آیا ترامپ به برجام شلیک می کند؟

مجموعه: اخبار سیاست خارجی

تاریخ انتشار : سه شنبه, 03 مرداد 1396 11:56

 اقدام تازه دونالد ترامپ برای کنار گذاشتن رکس تیلرسون و وزارت خارجه آمریکا از فرآیند نظارت بر اجرای برجام نگرانی هایی پیرامون آینده برجام به وجود آورده است. حتی برخی گمانه زنی ها حاکی از آن است که ممکن است این اقدام در آینده به خروج آمریکا از برجام منتهی شود.

به گزارش فرارو، نشریه فارن پالیسی روز جمعه، ۳۰ تیرماه، در گزارشی اختصاصی به نقل از سه منبع نزدیک به کاخ سفیدکه به نام‌شان اشاره نشده از نارضایتی دونالد ترامپ از وزیر خارجه‌اش در زمینه برجام خبر داد.

این نشریه در گزارش خود اشاره می‌کند که ترامپ،‌ رئیس جمهور ایالات متحده، در پی این نارضایتی از گروهی از کارمندان معتمد کاخ سفید خواسته است تا به دنبال تهیه پرونده‌ای  برای اثبات عدم پایبندی ایران به نص برجام در مهلت ۹۰ روزه آینده باشند.

طبق توافقی که بین شش قدرت جهانی یعنی گروه ۵+۱ از جمله آمریکا با ایران در تیرماه ۹۴ حاصل شد، وزارت خارجه ایالات متحده موظف است هر ۹۰ روز به کنگره این کشور اطلاع دهد که آیا جمهوری اسلامی به مفاد برجام پایبند بوده است یا خیر.

در راستای همین توافق، دولت دونالد ترامپ روز سه‌شنبه، ۲۷ تیرماه، در کنگره ایالات متحده تأیید کرد که ایران به مفاد توافق اتمی و برنامه جامع اقدام مشترک، در پیوند با آن، همچنان پایبند مانده‌، هرچند خلاف "روح" آن عمل کرده ‌است.

فارن پالیسی در گزارش روز جمعه خود در همین زمینه می‌گوید که دونالد ترامپ از همین امر ناخشنود است و علاقه داشته است که گزینه "اعلام عدم پایبندی تهران" به برجام را نیز داشته باشد.

طبق گزارش فارن پالیسی، ترامپ معتقد است که وزارت خارجه آمریکا و در رأس آن رکس تیلرسون در این کار ناکام بوده و شکست خورده است.

در ادامه این گزارش آمده است  "ترامپ روز سه‌شنبه هفته گذشته به گروهی در کاخ سفید این مأموریت را داده است که مطمئن شوند در مهلت ۹۰ روزه آینده این اتفاق تکرار نخواهد شد."

به گفته یکی از منابع بی‌نام و نشان فارن پالیسی، "رئیس‌جمهور آمریکا به کاخ سفید گفته است که می‌خواهد ۹۰ روز دیگر در نقطه‌ای معین (اعلام عدم پایبندی ایران به برجام) باشد و وظیفه این گروه آن است که او را به آن نقطه برسانند."

به گفته سه منبع نشریه فارن پالیسی، ترامپ در دوره قبل یعنی سه ماه پیش مشخصاً از تیلرسون خواست تا زمینه اعلام عدم پایبندی ایران را آماده کند و تیلرسون موفق به این کار نشد.

به گفته فارن پالیسی، در همان روز دوشنبه که در واقع ضرب‌الاجل دولت ترامپ برای اعلام پابندی یا عدم پایبندی ایران بود دونالد ترامپ با رکس تیلرسون جلسه‌ای داشته که به سرعت به بن‌بست رسیده است.

به گفته یک منبع: «در این جلسه دو نفر از جمله استیو بنن، استراتژیست کاخ سفید و مشاور بسیار نزدیک به ترامپ، چند بار از تیلرسون پرسیده‌اند که فواید تأیید پایبندی ایران را برای امنیت ملی آمریکا بشمرد، و او نتوانست پاسخ دهد.»

فارن پالیسی به نقل از مشاور رسانه‌ای تیلرسون ناتوانی او در پاسخ به این گونه پرسش‌ها را تکذیب می‌کند.

با توجه به اینکه در جلسه مورد نظر فارن پالیسی استیو بنن مشاور تندرو ترامپ حضور داشته است، امکان دارد پرونده برجام در تحولات تازه به تیم بنن واگذار شده باشد.

در این صورت نگرانی ها نسبت به آینده برجام افزایش یافته است، برخی رسانه های آمریکایی حتی از احتمال خروج آمریکا از برجام سخن گفته اند.

 استیو بنن مشاور تندرو ترامپ

امیرعلی ابوالفتح تحلیلگر مسائل آمریکا در گفت و گو با فرارو به بررسی گزارش فارن پالیسی پرداخت و گفت: «دونالد ترامپ پیش از پیروزی درانتخابات از پاره کردن برجام سخن گفته بود او پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز هیچ گاه با برجام همراهی و همسویی نداشت. اما او تاکنون در شش ماه گذشته دوبار پایبندی ایران به مفاد توافق برجام را تائید کرده است و دولت آمریکا را هم ملزم و متعهد به مفاد برجام دانسته است.»

ابوالفتح  افزود: «بحثی که وجود دارد این است که ترامپ برای پاسخگوی به بخشی از افکار عمومی آمریکا و حامیانش که با برجام مشکل داشتند و آن توافق را بد می دانستند همزمان با اعلام پایبندی ایران به توافق بحث تشدید تحریم ها را مطرح می کند. در واقع یک حرکت موازی صورت می گیرد تا هم توافق خدشه دار نشود و هم منتقدان آن را راضی نگه دارد.»

این تحلیلگر مسائل آمریکا معتقد است: «با تمام حرف هایی که درباره نارضایتی دولت کنونی آمریکا از برجام وجود دارد، انتظار می رود که ترامپ برای بار سوم و چهارم و حتی تا آخر دولتش پایبندی ایران به توافق را امضا کند و تائید کند که پایبند به توافق هسته ای خواهد ماند. چرا که اثبات عدم پایبندی ایران کار بسیار دشواری است. تعهدات ایران مشخص، عینی و قابل احصا است. آژانس به اجرای برجام نظارت دارد. کمیته نظارت بر اجرای برجام وجود دارد که شکایت ها را بررسی می کند. آمریکا نمی تواند به راحتی عدم پایبندی ایران را اعلام کند.»

او با بیان اینکه "مگر اینکه آمریکا تلاش کند نقض روح برجام را نقض متن توافق معرفی کند"، گفت: «مثلا با استناد به ادعاهایی همچون دخالت ایران در منطقه، بحث موشکی و مسائل حقوق بشری بگوید ایران برجام را نقض کرده است. در غیر اینصورت پذیرش این موضوع برای کشورهای امضا کننده برجام سخت خواهد بود. حداقل در شرایط کنونی به نظر نمی رسد اروپا، چین و روسیه چنین ادله ای را هم بپذیرند.»

ابوالفتح درباره نقشه آمریکا برای برجام گفت: «به نظر می رسد آمریکا به دنبال تحریک ایران است تا از این طریق ایران را وادار به نقض برجام کند. او راه های تحریک ایران را تشدید تحریم ها، قراردادن نام سپاه در لیست تروریستی و مواردی از این دست دانست.»

او تاکید کرد "فعلا نمی توان مرگ را برای برجام متصور بود، شاید این توافق ضعیف و کم جان شود اما نمی توان از مرگش سخن گفت. چیزی که برای ایران مهم است این است که تا 90 روز دیگر آمریکا برجام را تائید کرده است."

ابوالفتح در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به این سوال که ترامپ در بسیاری از موارد نشان داده است  به مواضع  دیگر کشورهای بی توجه است اگر درباره برجام نیز این رویه را در پیش گیرد چه؟ گفت: «این نگرانی ممکن است درباره ترامپِ دوران تبلیغات انتخاباتی، حتی ترامپ روزهای اول پس از پیروزی در انتخابات صدق کند ولی درباره ترامپ شش ماه پس از پیروزی در انتخابات صدق نمی کند. در آمریکا ساختار سیاسی هرج و مرج ندارد و به این شکلی نیست که رییس جمهور هرکاری که خواست بتواند انجام دهد.»

به اعتقاد آن تحلیلگر مسائل بین الملل "بدنه کارشناسی در وزارت خارجه، وزارت دفاع و امنیت ملی آمریکا اجازه نمی دهند ترامژ هر کاری کند. آنها تاکنون ترامپ را در برابر برجام تسلیم کرده اند، ترامپ قادر نیست که هرکاری انجام دهد چرا که هیات حاکم بر سیاسی خارجی آمریکا فعلا به این جمع بندی نرسیده که از برجام خارج شود."

او دلیل این مسئله را اینگونه تشریح کرد: «خروج از برجام از نظر آمریکا به معنی حرکت دادن ایران به سمت سلاح اتمی است، هرچند که ایران این را قبول ندارد و مقام معظم رهبری در اینباره فتوا دارند اما نگاه آمریکا این است که اگر از برجام خارج شود مسیر را برای حرکت ایران به سمت دست یابی به سلاح هسته ای باز می کند.»

ابوالفتح افزود: «از طرف دیگر برای برجام آلترناتیو قوی وجود ندارد. شاید بهترین  حالت برای آمریکا مذاکره مجدد باشد، موضوعی که هیچوقت از سوی ایران و دیگر طرفین توافق پذیرفته نخواهد شد. گزینه بعدی وادار کردن ایران به خروج از توافق است، چون خروج آمریکا از توافق به سود این کشور نیست.»

این کارشناس مسائل آمریکا در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند ممکن است مشاوران تندرویی همچون استیو بنن، ترامپ را به سمت خروج از توافق بکشانند، گفت: «زمانیکه ترامپ وارد کاخ سفید شد استیو بنن قدرت داشت، حتی او صاحب کرسی در شورای امنیت ملی آمریکا شد، اما تشکیلات سیاسی این قضیه را برنتابید که یک مجری تلویزیونی چنین پستی بگیرد و ترامپ ناچار شد او را کنار بگذارد.»

او تاکید کرد: «افرادی همچون بنن قدرت تاثیرگذاری ندارند. درباره مسائلی همچون برجام در سیستم سیاست خارجی آمریکا تبادل نظر می شود حتی ممکن است کار به تنش بکشد، خروجی این تبادل نظرها فعلا این است که آمریکا به توافق پایبند باشد. آنها دیدگاه های تندرو و غیرکارشناسی را قبول نمی کنند.»

ابوالفتح گفت: «معتقدم حرف بنن خریداری ندارد. اگر تا سه ماه دیگر اتفاق خاصی در منطقه و دیپلماسی جهان رخ ندهد هیات حاکم بر آمریکا با دیدگاه های افرادی همچون بنن مقابله می کند و بازهم برجام و پایبندی ایران به آن را تائید می کند.»

این کارشناس مسائل آمریکا با بیان اینکه "در عرصه سیاست خارجی نمی توان به آسانی پیش بینی کرد"، گفت: «ترامپ به عنوان رییس جمهور ایالات متحد اگر می خواست برجام را پاره کند همان شش ماه قبل این کار را می کرد، همانند دستورش برای خروج از توافق پاریس، نه الان که یک رییس جمهور تضعیف شده است و درگیر مسائل پیچیده سیاسی، امنیتی و قضایی شده است.»

او افزود: «باید این مسئله را نیز در نظر داشت که ممکن است گزارش های رسانه هایی همچون نیوزویک و فارن پالیسی بخشی از اقدامات هماهنگ شده جناح ترامپ باشد که به حامیانش بگوید چک سفید امضا به ایران نداده ایم. در واقع این گزارش ها می تواند بخشی از یک عملیات روانی برای اقناع داخلی باشد.»