رمزگشایی از پولهای جدیدجهانی
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : چهارشنبه, 01 شهریور 1396 10:07
از زمان راه اندازی بیت کوین یا «پول سری» مدت زیادی نمی گذرد؛چیزی در حدود 7 سال.اما فقط دو سال است که این «پول سری» در حال تحول اقتصاد دنیاست.سرعت استفاده از آن البته در نیمه دوم سال جاری میلادی افزایش چشمگیری داشته؛به طوری که در حال حاضر 46 درصد از معاملات بیت کوین در ژاپن و با ین انجام می شود و بیت کوین در گردش در بازار جهانی به 74 میلیارد دلار رسیده است.
هرچند این عدد به گفته اقتصاددانان نسبت به حجم اقتصاد جهانی چندان زیاد نیست،اما سرعت آن توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است.این پول الکترونیکی برعکس پول های رایج در دنیا که هر کشوری ناشر آن است،هیچکس مالک شبکه بیت کوین نیست.در واقع این کاربران بیت کوین در سراسر جهان هستند که آنرا کنترل می کنند و توسعه دهندگان بیت کوین تنها نرم افزار آن را بهبود می بخشند.
یت کوین یک اَپ روی گوشی تلفن همراه و یا یک برنامه کامپیوتری که یک کیف پول برای افراد در نظر گرفته و به کاربر اجازه می دهد تا با آن به ارسال یا دریافت بیت کوین‌ها بپردازد.
آیا می توان به بیت کوین اعتماد کرد و آیا می توان با آن پولدار شد؟ اینها نمونه سئوالاتی است که نیاز به گذشت زمان دارد.اقتصاددانان می گویند،در بیت کوین اصولاً نیازی به اعتماد کردن نیست. یعنی هر کسی می تواند هر زمان که بخواهد به سراسر کد منبع آن، دسترسی داشته باشد.اما اینکه می توان پولدار شد یا نه،شاید بهترین کار این باشد. باید منتظر رقابت این پول با سایر پولهای رایج ماند.
*****
حتما برای کسانی که برایشان بیت کوین جذابیت دارد،می خواهند اول بدانند که این پول در اقتصاد بین المللی چه خطرات و تبعاتی دارد و چقدر بازارهای جهانی را می تواند تحت تاثیر بگذارد.یا اینکه آیا از این پول می تواند در مبادلات بزرگ تجاری یا در بورس های جهانی استفاده کرد؟ دکتر مرتضی ایمانی راد کارشناس اقتصادبین المللی در این رابطه به خیرآنلاین گفت: «بيت كوين يك پول رمزدار الكترونيكى است و در شرايط فعلى نقش مهمى در اقتصاد بين الملل ندارد. دليل آن اين است كه بيت كوين هنوز توسط بسيارى از كشورهاى جهان به رسميت شناخته نشده است و ضمنا حجم بيت كوينى كه منتشر شده است به اندازه اى نيست كه بتواند روى متغيرهاى واقعى اقتصاد اثر بگذارد. در شرايط فعلى چند كار با بيت كوين انجام مى شود.
ابتدا بيت كوين در بعضى از مراكز فروش و رستورانها به عنوان يك ابزار پرداخت رسميت پيدا كرده است و شما مي‌توانيد هزينه هاى خود را با آن پرداخت كنيد. روال اين گونه است كه شما يك كيف الكترونيكى داريد كه در آن بيت كوين نگه دارى ميكنيد. فروشنده هم يك كيف الكترونيكى دارد. وقتى شما خريدتان را انجام ميدهيد، از كيف پول خود به كيف پول فروشنده مبلغ مورد درخواست را انتقال ميدهيد و كار تمام مى شود. اين كار بسيار ساده انجام مى شود. نكته جالب توجه اين است كه شما هر مقدار بيت كوين مي‌خواهيد مي‌توانيد براى فروشنده و يا فرد ديگرى ارسال كنيد. به عبارت ديگر اين طور نيست كه بيت كوين مثل دلار باشد و به صد سنت تقسيم شده باشد. بيت كوين را به صورت كسرى هم مي‌توانيد انتقال دهيد. اين يكى از ويژگى هاى بيت كوين كه تمامى پول هاى جهانى فاقد اين ويژگى هستند.»
این اقتصاددان با تشریح دومین مزیت بیت کوین عنوان کرد:« كار دومى كه بيت كوين انجام مى دهد حفظ ارزش پول است. بسيارى از معامله گران بيت كوين معتقدند كه در مواقع بحران هاى اقتصادى اين پول ارزش بيشترى پيدا ميكند. يعنى همانند طلا در اقتصاد جهانى عمل ميكند. اين نقش بيت كوين در ژاپن بيشتر استفاده مى شود. مطالعات انجام شده روى اين پول نشان مى دهد كه بعضى از معامله گران از آن براى پوشش ريسك خود استفاده ميكنند.
او افزود:« استفاده سوم هم سوداگرى speculation است.خيلى‌ها معتقدند كه ارزش بيت كوين رو به افزايش است و با خريد آن در شرايط فعلى و فروش آن موقعى كه بالاتر رفت سود كسب ميكنند. الان اين نقش بيت كوين بسيار بارز شده است، چون ارزش اين پول در ابتداى كار از چند سنت به بالاى چهار هزار دلار در هفته گذشته رسيده است و بنابراين جاى خوبى براى سرمايه گذارى سوداگران بازارهاى مالى هستند. گذشته از آن نوسانات بيت كوين در بازار خريد و فروش بيت كوين بسيار زياد است.
اگر شما شاخص نوسان بيت كوين bitcoin volatility index را ببينيد از تمام جفت ارزهاى رايج در بازار فاركس بيشتر نوسان ميكند و همين ويژگى بيت كوين را به ابزارى بسيار قوى براى سوداگرى تبديل كرده است و به همين دليل روزانه مقدار بسيار زيادى بيت كوين مبادله مى شود كه معمولا با دلار امريكا مبادله مى شود. ضمنا از بيت كوين براى تسويه حسابهاى شخصى هم استفاده مى شود و شما مى توانيد بدهى خود را با بيت كوين تسويه كنيد.»
این اقتصاددان معتقد است که اگرچه در حال حاضر بیت کوین مورد استفاده در مبادلات قرار می گیرد،اما هنوز رسميت نيافته است و هم مقدار آن در شرايط فعلى محدود است و لذا نمي‌تواند در اقتصاد جهانى نقش مهمى داشته باشد.
ایمانی راد می گوید:«يكى از ويژگى هاى منحصر به فرد بيت كوين اين است كه كاملا غير متمركز است و توسط هيچ سازمان و دولتى كنترل نمى شود و از آن گذشته مشكلات تبديل يك ارز به ارز ديگر را حذف كرده ست. وقتى شما در جهان با بيت كوين معامله ميكنيد لازم نيست ارز آن كشور را خريدارى كنيد.چون بيت كوين را در سراسر جهان مي‌توانيد استفاده كنيد و ديگر نيازى به تبديل پول نداريد. ضمنا چون اين پول كاغذى و فلزى هم نيست مشكل حمل آن را هم نداريد. بيت كوين روى موبايل شما است و با صرف چند ثانيه مي‌توانيد پرداخت خود را انجام دهيد. ضمنا چون اين پول رمز گذارى شده است، احتمال سرقت الكترونيكى در آن بسيار كم است. همه اين ويژگى ها بيت كوين را در جهان بسيار مطلوب كرده است و به همين دليل روز به روز تقاضا براى آن در حال افزايش است.»
بیت کوین پشتوانه دارد؟
شاید برای شما هم سئوال پیش بیاید که خب،همه پولها پشتوانه دارند،آیا بیت کوین هم پشتوانه دارد؟ مرتضی ایمانی راد در این توضیح می دهد:« البته ميدانيد كه پشتوانه دلار ديگه طلا نيست. ولى مي‌بينيد كه دلار در سراسر جهان طرفدار دارد و هنوز هم پول پرقدرتى به حساب مى آيد. در شرايطى كه پول كاغذى براى اولين بار انتشار يافت ، طبيعى بود كه مى بايستى براى آن پشتوانه اى در نظر بگيرند. ولى وقتى مردم قدرت اقتصادى كشور را ديدند و ثبات پول را هم تجربه كردند خيلى برايشان مهم نبود كه پول پشتوانه دارد يا نه. الان هم بيشتر پولهاى جهان بدون پشتوانه‌اند و اطمينان مردم به پولهاى ملى بر اساس معيارهاى ديگرى تعيين مى‌شود. طبيعى است كه هر چه اقتصاد يك كشور قدرتمندتر مى شود پول آن كشور هم ، اگر شرايط ديگر دخالت نكنند ، قدرتمندتر مى شود.
بنابراين سئوال شما از اين نظر مهم است كه بيت كوين پولى جديد است و نياز به پشتوانه دارد. اين سئوال به نظرم مهم است . موارد زير را به عنوان پشتوانه هاى بيت كوين مي‌توانم ذكر كنم :
اول : در نظر داشته باشيم كه يك اقتصاد جهانى شده شكل گرفته است كه مردم در يك كشور زندگى ميكنند و در كشورى ديگر كار ميكنند. ضمنا خريد ها هم عمدتا اينترنتى و در ضمن جهانى شده است و هم در هم تنيدگى اقتصادى الزام به يك پول واحد را بيشتر كرده است . يكى از دلايلى كه دلار در بيش از شصت درصد مبادلات جهانى نقش دارد همين الزام وجود دارد. بيت كوين الان به عنوان يك پول واحد ميتواند در هر كشورى مورد استفاده قرار گيرد. اگر بيت كوين توسعه يابد و در كشورهاى بيشترى مورد استقبال قرار گيرد ، شما مى توانيد بيت كوين را نه در جيبتان بلكه روى موبايلتان بگذاريد و در كل كره زمين خرج كنيد.
منظورم اين است كه اقتصاد جهانى شده و توسعه جهانى اينترنت و الزام به پول واحد جهانى بزرگترين پشتوانه بيت كوين است . به همين دليل به نظر من بيت كوين و ساير پولهاى رمز پايه در آينده توسعه بيشترى پيدا ميكنند و نقش بيشترى در اقتصاد جهانى ايفاء خواهند كرد. هم اكنون دانمارك سوئد، كره جنوبى ، هلند، فنلاند ، استراليا و چندين كشور ديگر بيت كوين را به عنوان يك پول و وسيله پرداخت قبول كرده اند. در گروهى ديگر از كشورها بيت كوين را نه به عنوان يك پول بلكه به عنوان يك كالا پذيرفته اند. ضمنا در نظر داشته باشيم كه استونى نه تنها بيت كوين را به عنوان يك پول به رسميت شناخته است ، بلكه در حوزه هاى دولتى و سلامت و حتى بانكى مورد استفاده قرار داده است.
دوم : يك شبكه اطلاعاتى قدرتمند به نام block chain از امنيت يكتايى معاملات بيت كوين حفاظت ميكند كه اين خود ميتواند يك پشتوانه قوى براى بيت كوين باشد.
اينكه blockchain چيست و چگونه كار ميكند خود نياز به زمان بيشترى دارد كه الان نمي‌توان به آن پرداخت. به طور خلاصه اگر شما يك مليون تومان در حساب خود داشته باشيد مي‌توانيد يك چك به مبلغ يك مليون تومان به يك نفر بدهيد. ولى خودتان ميدانيد كه چندين چك ديگر هم به طور تقلبى مى توانيد صادر كنيد. اين مشكل در معاملات بيت كوين هم وجود دارد. Block هايى كه در شبكه ايجاد مى شود جلوى اين تقلب را ميگيرد و بنابراين از نظر امنيت در سطح بالايى قرار دارند .
سوم: شفافيت در شبكه بيت كوين بسيار بالا است . همه چيز قابل وارسى است. هيچ چيز محرمانه اى وجود ندارد. آيا فكر نميكنيد كه اين سيستم اطمينان ايجاد ميكند. خيلى از معامله گران بيت كوين معتقدند كه اين پول براى آنها اطمينان بيشترى دارد تا پولهاى كشورهاى ديگر .
چهارم : يك نكته ديگر ميماند كه بدون ارتباط با پشتوانه بيت كوين نيست . همان طور كه ميدانيد بيت كوين و مديريت و گردش آن بدون كنترل و غير متمركز decentralized است يعنى هيچ دولتى و قدرتى آن را كنترل نمي‌كند. به طور طبيعى پروتكل هاى بيت كوين از طريق اجماع شكل ميگيرد ولى نه سازمانى درگير اين اجماع است و نه دولتى و نه قدرتى . به همين دليل بيت كوين يك سيستم باز و يك open source به حساب مى آيد كه بدون اراده گروهى به طور مستمر در حال قوى تر شدن است .
به نظرم اينها دلايل كافى براى قدرت گيرى بيت كوين هست و همينها مى تواند اطمينان به مردم بدهد كه ارزش پول آنها محفوظ است. البته هر پولى در دوران شكل گيرى به موانع و مشكلاتى بر مى خورد، ولى همين ها باعث قدرت گيرى بيت كوين خواهد شد.
تهدیدهای پولشویی
پولشویی تبدیل سود حاصل از خلافکاری و فساد به دارایی‌های به ظاهر مشروع است یا به عبارتی مبهم کردن منشا منابع مالی.دراین رابطه یک اتحادیه از 29 کشور دنیا بر فعالیت های پولشویی نظارت می کنند و کشورهایی که می خواهند مبادلات تجاری باثباتی در دنیا داشته باشند،لازم است که مقررات پولشویی را در کشور خود اجرایی کنند.
The Financial Action Task Force که مخفف FATF است یک مجموعه سیاست‌گذار پرنفوذ است که نکاتی در قالب توصیه در حوزه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم ارائه می‌کند. ماموریت این گروه مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم را در نظام مالی جهانی است. اولین تقابلی که در رابطه با بیت کوین مطرح می شود،احتمال دور زدن قوانین رایج پولشویی در دنیاست.
ایمانی راد در پاسخ به این پرسش که اين پول رمزگذاري شده و امنيت بالايي دارد؛ چه تضميني وجود دارد كه فراگير شدنش پروتكل پولشويي را تحت تاثير قرار ندهد؟ و اصولا مي توان تهديدي براي قوانين پولشويي باشد؟،می گوید:« فكر مي‌كنم تا آن موقع وقت زيادى داريم و تحولات زيادى رخ خواهد داد. در شرايط فعلى حجم بيت كوين رايج در بازارها آنقدر بالا نيست كه ارزش پول شويى داشته باشد. ولى اگر توسعه بيشترى پيدا كند اين خطر كاملا قابل تشخيص است . هر چند كه فعلا حجم بيت كوين بالا نيست ، ولى گزارشات متعددى از پول شويى در كشورهاى مختلف ارايه شده است. در شرايط فعلى اگر شما بخواهيد يك حساب بيت كوين باز كنيد و به حسابتان پول واريز كنيد بسيار سريع انجام مى شود و حساسيت هايى كه براى پول شويى وجود دارد در اين معاملات نيست .
به نظرم پولشويى پاشنه آشيل بيت كوين و ساير پولهاى رمز پايه است . اين يكى از همان تهديدهايى است كه قبلا گفتم. ولى از اين طرف هم بيكار نمى مانند. در شبكه گسترده مجازى ممكن است همان طور كه براى مديريت متمركز آن راه حلى عجيب پيدا كردند ، براى پول شويى هم بتوانند راه حلى پيدا كنند.»
بیت کوین و ایران
آیا اين پول می تواند تاثيري بر اقتصادهايي مثل ايران هم بگذارد؟ ایمانی راد در این رابطه توضیح می دهد:« با توجه به اينكه اين پول در ايران قانونى نيست و مبادلات بيت كوين هم قانونى برايش نداريم و به رسميت هم نشناخته ايم ، بنابراين انتظار نداريم كه اثرى بر اقتصاد ايران داشته باشد. در كشورهاى جهان هم همين طور است . در برخى از كشورها بيت كوين توسعه پيدا كرده و دارد به تدريج اثر خود را ميگذارد. ولى عموميت ندارد. اكثريت كشورهاى جهان بيت كوين را به رسميت نمى شناسند و يا سكوت كرده اند. بنابراين خيلى كار دارد كه بيت كوين و ساير ارزهاى رمز پايه بتوانند روى اقتصاد واقعى اثر گذار باشند.
اگر به ايران برگرديم ، اطلاعى كه من دارم دولت به طور اجرايى سايت هايى را كه بيت كوين معامله ميكند را مي‌بندد و يا فيلتر ميكند. اين نشان مي‌دهد كه بيت كوين به سادگى نمي‌تواند در ايران جا باز كند و لذا نمى تواند اثرى بر اقتصاد ايران داشته باشد. ولى در حاشيه عده اى خريدهاى خود را با بيت كوين انجام مي‌دهند و فكر مي‌كنم تعدادى هم در حال معامله بيت كوين در فضاى بين‌المللى هستند. يكى از دلايل آن هم اين است كه شما به راحتى مي‌توانيد وارد بازار ارزهاى رمز پايه شويد ، ولى ورود به بازار معامله ارزهاى جهانى ( بازار فاركس ) به اين سادگى نيست . از اين‌رو براى ايرانيان كه ورود به بازار فاركس غير قانونى و بسيار محدود كننده است ، بازار بيت كوين ، عليرغم غير قانونى بودن ، يك فرصت به حساب مى آيد. ولى باز تاكيد كنم كه اين فعاليت ها محدودند و بنابراين در شرايط فعلى ارزهاى رمز پايه اثرى بر اقتصاد ايران ندارند.»
بیت کوین ابزاردور زدن تحریم ها می شود؟
یکی از ابزارهایی که در جریان تحریم های بین المللی علیه ایران تبعات بسیار سنگینی به جای گذاشت،تحریم های بانکی بود.تحریم هایی که هنوز آثار آن باقی مانده است و هر از گاهی می شنویم که برخی بانکهای بزرگ هنوز به سختی برای مبادلات پولی با ایران راضی می شوند.اینکه آیا این پول جدید می تواند،در تحریم های احتمالی کاربرد داشته باشد،محور آخرین سئوالی است که از مرتضی ایمانی راد پرسیدم،البته با این شرط که این گفت وگو باز بماند و در ماههای آینده همزمان با تحولات بین المللی ادامه یابد.
او در پاسخ به این سئوال که بخشي از معاملات نفتي جهان با بيت كوين در حال انجام است و ممكن است فراگيرتر شود؛اگر اين اتفاق بيفتد شايد دولت ناگزير به استفاده از اين پول شود خصوصا كه هنوز نقل و انتقال پول از طريق بانكها براي ايران به دليل باقي ماندن بخشي از تحريم ها پابرجاست.فكر مي كنيد معاملات نفتي دنيا تحت تاثير اين پول قرار بگيرد؟ می گوید:
«بله ، معاملاتى به طور روزانه در بروكرهاى قانونى در سطح جهان در حال انجام است و اين يك باره و محدود نيست ، بلكه به طور مستمر اين مبادلات در حال انجام است. فقط نكته اين است كه بيشتر اين مبادلات واقعى نيست و روى Crude Oil CFD معامله انجام مي شود كه بيشتر معاملات براى كسب سود است نه براى تحويل نفت.
هم در اين بروكرها و هم در معامله واقعى خريد نفت با بيت كوين بسيار محدود انجام مى شود و دليل آن هم اين است كه حجم بيت كوين موجود بسيار محدود است براى اينكه با آن نفت خريد و فروش شود. در واقع با تشكيل هر بلوك در شبكه بين المللى بيت كوين ٥٠ بيت كوين جديد وارد چرخه مبادلات مى شود . اين مبلغ را كساني‌كه به شبكه خدمات رسانى ميكنند و بلاك ها را تهيه ميكنند تعلق ميگيرد كه به اين آدمها در اصطلاحات رايج miner مى گويند. درست همانند معدن كاران طلا كه از شكافتن دل كوهها به طلا دست پيدا مي‌كردند، معدنكاران بيت كوين نيز با كند و كاو در شبكه بيت كوين بلاك ها را استخراج ميكنند و به همين دليل است كه به آنها miner گفته مى شود.
بر اساس پروتكل بيت كوين بعد از هر ٢١٠ هزار بلاك ، اين مقدار به ٢٥ كاهش مى يابد و همين روند به صورت كاهشى ادامه مى يابد. اگر اين سرى زمانى كاهشى را ، كه يك فرمول رياضى است ، محاسبه كنيم عددى بسيار نزديك به ٢١ مليون به دست مى آيد كه پس از آن بيت كوين جديدى ايجاد نمى شود. حال شما فرض كنيد كه همين ٢١ مليون در جريان باشد. بر اساس نوع بازار بيت كوين ، قدرت خلق بيت كوين جديدى به جز توسط miner ها وجود ندارد. در حالي‌كه در سيستم بانكى بانكها خودشان مى توانند بيش از چهار برابر پولى كه دريافت ميكنند خلق كنند. بنابراين حداكثر جمع بيت كوين رايج نهايتا ٢١ میليون خواهد شد كه اگر با قيمت ٤٠٠٠ تومان محاسبه كنيم در كل ٨٤ ميليارد دلار بيت كوين در جريان خواهد بود كه هيچ گونه تناسبى با بازار نفت ندارد. خلاصه صحبتم اين است كه با بيت كوين نمى توان مقدار زيادى نفت واقعى خريد.
به همين خاطر است كه وقتى شما CFD نفت را هم مي‌خريد با leverage مى خريد. مثلا با يك مقدار معينى پول صد برابر مى توانيد نفت بخريد. همان طور كه گفتم اين نفت واقعى نيست و در واقع contract for difference يا به اختصار CFD است . يعنى شما تنها روى تفاوت قيمت نفت معامله ميكنيد و نه نفت واقعى.اگر اين بحث را به ايران تعميم دهيم، نتيجه مي‌گيريم كه ايران نمى تواند از طريق بيت كوين تحريم هاى احتمالى خريد نفت را دور بزند.»
اخبار اقتصادی - خبرآنلاین
