این انتخابات مجلس خبرگان ایران و کنگره آمریکاست که مذاکرات هسته ای را پیش می برد، نه چیز دیگر!

مجموعه: اخبار سیاست خارجی

تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25

 اخبار سیاست خارجی -  یادداشت ولی نصر مشاور سابق اوباما در نیویورک تایمز:
این انتخابات مجلس خبرگان ایران و کنگره آمریکاست که مذاکرات هسته ای را پیش می برد، نه چیز دیگر!

به گزارش تیک  ، نخستین پیش بینی آسان می تواند این باشد: انتظار پیشرفت را در چند روز مانده تا انتخابات آمریکا نداشته باشید. اما بعد از آن، اوضاع تفاوت می کند و روند مذاکرات تسریع می شود.

شمارش معکوس برای دستیابی به توافق هسته ای، از روز برگزاری انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا آغاز خواهد شد. اما تا زمانی که انتخابات میان دوره ای در روز چهارم نوامبر برگزار نشود، آمریکایی ها نمی توانند وعده هایی را بدهند که از لحاظ سیاسی برای آنها مخاطره آمیز است و ایرانی نمی توانند واکنش نشان دهند، چون نمی دانند که توازن قدرت بین جمهوری خواهان و دمکرات ها چه وضعیتی پیدا خواهد کرد.

تقریبا ظرف یکسال، در ایران نیز انتخابات خبرگان برگزار خواهد شد. انتخابات بعدی سمت و سوی سیاست ایران در قبال توافق بالقوه هسته ای را برای مدتی طولانی مشخص خواهد کرد.

با نزدیک تر شدن زمان برگزاری این دو انتخابات، فضای مانور دیپلمات ها محدود تر خواهد شد اما فاصله این دو انتخابات به اندازه کافی طولانی است که بتواند امکان مطرح شدن پیشنهادها و توافق های جدید را فراهم آورد. انتخابات، گفتگوها را تحت تاثیر قرار می دهد و میزان پیشرفت در گفتگوها به نوبه خود بر تصمیم گیری رای دهندگان تاثیر می گذارد. هیچ یک از دو طرف نباید صرفا به این نکته توجه کند که توافق نهایی در کشور متبوع آنها چگونه بازتاب خواهد یافت، بلکه باید ببینند که توافق چگونه موقعیت طرف مقابل را در کشورش تقویت می کند.

چگونگی سیر تحولات مربوط به این دو انتخابات
سال 2014: دولت آمریکا مهلت 24 نوامبر را با توجه به تقویم سیاسی خود تعیین کرد. تصور بر این است که وقتی ترکیب بعدی کنگره از لحاظ موقعیت دو حزب مشخص شود، مذاکره کنندگان ایران که می خواهند به توافق دست پیدا کنند تلاش خواهند کرد به رای دهندگان بگویند که اگر تحریم ها لغو شوند اقتصاد شکوفا خواهد شد.

اگر جمهوری خواهان آن گونه که پیش بینی می شود در انتخابات پیروز شوند، دولت اوباما تلاش خواهد کرد تا هر چه سریعتر و پیش از تشکیل دور جدید مجلس سنا در ماه ژانویه سال آینده، با ایران به توافق برسد. به این ترتیب، بهترین فرصت برای دستیابی به توافق، در خلال چند ماه آینده فراهم خواهد شد، چون در این فاصله زمانی است که انگیزه های سیاسی دو طرف با یکدیگر تلاقی پیدا خواهند کرد.

اما یک مشکل بزرگ وجود دارد: بین مواضع دو طرف فاصله بسیار زیادی وجود دارد. آمریکا وشرکایش بر کاهش توانمندی ایران در زمینه غنی سازی پافشاری می کنند تا این کشور نتواند وارد مرحله توانمندی ساخت جنگ افزار هسته ای شود و ایران نیز حاضر نیست توانمندی خود را در این زمینه آن چنان محدود کند که گوئی برنامه هسته ای خود را برچیده است .

ایران در ضمن خواستار برچیده شدن کامل و بی درنگ تحریم هاست. طرف مقابل می گوید این اقدام غیر عملی، به دور از دوراندیشی است. برای اینکه توافقی به دست آید، هر دو طرف باید مصالحه کنند. تندروها در هر دو کشور به توافقی که به دست آمده باشد حمله خواهند کرد، به ویژه اگر اوباما بخواهد کنگره را نادیده بگیرد و شخصاً بسیاری از تحریم ها را به حالت تعلیق درآورد. ایران به چنین اقدامی با سوء ظن نگاه می کند، چون رئیس جمهور بعدی آمریکا می تواند تحریم ها دوباره برقرار کند.

آیا چنین مسایلی به این معنی است که در آینده نزدیک نمی توان به توافق دست یافت و لازم است تا مهلت گفتگوها تا سال آینده میلادی تمدید شود؟ ضرورتاً چنین نیست، حتی اگر جمهوری خواهان در انتخابات ماه آینده پیروزی چشمگیری به دست آورند.چنانچه جمهوری خواهان اکثریت کرسی های سنا را به دست آوردند، در آن صورت، ایران خواهد پرسید که آیا کتگره بعدی با لغو تحریم ها موافقت خواهد کرد. هر چه موقعیت اوباما در چشم مذاکره کنندگان ایران ضعیف تر جلوه کند، آنها خواستار لغو بی درنگ و گسترده تر تحریم ها خواهند شد.

چنین درخواستی از سوی ایران، دولت اوباما را در وضعیت دشواری برای جلب موافقت کنگره کنونی قرار خواهد داد، مگر اینکه ایرانی ها موضع خود را تغییر دهند و از پافشاری بر سر حفظ توانمندی کنونی خود در زمینه غنی سازی دست بردارند. به این ترتیب، پیروزی چشمگیر جمهوری خواهان در انتخابات، اوباما و ایران را تحت فشار فزاینده قرار خواهد داد و دو طرف ناگزیر خواهند شد یا اکنون به توافق برسند یا هرگز.

گزینه دیگر این است که مهلت را بار دیگر تمدید کرد تا زمینه برای دستیابی به توافقی مستحکم و جامع به آهستگی فراهم شود، گزینه ای که چندان واقع بینانه به نظر نمی رسد. علت ضعیف بودن امکان چنین تحولی، شرایطی است که انتخابات آتی در آمریکا ایجاد خواهد کرد.

سال 2015 – در دسامبر سال 2015 در ایران انتخابات پارلمانی برگزار خواهد شد. چند ماه پس از آن، رای دهندگان برای انتخاب اعضای مجلس خبرگان به مراکز رای گیری خواهند رفت و اعضای این مجلس، رهبر بعدی کشور را انتخاب خواهد کرد. مذاکره کنندگان ایران با آگاهی از اهمیت این انتخابات از هم اکنون چشم به نتایج آنها دوخته اند. مذاکره کنندگان آمریکایی نیز باید به این انتخابات توجه نشان دهند، چون تاریخ دستیابی به توافق می تواند در نتیجه این انتخابات تاثیر بگذارد.

در ایران، در مجلس شورای اسلامی کنونی، تندروها زیاد هستند. برای تغییر وضعیت در مجلس، روحانی به منافع اقتصادی که دستیابی به توافق می تواند برای ایران به ارمغان آورد، نیاز دارد.  روحانی برای اینکه بتواند نظر رای دهندگان را به خود جلب کند، می باید هر چه زودتر به توافق دست پیدا کند. به این ترتیب، هر چه زمان دستیابی به توافق به درازا بکشد امکان مفید واقع شدن آن برای روحانی کمتر خواهد بود. محافظه کاران در ایران می دانند که: که اگر قرار است توافقی به دست آید هر چه دیرتر صورت گیرد بیشتر به نفع آنها خواهد بود.

وقتی مسایل و پی آمدهای انتخابات آتی در ایران و آمریکا را در کنار یکدیگر قرار دهیم، راهبردی که آمریکا باید در پیش بگیرد روشن تر خواهد شد. با آنکه آمریکا و متحدانش باید در هر گونه مصالحه ای که انجام می دهند به اهداف اصلی خود، یعنی بازداشتن قطعی و قابل اطمینان ایران از دستیابی به جنگ افزار هسته ای دست پیدا کنند، اما باید به خاطر داشته باشند که دستیابی به توافق، خود به معنی فراهم آمدن مقدمه ایجاد تغییرات سیاسی در ایران خواهد بود.

دولت آمریکا اکنون در موقعیتی قرار دارد که می تواند روی توافق هسته ای با ایران حساب کند چون منافع سیاستمداران ایران ایجاب می کند که به توافق هسته ای دست پیدا کنند و دروازه های کشور را به روی جهانیان باز کنند. اگر مذاکره در آینده نزدیک به نتیجه نرسد، در آن صورت، روزنه امید اندکی که ایجاد شده است بسته خواهد شد و غرب به احتمال بسیار زیاد ناگزیر خواهد بود تا در منطقه بی ثبات خاورمیانه به وجود ایرانی به مراتب سرکش تر تن در دهد.

تندروها در ایران امیدوارند که در انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا، جمهوری خواهان به پیروزی برسند و مساله توافق هسته ای منتفی شود و با شکست گفتگوها ها زمینه پیروزی بلند مدت آنها در ایران فراهم شود.

به همین علت، حتی در صورت چرخش کنگره به راست بر اثر پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره ای، آمریکا باید برای دستیابی هر چه سریعتر به توافق هسته ای به گفتگوها شتاب ببخشد. هر چه زمان دستیابی به توافق طولانی تر شود احتمال اینکه در نهایت شرایط و اوضاع هم در ایران و هم آمریکا به گونه ای تحول یابد که دیگر نتوان به هیچ نوع توافقی دست یافت، بیشتر می شود.

 اخبارسیاست خارجی  - تیک