رکوردشکنی بورس در مهرماه

مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی

تاریخ انتشار : پنج شنبه, 29 مهر 1395 07:47

  به  گزارش  دنیای  اقتصاد ؛بازار سهام روز گذشته با رشد 242واحدی (معادل 3/ 0 درصد) به سطح 78هزار واحد رسید. با عبور شاخص از کانال مزبور، نماگر اصلی بازار توانست به بیشترین سطح خود از 24 مردادماه سال جاری برسد. در بررسی صنایع بورسی در چند روز گذشته، دو نوع اقبال به گروه‌های مختلف بورسی را می‌توان مشاهده کرد.

دسته اول صنایعی هستند که تحت تاثیر کوچ موقت نقدینگی (‌که در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» به دفعات بررسی شد) با اقبال مناسب سهامداران مواجه می‌شوند. این شرکت‌ها عمدتا جزو صنایع کوچک‌تر بازار هستند و از این‌رو رشد این سهم‌ها تاثیر چندانی در رشد شاخص کل ندارد. از سوی دیگر اقبال سهامداران به برخی صنایع به دنبال خوش‌بینی به گزارش‌های فصلی آنها را شاهدیم. این صنایع عمدتا صنایع بزرگی هستند و هر چند رشد‌های چشمگیری را تجربه نمی‌کنند اما بیشترین تاثیر را بر شاخص کل می‌گذارند.

دو رفتار متفاوت در صنایع بورسی

در روزهای اخیر رفتار سهامداران در قبال صنایع بورسی به دو گونه بوده است. گروه اول شامل بخشی از شرکت‌هاست که رشد آنها به دلیل ارزش بازار پایین تاثیر چندانی در محاسبه شاخص ندارد. رشد این گروه‌ها عمدتا از موج‌سواری سفته‌بازان در جریان نقدینگی فعال بازار نشات می‌گیرد. این موضوع در عملکرد دیروز شاخص نیز مشخص بود. در این زمینه موضوعی که در روزهای گذشته به کرات در بازار دیده شده، سریال کوچ‌های موقت نقدینگی است. موضوعی که طی یک هفته اخیر در گروه‌هایی مانند سیمان و قند و شکر مشاهد شد. روز گذشته نیز قرعه به نام شرکت‌های زیر‌مجموعه صنعت مواد غذایی افتاد. گروه مواد غذایی روز چهارشنبه در حالی فعالیت خود را آغاز کرد که در اکثر نماد‌ها صف خرید قابل‌توجهی دیده شد. رشد نماد‌های این گروه که از نماد «غبشهر» آغاز شد به دیگر شرکت‌ها سرایت کرد و در نهایت منجر به رسیدن به رشد چشمگیر روزانه در نماد‌هایی نظیر«غالبر» و «غمارگ» شد.

بررسی این صنعت حاکی از آن است که از 21 نماد فعال این گروه، 11نماد با صف خرید قابل توجه مواجه بودند. از سوی دیگر نکته قابل توجه در رشد این صنایع، لیدر بودن نمادهایی است که در بررسی سابقه معاملاتی روزهای گذشته روند نزولی داشته است. به‌عنوان مثال نماد «غبشهر» در 12روز معاملاتی گذشته تنها یک روز مثبت داشته است. به‌طور کلی بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد این صنایع طی روزهای اخیر در حالی صورت گرفته که خبر خاصی درخصوص تحولات بنیادی در این گروه‌ها درج نشده است. در گروه مواد غذایی در روزهای اخیر خبرهایی درخصوص ورود هیات‌های روسی به ایران و بازدید آنها از شرکت‌های لبنی دریافت شد. همچنین مطالعات صورت‌های مالی این شرکت‌ها انتظار خاصی از گزارش‌های 6 و 9 ماهه این شرکت را در پی ندارد. بنابراین می‌توان گفت که توجه توده‌ای سرمایه‌گذاران به این شرکت‌ها حاصل یک موج روانی است که عمدتا میان سفته‌بازان صورت گرفته است.

اما بخش دوم صنایع بورسی، تمایل سهامداران به آن دسته از شرکت‌هایی است که خوش‌بینی به گزارش‌های 6 ماهه آنها زیاد است. شرکت‌هایی که عمدتا در رشد دیروز شاخص تاثیر داشته‌اند. به‌عنوان مثال در صنعت استخراج کانه‌های فلزی نماد‌های «کگل»،«ومعادن» از نماد‌های اثرگذار بر رشد شاخص بوده‌اند. از 11 نماد فعال در این گروه درروز گذشته 6 نماد با صف خرید مواجه بودند. در نماد‌هایی نظیر «کروی»،«فاسمین»،«فسرب» نیز رشد قیمت جهانی روی طی ماه‌های اخیر باعث شده که انتظار تعدیل مثبت در صورت مالی‌های این شرکت‌ها وجود داشته باشد اما نکته ویژه در مورد این صنعت توجه ویژه سهامداران بزرگ به آن است؛ موضوعی که در پانزده دقیقه پایانی دیروز بازار به خوبی قابل مشاهده بود.

جایی که شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر شاهد انجام معامله حدود 5 میلیون از سهام خود در این‌بازه زمانی بود که بیشتر آن توسط حقوقی‌ها خرید و فروش شد. همچنین در این مدت نزدیک به 3 میلیون سهم از شرکت توسعه معادن و فلزات خرید و فروش شد. به این اتفاقات اگر تبادل بیش از 5‌میلیونی سهام در نماد «کروی» را نیز اضافه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که حمایت حقوقی‌ها در نماد‌ها قابل‌توجه بوده است. به‌طور کلی به نظر می‌رسد با توجه به رشد نسبی بازارهای جهانی و فولاد در ماه‌های گذشته انتظار تحرکات جدی در صورت‌های مالی نماد‌های این گروه محتمل به نظر می‌رسد.

به‌طور کلی به نظر می‌رسد به دلیل اینکه صنایع بزرگ نظیر مواد شیمیایی و فرآورده‌های نفتی پتانسیل تحول خاصی را ندارند و نقدینگی موجود در بازار عمدتا در صنایع کوچکتر و تحت‌تاثیر سفته‌بازی‌ها در چرخش باشد، احتمال جهش خاص در شاخص چندان پررنگ به‌نظر نمی‌رسد.

رفتار صنایع بورسی، در روز گذشته

روز گذشته از میان 37 صنعت بورسی 22صنعت با روند مثبت و 11 صنعت با رفتاری نزولی به کار خود پایان دادند. در بررسی صنایع بالادستی گروه استخراج زغال‌سنگ با رشد 5/ 4 درصدی در صدر قرار گرفت و بعد از صنایع مواد غذایی، استخراج کانه‌های فلزی و انتشار، چاپ و تکثیر در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند. درگروه استخراج زغال‌سنگ، نماد کطبس با صف خرید بیش از 6 میلیونی مواجه بود. زغال‌سنگ نگین طبس روز گذشته شاهد حمایت عمده بازیگران حقیقی بود و شاهد حضور 96 درصدی این سهامداران در صف‌های خرید بود.

اما صنایع نزولی روز گذشته بازار، سیمان، کاشی و سرامیک و زراعت بود. سیمان که در طول هفته با جذابیت زیادی میان سهامداران همراه بود، روز چهارشنبه با افت 99/ 0 درصدی همراه بود. عمده شرکت‌های این گروه روز گذشته با افت به کار خود پایان دادند.در این گروه بیشترین افت روزانه را سیمان شمال با ریزش (66/ 4) درصدی داشت. سیمان شمال که در روز دوشنبه با توجه سهامداران صف خرید سنگینی داشت، طی دو روز اخیر عمده این رشد را در صف‌های فروش و فشار عرضه از دست داده است. در صنعت کاشی و سرامیک تنها نماد مثبت «کهرام» بود و دیگر نماد‌ها با افت به کار خود پایان دادند.بیشترین افت در میان شرکت‌های این صنعت متعلق به صنایع کاشی و سرامیک سینا بود. نکته قابل‌توجه در عملکرد این شرکت در روز گذشته تراکم فروش در میان بازیگران حقوقی بازار بود. بر همین اساس عمده فروش روز گذشته (57درصد) در این شرکت توسط این بازیگران به ثبت رسید.

گشایش‌های جدید در شاخص

همانطور که در گزارش‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» گفته شد با عبور شاخص کل از عدد 77 هزار و 500 واحد در روز شنبه هفته جاری، بخشی از فعالان بازار که از روش‌های تکنیکال برای پیش‌بینی بازار استفاده می‌کنند، به ادامه روند رو به‌رشد بازار امیدوارتر شدند. حال اما به نظر می‌رسد با حصول بازار به سطح 78 هزار واحد این کارشناسان روند نزولی کوتاه‌مدت را متصور نیستند. این در حالی است که با توجه به اینکه گزارش‌های فصلی تا‌کنون چندان چنگی به دل نزده و انتظار نمی‌رود تغییرات چندانی نیز داشته باشند، می‌توان این فرضیه را بیان کرد که سطح جدید چندان زیربنای قوی ندارد. به هر ترتیب باید منتظر ماند و آینده شاخص پس از عبور از این کانال را به نظاره نشست.

نگاهی به آمار معاملات

نماگر بورس تهران معاملات روز گذشته را با رشد 242 واحدی به پایان رساند و شاخص این بازار برای اولین بار پس از سوم شهریور سال جاری به کانال 78 هزار واحدی بازگشت. شاخص کل هم‌وزن (اثرگذاری یکسان نمادها) نیز با رشد 4/ 0 درصدی روبه‌رو‌ شد. بورس تهران در پایان معاملات روز گذشته (با احتساب معاملات بلوکی و اوراق مشارکت) شاهد دادوستد بیش از یک میلیارد سهم در حدود 72هزار نوبت معاملاتی بود تا ارزش کل معاملات این روز بازار سهام بالغ بر 212 میلیارد و 979 میلیون تومان برآورد شود.

روز گذشته معاملات مثبت در نماد معاملاتی شرکت‌های معدنی و صنعتی گل‌گهر، پتروشیمی جم، توسعه معادن و فلزات، ایران خودرو فولاد مبارکه اصفهان در مجموع تاثیر 154 واحدی بر رشد شاخص کل گذاشت. در مقابل معاملات منفی نماد پتروشیمی پردیس از رشد بیشتر نماگر این بازار ممانعت کرد. عنوان بیشترین افزایش قیمت در این روز به نام نماد معاملاتی شرکت‌های فنرسازی زر، نفت سپاهان، فرآوری مواد معدنی ایران، نیرومحرکه و لبنات پاک ثبت شد و در مقابل معاملات منفی نماد معاملاتی شرکت‌های نیروترانس، سیمال شمال، موتورسازان تراکتورسازی ایران، چرخشگر و سرمایه‌گذاری نیرو بیشترین کاهش قیمت این روز را به خود دیدند. همچنین دیروز سهامداران برای خرید سهام شرکت آسان پرداخت پرشین بیشترین تقاضاها را به ثبت رساندند. به‌طوری که معامله‌گران «آپ» در سومین روز از حضور این نماد در تابلوی معاملاتی بورس تهران، صف خرید 178 میلیونی تشکیل دادند. زغال سنگ نگین طبس، صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر و ماشین‌سازی اراک نیز از دیگر شرکت‌هایی بودند که در پایان معاملات دیروز با صف خرید طولانی مواجه شدند.

در مقابل خروج گروهی از سهامداران از صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر، صندوق سرمایه‌گذاری پاداش سرمایه‌گذاری توسعه و اوراق مشارکت شهرداری مشهد سبب شد تا سنگین‌ترین صف‌های فروش در این نمادها شکل گیرد.

پیشواز فصل «گزارش» در بورس

 بازار سهام آخرین هفته معاملاتی مهرماه را در جوی مثبت توام با انتظار پشت‌سر گذاشت. معامله‌گران بیش از هر چیز چشم به‌راه گزارش‌های شش‌ماهه بنگاه‌های بورسی هستند که عمده آنها به رسم مسبوق در آخرین مهلت قانونی (30 مهرماه) یا با اندکی تاخیر در هفته نخست آبان منتشر می‌شود.

در این میان، هر چند هنوز سمت و سوی عملکرد شرکت‌ها در فصل تابستان کاملا روشن نیست، اما شاخص کل به پیشواز گزارش‌ها رفت و در این هفته با رشد 6/ 0 درصدی برای نخستین‌بار در حدود دو ماه گذشته بالاتر از سطح 78 هزار واحد قرار گرفت. در همین حال، با لحاظ کردن سطح 100 میلیارد تومانی ارزش معاملات روزانه به‌عنوان نشانه رکود (که تا چندی پیش حاکم بود)، می‌توان گفت جنب و جوش نسبی و حضور نقدینگی در بازار تقویت شده، زیرا ارزش معاملات خرد در روزهای اخیر به‌طور مستمر در محدوده فراتر از 150 میلیارد تومان قرار گرفته است. با این حال، به لحاظ متغیرهای اقتصادی کماکان انگیزه قوی برای رونق پایدار بازار سهام در کوتاه مدت دیده نمی‌شود، مگر آنکه محتوای گزارش‌های شش ماهه بتواند نشانه‌ای معنادار از بهبود وضعیت سودآوری شرکت‌ها فراهم کند.

 غول خفته بیدار می‌شود؟

صنعت پتروشیمی به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ صنعت بورس با اختصاص 20 درصد از وزن بازار اهمیت و جایگاه ویژه‌ای نزد فعالان بورس تهران دارد. با این حال، به سبب بزرگی شرکت‌های این صنعت و شفافیت عوامل موثر بر سودآوری شرکت‌ها (که هر دو انگیزه حرکات سفته‌بازانه را محدود می‌کند)، پتروشیمی‌ها معمولا هر از چندی دوره‌های رخوت را تجربه می‌کنند. مطالعه روند شاخص این صنعت نشان می‌دهد که پس از سپری کردن یک دوره طلایی از ابتدای سال 91 تا دی‌ماه 92 که متوسط ارزش سهام این گروه 5 برابر شده، سهام پتروشیمی گرفتار یکی دیگر از همین دوران رخوت شده که احتمالا باید آن را طولانی‌ترین رکود تاریخ این صنعت به‌شمار آورد. به این ترتیب، با کاهش فرسایشی 25 درصدی شاخص این صنعت در مدت قریب به سه سال، بزرگ‌ترین‌ صنعت بورس در چنبره رکود سنگین فرو رفته است.

از عوامل اصلی این وضعیت یکی ثبات نرخ ارز است که مانع رشد درآمدهای عمدتا صادراتی پتروشیمی‌ها شده و دیگری قیمت نفت است که با سقوط 50 درصدی در دو سال گذشته به‌طور غیر‌مستقیم ارزش محصولات پتروشیمی در سراسر جهان را تحت تاثیر منفی قرار داده است. با این حال، بر اساس شواهد تاریخی، سهام این گروه نسبت به تغییر شرایط بنیادی بسیار حساس هستند و در صورت بهبود متغیرهای موثر بر سودآوری، مستعد بهبود سریع هستند. در هفته‌های اخیر، با افزایش 20 درصدی قیمت‌های نفت و قرار گرفتن بالای سطح 50 دلار، نشانه‌هایی کمرنگ از رشد ارزش محصولات پتروشیمی پدیدار شده است که در همین راستا می‌توان به افزایش 10 درصدی قیمت‌های متانول و اوره اشاره کرد. محصولات مایع و وابسته به اتیلن هم رشدهایی اولیه را همگام با نفت ثبت کرده‌اند.

با اینکه تحولات اخیر احتمالا برای خروج غول خفته بازار سرمایه از خواب طولانی کافی نیست، اما به نظر می‌رسد زمان رصد عوامل بنیادی و موشکافی دقیق‌تر گزارش‌های شش‌ماهه پتروشیمی‌ها فرا رسیده است؛ شرایطی که اگر با تداوم تقویت متغیرهای موثر بر سودآوری شرکت‌ها توام شود زمینه یک رونق مبتنی بر تغییر بنیادی را در بزرگ‌ترین‌ صنعت بورس فراهم خواهد کرد.

 نیم‌نگاهی به تحرکات ارزی

شکی نیست که بزرگ‌ترین‌ رونق تاریخی بورس تهران به لحاظ ثبت رکوردهای سودآوری ریالی مقارن با کاهش ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی در اوایل دهه 90 اتفاق افتاده است. این اتفاق در ذهن فعالان بازار سرمایه حتی آنها که تجربه زیادی ندارند به خوبی نقش بسته از این رو رصد تحولات ارزی یکی از موضوعات مورد توجه سهامداران است. در آغاز هفته جاری، نرخ ریال در برابر دلار آمریکا در ادامه یک افزایش تدریجی که حدود یک ماه است آغاز شده به بالاترین سطح از بهمن‌ماه 94 رسید و برای مدت کوتاهی مرز 3600 تومان را پشت سر گذاشت. مقارن با این اتفاق، عرضه ارز از مجاری برخی صرافی‌های بانکی فزونی گرفت که منجر به عقب‌نشینی مجدد قیمت‌ها به زیر سطح روانی مزبور شد. این اقدام که احتمالا با دخالت بانک مرکزی صورت می‌گیرد نشان از حساسیت بالای نهاد سیاست‌گذار در مقطع فعلی نسبت به تضعیف ارزش ریال دارد به ویژه آنکه بانک مرکزی برای تحقق هدف بسیار مهم تک‌نرخی کردن ارز در سال جاری که بارها وعده آن را داده تنها پنج ماه زمان دارد.

هر چند در شرایط کنونی با پشتوانه منابع بانک مرکزی مدیریت نوسانات ارزی امکان‌پذیر است، اما با عنایت به چهار سال ثبات نرخ‌های اسمی ارز و انباشته شدن تورم و نقدینگی ریالی، ضرورت اجرای سیاست شناور و تضعیف ارز متناسب با تورم داخلی و خارجی بیش از پیش احساس می‌شود؛ سیاستی که در صورت اجرا نه تنها به نفع رقابت‌پذیری اقتصاد کشور و شرکت‌های بورس تهران خواهد بود بلکه زمینه ایجاد شوک‌های احتمالی آتی ناشی از تثبیت نرخ‌های ارز در سطح پایین‌تر از ارزش ذاتی و در نتیجه آسیب‌پذیری در برابر تحرکات سفته‌بازانه را کاهش می‌دهد.

ضرورت ترمیم سرمایه در بانک‌ها

برگزاری مجمع بانک تجارت در هفته جاری پرده دیگری از مشکلات عمیق شبکه بانکی و کیفیت پایین سودآوری و وجود ابهامات با اهمیت در صورت‌های مالی شرکت‌های این صنعت را آشکار کرد. این مجمع که در جوی از نارضایتی سهامداران خرد برگزار شد با قرائت نامه بانک مرکزی پس از گزارش حسابرس همراه بود.  به این ترتیب، در حالی که بر پایه صورت‌های مالی خود بانک تنها 764 میلیارد تومان سود خالص در سال گذشته تحصیل کرده، «وتجارت» باید بیش از 3500 میلیارد تومان اصلاحات کاهنده در صورت سود و زیان خود بابت مواردی نظیر اخذ ذخایر لازم و اصلاح روش شناسایی درآمدها اعمال کند. از آنجا که انجام این اصلاحات تاثیر منفی زیادی بر حقوق صاحبان سهام، سرمایه پایه و در نهایت نسبت کفایت سرمایه خواهد داشت ضروری است تا نهاد ناظر همگام با پالایش صورت‌های مالی، نسبت به الزام بانک‌های مشمول این وضعیت (ملت، صادرات و...) به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی جدید سهامداران اقدام کند تا متغیرهای مربوط به ریسک فعالیت بانک‌ها به سرعت به محدوده قابل قبول باز‌گردد.