در صورت رد توافق هسته‌ای در کنگره آمریکا، چه خواهد شد؟

مجموعه: اخبار سیاست خارجی

تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25

طی روزهای اخیر، موضوع توافق هسته ای ایران به دستور کار اصلی نمایندگان کنگره آمریکا، هم در سنا و هم در مجلس نمایندگان تبدیل شده و هر روز جلسات مختلفی با این موضوع میان اعضای کنگره و مقامات دولت اوباما برگزار می شود. دولت اوباما قصد دارد از طریق این جلسات، نمایندگان را به حمایت از توافق متقاعد سازند و در مقابل، جمهوری خواهان کنگره سعی دارند ضمن همراه کردن دموکرات ها با خود در مخالفت با توافق، راه رد قطعی آن را برای خود هموار سازند.

هرچند اوباما تهدید کرده در صورت عدم تأیید توافق هسته ای ایران در کنگره، اقدام به وتوی تصمیم نمایندگان خواهد کرد، جمهوری خواهان همچنان امیدوارند با کسب اکثریت دو سوم آرا در رد توافق، وتوی رئیس جمهور را بی اثر سازند. در این میان، در حالی که بسیاری بر این باورند که دستیابی به چنین اکثریتی برای جمهوری خواهان تقریباً غیرممکن است، در این موضوع که با توجه به اکثریت داشتن جمهوری خواهان در هر دو مجلس، توافق در مرحله نخست رد خواهد شد، اطمینان بیشتری وجود دارد.

به طور کلی و بر اساس شرایط موجود، دو سناریو را می توان برای رد توافق هسته ای در کنگره در نظر گرفت»؛

سناریوی نخست، حالتی است که در آن، جمهوری خواهان که تقریباً در مخالفت با توافق هسته ای متفق به نظر می رسند، از تأیید و تصویب این توافق جلوگیری کرده و موجبات رد شدن آن را فراهم کنند؛ اما به سبب عدم همراهی دموکرات ها، از کسب دوم سوم مورد نیاز آرا بازبمانند. در این صورت، همان گونه که اوباما وعده داده، این تصمیم را وتو خواهد کرد و پس از آن نیز نمایندگان کنگره تنها در صورتی می توانند وتوی رئیس جمهور را بی اثر سازند که اکثریت دوم سوم مذکور را به دست آورند.

اما به باور تحلیلگران، حتی چنین حالتی، یعنی رد اولیه توافق و تأیید آن به واسطه وتوی اوباما نیز برای جمهوری خواهان مطلوب و خوشایند است، زیرا در این صورت، آن ها می توانند ادعا کنند که اکثریت اعضای کنگره بر سر موضعی واحد هم نظر بوده اند و این اوباماست که در حال نادیده گرفتن خواسته های مردم و نمایندگان آن هاست. چنین نتیجه ای به ویژه می تواند در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا که از هم اکنون آغاز شده، به کار جمهوری خواهان بیاید.

سناریوی دوم، حالتی است که در آن، جمهوری خواهان بتوانند در ابتدا یا پس از وتوی اوباما، اکثریت دو سوم را در مخالفت با توافق کسب کرده و به این ترتیب، این وتو را بی اثر سازند. برای دستیابی به چنین نتیجه ای، باید دست کم 13 دموکرات در سنا و 44 دموکرات در مجلس نمایندگان به جمهوری خواهان بپیوندند و با توافق هسته ای مخالفت کنند.

این در حالی است که تاکنون اکثر دموکرات ها در هر دو مجلس درباره توافق هسته ای اظهارنظری نکرده و ایده ای در تأیید یا رد آن مطرح نکرده اند. شمار کمی از دموکرات ها نیز که آشکارا مخالفت خود را اعلام کرده اند ـ از جمله گریس منگ و خوان وارگاس ـ از جمله چهره های برجسته و تأثیرگذار این حزب به شمار نمی روند.

در مقابل، نانسی پلوسی، رهبر اقلیت مجلس نمایندگان، از جمله دموکرات هایی است که از روز نخست به شدت از توافق هسته ای حمایت کرده و زمان زیادی را نیز صرف متقاعد کردن هم قطاران خود در این موضوع نموده است. جک دوربین و دیوید پرایس از جمله دیگر چهره های بانفوذی هستند که در حمایت از توافق موضع گیری اند. با این حال، دموکرات های پرنفوذ دیگری از جمله چاک شومر و الیوت انجل، تاکنون درباره این موضوع مردد بوده و موضع گیری نکرده اند.

اما به هر حال، در صورتی که جمهوری خواهان در نهایت بتوانند تعداد کافی از نمایندگان دموکرات را با خود همراه کرده و وتوی اوباما را بی اثر سازند، یکی از مهمترین تعهدات آمریکا ـ که لغو تحریم های موجود علیه ایران است ـ در رابطه با آن بخش از تحریم ها که توسط کنگره به تصویب رسیده – و بخش اصلی آن نیز به شمار می رود – از سوی نمایندگان نقض خواهد شد؛ هرچند تحلیلگران اشاره می کنند که حتی در این صورت نیز اوباما می تواند از اختیارات ریاست جمهوری برای معافیت و بخشش موقت تحریم ها استفاده کند، اما با توجه به اینکه وی مدت زمان زیادی در قدرت نخواهد ماند و رویکردهای رئیس جمهور بعدی نیز مشخص نیست، این امر نمی تواند توجیهی باشد که آمریکا بر اساس آن مدعی عمل به تعهداتش شود.

با وجود این، آنچه در میان ناظران و تحلیلگران درباره آن اتفاق نظر وجود دارد، این است که در صورت رد توافق از سوی آمریکا، در عمل نظام بین المللی تحریم ها فرو خواهد پاشید، زیرا کشورهای اروپایی ـ که از هم اکنون زمینه های احیا و توسعه روابط خود را در حوزه های مختلف با ایران فراهم کرده اند ـ دیگر راضی به همراه شدن با آمریکا نخواهند شد.

از سوی دیگر، باید اشاره کرد که با توجه به ابتکار ایران در به تصویب رساندن قطعنامه مربوط به توافق هسته ای در شورای امنیت پیش از بررسی توافق در کنگره آمریکا، این توافق عملاً از هم اکنون به عنوان یک معاهده بین المللی رسمیت یافته و همین امر موضع جمهوری خواهان را برای ضربه زدن به آن و ملغی کردن این توافق بیش از پیش تضعیف می کند.

اما در بالاترین سطح ماجرا و با توجه به همین موضوع، باید اشاره کرد، در صورتی که نقض تعهدات توافق از سوی ایالات متحده و به واسطه رأی کنگره باشد، ایران می تواند موجه و بدون محدودیت، به برنامه هسته ای سابق خود بازگردد و با توجه به تضعیف موضع آمریکایی ها، به نظر نمی رسد سایر کشورها پس از آن دیگر تمایلی به ادامه نظام تحریم ها علیه ایران داشته باشند.

اخبار سیاست خارجی - تابناک