج شده و بيشترين سهم از نرخ رشد 6/4 درصدي توليد ناخالص داخلي را به خود اختصاص داده است؛ به‌طوري كه نرخ رشد گروه خدمات در سه‌ماهه اول امسال به 7/3 درصد رسيده كه نسبت به دوره مشابه سال قبل، 8/4 واحد درصد افزايش نشان مي‌دهد.

سهم 54 درصدي بخش خدمات
گروه خدمات با وجود اينكه بخش پيشرانه يا موتور رشد اقتصادي نيست، اما پس از مدتي اثر خود را روي ساير حوزه‌ها مي‌گذارد. افزون بر اين، تابع بخش واقعي است. رشد منفي بخش خدمات از ابتداي سال 92 و به دنبال منفي شدن نرخ رشد اقتصادي كشور در سال 91 در سطح منفي 8/6 درصد رخ داد. اين در حالي است كه بخش خدمات مي‌تواند سهم قابل توجهي در توليد ناخالص داخلي و اشتغال‌آفريني داشته باشد.

گزارش تازه بانك مركزي حكايت مي‌كند كه گروه خدمات «به قيمت ثابت سال 83» با سهمي معادل 2/2 درصد، بيشترين سهم از نرخ رشد 6/4 درصدي توليد ناخالص داخلي طي سه ماهه نخست امسال را به خود اختصاص داده است. اين سهم البته نسبت به بهار 92 كه منفي 6/0- درصد بوده، 6/1 درصد رشد پيدا كرده است. اين آمار نشان مي‌دهد بخش خدمات در اوج بحران و تلاطم‌هاي اقتصادي و در پي تحرك گروه‌هاي توليدي كشور، به خوبي خود را بالا كشيده است.

همچنين سهم گروه خدمات در توليد ناخالص داخلي «به قيمت‌هاي جاري» معادل 3/54 درصد بوده كه اين سهم نسبت به بهار سال گذشته كاهش يافته است. به عبارتي، در بهار 92 گروه خدمات سهم 5/53 درصدي در توليد ناخالص داخلي داشته است. البته آمارها نشان از سهم بالاي بخش خدمات در توليد ناخالص داخلي نسبت به ساير گروه‌ها دارد؛ به نحوي كه گروه صنايع و معادن سهم 2/20 درصدي، گروه نفت 5/17 درصدي و گروه كشاورزي 1/9 درصدي در توليد ناخالص داخلي داشتند.

اهميت بخش خدمات
براي آنكه اهميت بخش خدمات در بخش خدمات تشريح و ترسيم شود، كافي است كه گزارش شود آمارهاي بانك مركزي از رشد موجودي سرمايه خالص، نشان از سهم بالاي گروه خدمات در ميان ساير گروه‌ها دارد. متوسط سهم خدمات در موجودي سرمايه خالص كل در سال‌هاي 53 تا 91 به قيمت‌هاي جاري حدود 75 درصد بوده است.

جداول بانك مركزي همچنين نشان مي‌دهد موجودي سرمايه خالص گروه خدمات به قيمت‌هاي جاري در سال 91 كه آخرين آمار از موجودي سرمايه خالص است، از رشد قابل توجهي برخوردار بوده و نسبت به سال 80 تقريبا كمتر از 11 برابر شده است؛ به‌طوري كه موجودي سرمايه خالص گروه خدمات به قيمت جاري از 74 هزار و 462 ميليارد تومان در سال 80 به سطح 783 هزار و 195 ميليارد تومان رسيده است. اين مبالغ براساس قيمت‌هاي ثابت هم روند مشابه نشان مي‌دهد. موجودي سرمايه خالص گروه خدمات به قيمت ثابت از سال 80 تا 91 نيز تقريبا دو برابر شده است. آمارهاي بانك مركزي نشان مي‌دهد كه رقم آن از 118 هزار و 872 ميليارد تومان به 201 هزار و 997 ميليارد تومان افزايش يافته است.

سهم 4/47 درصدي خدمات در اشتغال
از سوي ديگر، آمارها حاكي از سهم بالاي بخش خدمات در اشتغال دارد. براساس نتايج اعلام شده نيروي كار در بهار ?? از سوي مركز آمار ايران، بيشترين درصد شاغلان در بخش خدمات و كمترين درصد شاغلان در بخش كشاورزي مشغول به كار بوده‌اند؛ به نحوي كه درصد شاغلان 15 ساله و بيشتر در بخش خدمات 4/47 درصد بوده است.

دست بالاي اشتغال زنان در بخش خدمات
نكته مهم در ميان اين آمارها، سهم اشتغال زنان نسبت به مردان است كه زنان درصد بالاتري را در اشتغال بخش خدمات به خود اختصاص داده‌اند. بر اين اساس، سهم اشتغال زنان در گروه خدمات 7/51 درصد و مردان 7/46 درصد است. البته مقايسه سهم اشتغال بخش خدمات نسبت به بهار سال 92، از رشد 8/0 درصدي سهم اين گروه در ميان ساير گروه‌ها در حوزه اشتغال حكايت دارد. در بهار سال 92 سهم اشتغال بخش خدمات در گروه سني 15 ساله و بيشتر 6/46 درصد بوده و در اين آمار نيز، سهم گروه زنان بيشتر از مردان است. براساس آمارها، سهم اشتغال زنان در بخش خدمات 6/48 و مردان 3/46 درصد است.

«خدمات »چگونه از ركود خارج شد؟
با توجه به اين آمارها و سهمي كه بخش خدمات در اقتصاد دارد، گزارش جديد بانك مركزي مربوط به بهار امسال، از خروج بخش خدمات از ركود حكايت دارد. بنا به اين گزارش، نرخ رشد بخش خدمات از بهار 92 روند نزولي پيدا كرد و به منفي 1/1درصد رسيد. اين در حالي است كه نرخ رشد بخش خدمات در سال 91 حدود 1/1 درصد بود.

با اين حال، آمارهاي بانك مركزي نشان مي‌دهد كه رشد توليد ناخالص داخلي گروه خدمات به قيمت‌هاي ثابت سال 83 در سال گذشته در فصل بهار منفي 1/1 درصد، فصل تابستان منفي يك درصد، فصل پاييز منفي 2/1درصد، فصل زمستان منفي 5/2 بوده و متوسط نرخ رشد بخش خدمات نيز در سال 92 حدود منفي 5/1 بوده است، اما گزارش اخير بانك مركزي نشان از رشد بالاي بخش خدمات دارد؛ به‌طوري كه اين گروه در بهار 93 از رشد 7/3 درصدي برخوردار شد.

براساس جداول بانك مركزي همچنين رشد توليد ناخالص داخلي گروه خدمات به قيمت‌هاي جاري نسبت به بهار سال گذشته از افت محسوسي برخوردار بوده؛ به‌طوري كه در بهار 92 نرخ رشد بخش خدمات 4/40 درصد گزارش شده بود و در بهار 93 اين رقم به حدود 6/26 درصد رسيده است.

در گروه خدمات نرخ رشد بخش‌هاي بازرگاني، رستوران و هتلداري به قيمت ثابت سال 83 در بهار امسال 3/7 درصد، حمل‌ونقل، انبارداري و ارتباطات 4/1 درصد، خدمات موسسات پولي و مالي 9/15 درصد، خدمات مستغلات و خدمات حرفه‌يي و تخصصي 7/2 درصد و خدمات اجتماعي و شاخصي و خانگي منفي 1/2درصد بوده است. همچنين نرخ رشد بخش‌هاي مختلف گروه خدمات به قيمت‌هاي جاري در گزارش بانك مركزي به اين صورت است كه بخش بازرگاني، رستوران و هتلداري 8/25 درصد، حمل‌ونقل، انبارداري و ارتباطات 5/32 درصد، خدمات موسسات پولي و مالي منفي 9/18 درصد، خدمات مستغلات و خدمات حرفه‌يي و تخصصي 29 درصد، خدمات عمومي 2/37 درصد و خدمات اجتماعي و شاخصي و خانگي 6/19 درصد گزارش شده است.

با توجه به آنچه گفته شد، اينك بازار منتظر گزارش فصل دوم وضعيت اقتصاد كشور يعني تابستان در خصوص وضعيت رشد اقتصادي است، چراكه در صورت افزايش سهم بخش خدمات در رشد توليد ناخالص داخلي (رشد اقتصادي) در شش ماهه دوم سال، نيمه پنهان و پيرو بخش واقعي اقتصاد نقش بيشتري در توليد ناخالص داخلي بازي خواهد كرد. افزون براين، بخش خدمات در بسته خروج غيرتورمي از ركود، مي‌تواند نقش بيشتري ايفا كرده سهمي بيشتري در حوزه اشتغالزايي داشته باشد.

 اخبار اقتصادی - اعتماد