سفره‌هاي آب زير زميني ايران به سرقت مي‌روند؟
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25
اخبار اقتصادی - تركمن‌ها در كمين سفره هاي آب زيرزميني ايران
سفره‌هاي آب زير زميني ايران به سرقت مي‌روند؟
بر اساس گزارش‌ها تركمنستان در مرز با ايران در منطقه خراسان شمالي چاه‌هاي زيادي را با كمك كشورهاي ديگر حفر مي‌كند تا سفره‌هاي آبي مشترك مرزها را خالي كند. در حالي كه قطره‌هاي آب براي امنيت غذايي كشور ضروري است اما در مرزهاي مشترك حجم زيادي از آب‌هاي زير زميني توسط كشورهاي ديگر به سرقت مي‌رود.
تركمنستان در مرز مشترك با ايران چاه‌هاي زيادي را با هدف به سرقت بردن آب‌هاي زيرزميني حفر كرده است، منابع محلي خبر مي‌دهند، تركمنستان براي حفر اين چاه‌ها از كشور ديگري هم كمك گرفته كه با سرعت زيادي اين كار انجام شود. در منطقه مرزي شيروان در خراسان شمالي شيب زمين به طرف تركمنستان است و سالانه بيش از 30 ميليون مترمكعب آب زيرزميني از دسترس خارج مي‌شود، اين در حالي است كه كل آب استحصالي ايران در اين منطقه 24 ميليون متر مكعب است.
اين در حالي است كه ايران كشور كم‌آبي است و به اين دليل نبايد اجازه دهد اين آب‌ها به راحتي از مرزها خارج شود، حفر چاه در مرزها بايد توسط ايران انجام شود و با پمپاژ و ذخيره‌سازي آب سطح كشت مزارع را افزايش دهد.
به گفته كاظمي، كارشناس ارشد حوزه كشاورزي كشور همسايه شمالي ايران يعني تركمنستان با داشتن 5 ميليون نفر جمعيت و رودخانه‌هاي فراوان، نياز چنداني به آب ندارد با اين حال تلاش خود را براي استحصال آب‌هاي مرزي و مشترك چند برابر كرده است، اما ايران با وجود نياز شديد، همچنان به خروج اين آب‌ها بي‌توجه است.
مشاهدات منابع محلي نشان مي‌دهد در دو سوي مرز ايران و تركمنستان، تركمنستان سرسبز و با رويشگاه‌هاي طبيعي فراوان است اما اين طرف مرز خشك و روستاهاي متروك و كم‌جمعيت دارد كه شايد دليل آن مديريت آب در آن كشور و بي‌توجهي در كشور ما باشد. اين درحالي است كه كشور مي‌تواند با جلوگيري از هدررفت اين آب‌ها سرسبزي و توليد فراوان را در مرزها كه اكنون وضعيت مناسبي ندارند به ارمغان آورد.
جنگ آب
كره‌زمين 1650 ميليون‌كيلومترمكعب منابع آبي دارد كه از نوشيدن 97 درصد آن بايد صرف‌نظر كنيم و فقط 2/3 درصد آن آب شيرين است البته 78 درصد از اين ميزان آب‌شيرين موجود نيز يا در سفره‌هاي آب زيرزميني يا در يخچال‌هاي قطبي يا توسط انسان‌ها آلوده شده است. ذخاير آبي كره‌زمين از حدود 4/5 ميليارد سال پيش به وجود آمده و تاكنون ثابت مانده و اين درحالي است كه در دهه‌هاي گذشته با افزايش جمعيت، مصرف آب افزايش يافته.
به عبارتي، ميزان آب تجديدشونده در كره‌زمين فقط يك‌درصد از كل آب‌هاي زمين است و اين مقدار هم قرن‌هاست كه تغييري نكرده؛ اين يعني حجم آبي كه پيشينيان ما در زمان امپراتوري هخامنشيان با كمتر از 20 ميليون نفر روي كره‌زمين دراختيار داشتند، تقريبا همان مقدار آبي است كه هم‌اكنون بيش از هفت ميليارد نفر ساكنان زمين از آن برخوردارند. بنابراين پيداست كه دورنماي توسعه روي زمين با مختصات كنوني آن تا چه اندازه شكننده و محدود‌كننده به نظر مي‌رسد.
به اين ترتيب مي‌توان گفت كه امروز افزايش تقاضا براي مصرف آب و مديريت ضعيف منابع آب، موجب تنش بر سر استفاده از منابع آب هم در درون كشورها و هم در روابط بين كشورها را فراهم كرده و اين موضوع درمورد رودخانه‌هاي بين‌المللي و منابع آب مشترك در يك منطقه مشهود است. وقتي به موضوع آب و سياست كلان‌تر نگاه كنيم متوجه تركيبي تازه و نزديك به ژئوپولتيك با عنوان «هيدروپليتيك» مي‌شويم؛ تركيبي كه از همسايگي دو واژه آب و سياست ساخته مي‌شود و دلالت بر نقش‌آفريني منابع آب بر روابط سياسي كشورها دارد.
با نگاهي به آنچه گفته شد و پس از تحركات منطقه‌يي تركمن‌ها در زمينه برداشت آب سفره‌هاي زيرزميني ايران - هر چند محدود و به صورت محلي- مسوولان در حوزه‌هاي كشاورزي و نيرو و در صورت نياز در وزارت امور خارجه بايد به اين مساله نيم نگاهي داشته باشند.
سد دوستي ايران و تركمنستان
اين نوع رفتار محلي تركمن‌ها در حالي گزارش شده است كه اين دو كشور در سابقه خود همكاري‌هاي مشتركي براي ايجاد سد دوستي روي رودخانه هريرود به دليل استفاده مشترك از منابع آبي را نيز دارند.
سد دوستي در مرز ايران و تركمنستان و روي رودخانه مرزي هريرود در 75 كيلومتري شهرستان سرخس در شمال شرق خراسان رضوي احداث شد. اين سد از نوع خاكي با هسته‌رسي است كه در سال 84 با حضور رو ساي جمهور دو كشور افتتاح شد.
هر چند در زمان احداث سد قرار بود كه سد دوستي نماد دوستي هر دو كشور ايران و تركمنستان شود و از قبال آن يك صد ميليون متر مكعب از آب آشاميدني مشهد تامين شود اما از سوي ديگر و با توجه به اينكه اين سد روي روخانه هريرود كه از ولايت غور افغانستان نشات مي‌گرفت، بسته شده بود درچند ماه خبر‌هايي از خشك شدن اين سد از سوي وزير نيروي وقت منتشر شد.
به گفته برخي كارشناسان، ايجاد سد سلما در افغانستان بر دهانه هريرود مي‌تواند يكي از دلايل خشك شدن يا كم‌آبي سد دوستي ايران و تركمنستان باشد. سد سلما كه در افغانستان به پروژه بند سلما معروف است،
بزرگ‌ترين برنامه زيربنايي تاريخ افغانستان است كه در زمان حكومت سردار محمد داوودخان، نخستين رييس‌جمهور افغانستان طرح‌ريزي شد و كار مقدماتي آن در همان زمان آغاز و ساخت آن تا 25 درصد تكميل شد اما وقوع جنگ‌هاي خونين در اين كشور موجب توقف ساخت سد در سال 1357 شد. پس از سقوط طالبان، دولت افغانستان احداث سد سلما را نخستين برنامه سازندگي‌اش عنوان كرد.
اين سد در 170 كيلومتري شمال شرق هرات و در مسير هريرود واقع شده است. با تكميل اين سد بيش از 42 مگاوات برق مورد نياز هرات و ولايات همجوار آن تامين و بيش از 200 هزار جريب زمين از مسير هريرود تا مرز ايران در منطقه ذوالفقار آبياري خواهد شد.
برخي ديگر ازكارشناسان نيز كم‌آبي سد دوستي را ناشي از خشكسالي‌هاي پي در پي در منطقه و به خصوص در بلندي‌هاي افغانستان مي‌دانند.
در مجموع سابقه همكاري هر دو دولت ايران و تركمنستان در زمينه آب نشان‌دهنده اين است كه هر دو كشور بيم و اميد‌هايي نسبت به مساله مهم آب در منطقه دارند.
بيم و اميد‌هايي كه از يك سو مي‌تواند به جلب سرمايه‌گذاري و همكاري در زمينه‌‌هاي مشترك مانند احداث سد دوستي شود يا از سوي ديگر به انتشار خبر‌هاي نگران‌كننده‌يي مانند سرقت آب سفره‌هاي زيرزميني ايران منجر شود. به هر حال كم بودن بارش‌ها در كشور، نبود زيرساخت‌هاي آبياري كه 90 درصد آب را به هدر مي‌دهد و نيز فقدان مديريت براي كنترل آب‌هاي زيرزميني و روان آب‌ها در مرزهاي مشترك باعث فشار روزافزون به كشاورزان شده است.
ادامه اين وضعيت، توليد را تحت فشار قرار مي‌دهد، امنيت غذايي را با خطر مواجه مي‌كند و سفره مردم را كوچك‌تر خواهد كرد. در نهايت با توجه به اينكه حفظ منافع ملي هر كشور در مرحله اول وظيفه مسوولان همان كشور است جا دارد كه درباره آنچه در مرز ايران و تركمنستان در حال روي دادن است تفحص شود و در صورت خطاي مسوولان كشور همسايه – حتي مسوولان محلي- به صورت جدي توسط مسوولان چاره‌انديشي شود.
اخبار اقتصادی - اعتماد
