عدم‌اطمینان به آینده، تعلل در خرید و فروش مسکن را در پی دارد
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : یکشنبه, 16 آبان 1395 11:41
صادق بافنده ایماندوست در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در اقتصاد ما نظریه‌ای وجود دارد به نام نظریه «تارعنکبوتی». این نظریه مبتنی است بر عدم تعادل در بازار. زمانی که قیمت کالایی بالا باشد و سود خوبی از فروش آن عاید شود، عده‌ای تصمیم به ورود به بازار آن کالا می‌گیرند و چون دولت نمی‌تواند از این استقبال جلوگیری کند، تولید آن کالا افزایش خواهد یافت و سیر صعودی پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: بازار تارعنکبوتی بیشتر در زمینه کالاهای کشاورزی بروز می‌کند چون کالای کشاورزی برای به نتیجه رسیدن نیازمند یک دوره زمانی طولانی است. ساختمان و ساخت‌وساز نیز همینگونه است؛ یعنی فرایند تولید یک واحد ساختمانی نیازمند طی مراحلی نظیر خرید زمین، اخذ پروانه ساخت و عملیات ساخت وساز است که همه این‌ها حداقل 6 ماه تا یک سال زمان می‌برد.
بافنده ایماندوست با اشاره به جهش حاکم بر بازار مسکن در کشور طی سال‌های 92 و 93 عنوان کرد: در آن زمان نیز همین وضعیت در بازار مسکن اتفاق افتاد و قیمت‌ها خیلی گران شد. علت این گرانی هم تحولاتی بود که در بازار ارز اتفاق افتاد و تحریم‌ها باعث شد قیمت دلار از 1000 به 3000 تومان افزایش یافت. به همین ترتیب همه کالاها شروع به گران شدن کردند که این گرانی با تاخیری حدود 6 ماهه، در بازار مسکن هم اتفاق افتاد.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مشهد با بیان اینکه با گران شدن بازار مسکن عده‌ای به فکر ورود به این بازار افتادند، گفت: وضعیت بازار مسکن همیشه به گونه‌ای بوده که به محض رونق، تولید آن به شدت افزایش پیدا می‌کند. هم‌اکنون در کشور تعداد واحدهای مسکونی خالی بسیار زیاد است و این نشان‌دهنده پیشی گرفتن عرضه نسبت به تقاضاست. پس یکی از دلایل رکود مسکن مازاد تولیدی است که یکی دو سال گذشته آن را تجربه کرده‌ایم.
وی اضافه کرد: از دیگر سو تقاضا خیلی تحریک نشده که یکی از علل عدم تحریک تقاضای مسکن رکود اقتصادی است. این مساله باعث شده تقاضای جدیدی به وجود نیاید. همچنین افزایش بیکاری و کم شدن میزان تشکیل خانواده در این کاهش تقاضا سهیم است.
وی با اشاره به مسکن، به عنوان یک مساله چندبعدی، بیان کرد: در دولت قبل تعداد زیادی واحد مسکونی ساخته شد که تاثیر زیادی بر بازار مسکن گذاشت. در دولت قبل در‌آمدهای نفتی زیادی به دست آمد. بخش بزرگی از اقتصاد ما دولتی است و هنگامی که وضع مالی دولت خوب باشد، تقاضای کل که در واقع توسط دولت تحریک می‌شود، باعث رونق کلی اقتصاد خواهد شد.
بافنده ایماندوست افزود: در واقع وقتی قیمت یک بشکه نفت 100 دلار بود، دولت می‌توانست بیشتر هزینه کند. در آن زمان هر هزینه دولت چند برابر در جامعه تاثیرگذار بود. وقتی دولت پول داشته باشد، می‌تواند افراد بیشتری را هم استخدام و پروژه‌های بیشتری را راه‌اندازی کند. با این حال در سال‌های آخر دولت قبل که تحریم بودیم و رشد اقتصادی منفی شد، دولت نمی‌توانست پول خرج کند و بسیاری از کسانی که برای دولت کار می‌کردند، نتوانستند پول خود را بگیرند.
این کارشناس امور اقتصادی اظهار کرد: بسیاری از پیمانکاران آن دوره نتوانستند طلبشان را از دولت وصول کنند. وقتی در دوران تحریم دولت نتواند طلب پیمانکاری را بپردازد، آن پیمانکار هم پولی برای خرج کردن نخواهد داشت.
بافنده ایماندوست ادامه داد: به عنوان نمونه وقتی دولت پروژه‌ای را انجام می‌دهد، 1000 کارگر استخدام می‌شوند و این کارگران درآمدشان را در جامعه خرج می‌کنند و به همین صورت درآمد افراد دیگر هم افزایش پیدا می‌کند. این مدل بیانگر یک دور تسلسل است که در اقتصاد ادامه پیدا می‌کند.
وی با اشاره به نقش موثر دولت در دوران رکود گفت: البته از نظر من دولت فعلی عملکرد خوبی داشته چراکه توانسته تورم 40 درصدی را به 10 درصد کاهش دهد. در واقع یک چرخه شوم در اقتصاد ما وجود داشت که در آن تورم هر روز افزایش پیدا می‌کرد و دولت کسری بودجه می‌آورد. به نظر من تمرکز دولت یازدهم کنترل تورم است و در این مسیر سیاست‌های انقباظی بیشتری را انجام می‌دهد.
بافنده ایماندوست خاطرنشان کرد: وقتی قیمت مسکن گران نشده، نمی‌توانیم بگوییم عملکرد دولت بد بوده است. رکود بازار مسکن به این دلیل است که خانه ساخته شده را کسی نمی‌خرد. امروز این رکود مختص بخش مسکن نبوده و همه بخش‌های اقتصادی ما به آن مبتلاست که البته بخشی از این مساله ناشی از شرایط سیاسی است.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مشهد با بیان اینکه در کشور ما مراکز تصمیم‌گیری و عدم تعادل‌ها زیاد است، افزود: به عنوان نمونه آن عده‌ای که به سفارت و کنسول‌گری عربستان در تهران و مشهد سنگ زدند، باعث شدند شیعیان اهل عربستان که مرتب به مشهد سفر می‌کردند، نتوانند به این شهر بیایند. این امر به صنعت گردشگری ما لطمه بزرگی زد و ممکن است بسیاری از کارگران هم در اثر این موضوع بیکار شده باشند.
بافنده ایماندوست تاکید کرد: کسی که سنگ پرتاب می‌کند این را در نظر نمی‌گیرد که این حوادث به هم متصل است. هر چقدر روابط ما با همسایه‌ها و دنیای خارج خوب باشد، داد و ستد بهتر شده و رونق اقتصادی رقم خواهد خورد.
عملکرد دولت در رونق‌بخشی به بازار مسکن منفی نبوده است
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مشهد با اشاره به سیاست‌های دولت یازدهم در تنش‌زدایی بین‌المللی و کنترل تورم اظهار کرد: دولت یازدهم دو راهبرد در پیش گرفت که یکی تنش‌زدایی و ارتباط با دنیای خارج و نیز لغو تحریم‌ها بود که خوشبختانه در این مسیر موفق هم شد؛ دیگری کنترل تورم بود تا کمی از بی‌نظمی‌های مالی هم جلوگیری شود. ولی زمانی که جوانان ازدواج نمی‌کنند، تقاضا برای مسکن هم کمتر خواهد بود و ما نمی‌توانیم بگوییم عملکرد دولت در رونق‌بخشی به بازار مسکن منفی بوده است. اینکه ساخت‌وساز کم شده درست است اما وقتی واحدهای ساخته شده به فروش نرسد، احداث واحدهای جدید دور از ذهن به نظر می‌رسد.
وی با تاکید بر اینکه دولت باید تسهیلات بانکی بهتر با نرخ بهره کمتری به بخش تولید ارایه دهد، گفت: نرخ‌های بهره بانکی خیلی بالاست و به تولید لطمه می‌زند؛ چنین مساله‌ای باعث رکود خواهد شد. البته دولت سعی کرده نرخ بهره‌های بانکی را کاهش دهد ولی هنوز هم میزان سود تسهیلات خیلی بالاست.
بافنده ایماندوست با بیان اینکه اقتصاد ایران اقتصادی نفتی است، بیان کرد: با مقایسه وضعیت کنونی کشور با دوران قاجار که در آن دوره نفت کشف نشده بود، می‌توان دریافت تحولات کشور ما ناشی از نفت بوده است. حتی دوران طلایی کشور ما از نظر رشد اقتصادی در دهه‌های 45 تا 55 به دلیل در‌آمدهای نفتی بالا بود.
در کشور ما مردم پول‌هایشان را فقط در سپرده‌های بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کنند
وی با بیان اینکه مشکل اصلی ما این است که کسی نمی‌داند در کشور چگونه و در کجا سرمایه‌گذاری کند، اظهار کرد: مثلا کسی که پولی داشته و قصد سرمایه‌گذاری دارد، نمی‌داند چطور سرمایه‌گذاری کند و بهترین راه سرمایه‌گذاری را در بازار مسکن می‌داند. در واقع مشکل ما این است که بخش‌های تولیدی را فعال کنیم چرا که با فعال شدن این بخش‌ها تولید اقتصادی هم افزایش خواهد یافت. به همین ترتیب اشتغال فزونی گرفته و خودبه‌خود تقاضا برای مسکن به وجود خواهد آمد.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در کشور ما مردم پول‌هایشان را فقط در سپرده‌های بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کنند، گفت: بانک‌ها از محل همین سپرده‌ها به میزان چهار برابر بودجه عمرانی کشور به مردم بهره پرداخت کرده‌اند. این نشان می‌دهد که ما دنبال کار تولیدی نیستیم. باید بحث فضای کسب و کار در کشور رونق یابد. به عنوان نمونه ظرفیت‌های توریستی کشور فرصت خوبی است با ناامن شدن ترکیه می‌توان از آن بهره برد. امروز کشور آذربایجان با بهره‌برداری از همین فرصت تلاش کرد توریست‌هایی که به ترکیه نرفتند را به باکو بکشاند.
بافنده ایماندوست در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا طی چند ماه آینده بازار مسکن از رکود خارج خواهد شد، عنوان کرد: بعید می‌دانم در این چند ماهی که از فعالیت دولت باقی مانده، اتفاق خاصی در مسکن رخ دهد. به نظر می‌رسد همین وضعیت در این بازار ادامه خواهد داشت.
همه قدرت در اختیار دولت نیست
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مشهد با اشاره به راه‌کارهای پیش روی دولت برای خروج بازار مسکن از رکود، بیان کرد: نباید همه کارها را به گردن دولت انداخت؛ مردم هم باید فعالیت داشته باشند. مشکل اصلی ما این است که همه قدرت در اختیار دولت نیست.
وی ادامه داد: به عنوان دولت باید برای جمعیت جوان کشور به فکر اشتغال باشد. توسعه اشتغال هم با توسعه شرایط کسب و کار و روابط بین‌المللی ارتقا می‌یابد. علاوه بر این باید حاشیه‌نشینی در شهرها کنترل شود. همچنین کشور ما در حال حاضر با بحران آب و محیط‌زیست به صورت جدی روبه‌رو است. همه این مسایل به یکدیگر مرتبط بوده و دولت به تنهایی نمی‌تواند آن را حل کند. در واقع باید فرهنگ جامعه اصلاح شود.
بافنده ایماندوست با بیان اینکه این مساله به سواد مردم جامعه بازمی‌گردد، تصریح کرد: در جامعه‌ای که مسائل اقتصادی برای مردم باز نشده و فرهنگ آن نهادینه نشده است، باید تلاش کرد ارزش تولید کنیم. با وجود نیروهای باهوش و تحصیل کرده‌ای که در کشور وجود دارد، باید رقابت را در کشور گسترش داد چراکه این رقابت می‌تواند باعث تولید شود.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مشهد تاکید کرد: در واقع یکسری انحصاراتی وجود دارد که مانع از ایجاد رقابت می‌شود. اینکه انتظار داشته باشیم همه مشکلات را دولت حل کند، امری اشتباه است. ما باید ساختارها را تصحیح کنیم که اگر دولتی تغییر کرد، آن ساختارها تغییر نکند.
