اشتباه بزرگ کنگره آمریکا در مورد توافق ایران!

مجموعه: اخبار سیاست خارجی

تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25

هافینگتون پست نوشت: اگر کنگره توافق هسته ای ایران را رد کند، یک اشتباه بزرگ تاریخی مرتکب شده است.

به گزارش تیک ، سید حسین موسویان، رئیس کمیته روابط خارجی شورای امنیت ملی ایران در سال های 1997 تا 2005، در تحلیلی برای این روزنامه آمریکایی نوشت: توافق جامع هسته ای به دست آمده بین ایران و شش قدرت جهانی، نشان دهنده یک دستاورد و نقطه عطفی برای آرمان صلح و امنیت جهانی است. چنین راهکار دیپلماتیکی برای یک مناقشه بلندمدت بین قدرت های رقیب به ندرت در تاریخ رخ می دهد. این توافق تاریخی، دورنمای فرا رسیدن عصر جدیدی از روابط آمریکا و ایران را نشان می دهد.

چند وقتی از آن زمان نگذشته است که تنش ها بر سر برنامه هسته ای ایران به اوج خود رسیده بود و شبح یک جنگ فاجعه بار در افق نمایان شده بود. وضعیت به حدی وخیم شده بود که فعالیت های هسته ای ایران به عنوان یک تهدید امنیتی درجه یک برای آمریکا تلقی می شد و برای دیگر قدرت های اصلی جهان نیز به عنوان یکی از موضوعات مهم بین المللی تبدیل شده بود. آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز آن را به عنوان یکی از نگرانی های مهم در موضوع اشاعه هسته ای تشخیص داده بود. در ایران، بحران هسته ای از زمان حمله عراق در سال 1980 به ایران، ‌به بزرگترین چالش امنیت ملی این کشور تبدیل شده بود.

مناقشه هسته ای ایران به تدریج وارد یک درگیری با حاصل جمع صفر شد که در نتیجه آن، جنگ اجتناب ناپذیر به نظر می رسید. این وضعیت همراه با وجود رهبری محتاط در تهران و واشنگتن بود که این واقعیت درک شد و در نهایت منجر به اتخاذ یک رویکرد دیپلماتیک منتهی به توافق برجام شد. این توافقنامه تقریبا صد صفحه ای که با دقت توسط دیپلمات های خستگی ناپذیر ایران و گروه پنج به علاوه یک، تهیه شده بود، نه تنها از بروز یک جنگ فاجعه بار دیگر در یکی از پرخطرترین مناطق جهان جلوگیری کرد، بلکه معیارهای جدیدی برای عدم اشاعه قرار داد که می تواند در سرتاسر جهان به کار گرفته شود.

با تضمین یک برنامه کاملا شفاف هسته ای از طریق مکانیزم های قابل تایید، این توافق، همه راه های احتمالی ایران برای ساخت یک بمب هسته ای را مسدود می کند. این توافق راه تولید و تجزیه پلوتونیوم را می بندد و غنی سازی تنها در یک سطح پایین انجام می شود که برای انرژی هسته ای صلح آمیز لازم است و ایران سوخت هسته ای بیشتر از آنچه که برای نیازهای صلح آمیز داخلی لازم دارد، ‌ذخیره نمی کند. این همه اصولی است که می تواند در داخل قوانین بین المللی عدم اشاعه هسته ای گنجانده شود. در مقابل، حق ایران برای غنی سازی در خاک کشورش به رسمیت شناخته شد و رژیم تحریم های سختگیرانه که علیه ایران اعمال شده بود، برچیده می شود.

تدابیر این توافق، همچنین می تواند خطر بروز یک مسابقه تسلیحات هسته ای که تا به حال ممکن بود در خاور میانه (غرب آسیا) اتفاق بیفتد، کاهش می دهد. این توافق، همچنین باید به عنوان گامی برای ایجاد یک منطقه عاری از تسلیحات اتمی در نظر گرفته شود. با توجه به گسترش بی ثباتی در منطقه و رقابت های بسیار فشرده که بین قدرت های منطقه ای وجود دارد، به وجود آوردن یک منطقه عاری از تسلیحات هسته ای، ضروری به نظر می رسد و این توافق هسته ای پیشینه مثبتی در این زمینه ایجاد می کند.

در نهایت و مهم تر از همه این که توافق، زمینه را برای همکاری گسترده تر بین ایران و آمریکا فراهم می کند. صلح بین ایران که یک قدرت منطقه ای است و آمریکا که یک ابرقدرت جهانی محسوب می شود، ‌به دو کشور اجازه خواهد داد تا علیه دشمنان مشترکشان از جمله گروه های جهادی که منطقه را به ستوه آورده اند نظیر گروه (تکفیری صهیونیستی) داعش، القاعده و طالبان همکاری کنند. ایران یک نیروی ابزاری پیشرو در جنگ زمینی علیه این گروه ها در عراق، افغانستان و سوریه بوده است و می تواند مؤثرترین شریک آمریکا در مبارزه علیه آنها باشد.

البته قبل از این که چنین رابطه ای به واقعیت بپیوندد، موانع متعددی وجود دارد که باید برداشته شود. ایران و آمریکا در دو طرف مخالف یک جنگ داخلی پرآشوب در سوریه هستند و وزارت خارجه آمریکا متحدان ایران از قبیل حزب الله را به عنوان یک سازمان تروریستی در نظر گرفته است. متحدان آمریکا نظیر عربستان سعودی و اسرائیل، قاطعانه با هر تنش زدایی در روابط ایران و آمریکا مخالف هستند. واقعیت این است که در حالی که خاور میانه، هر روز بیشتر در آشوب و بی نظمی فرو می رود و این تهدید وجود دارد که آمریکا به سمت یک جنگ پرهزینه و درگیری دیگری جلب شود، ‌ایران از بسیاری جهات،‌رکن اصلی برای دستیابی به یک توازن و ثبات در منطقه است.

آمریکا و ایران هر دو از انگیزه منفعت طلبی عقلانی و تمایل برای بالا بردن امنیت ملی خود برخوردار هستند. سیاست هوشیارانه حکم می کند که آنها باید با یکدیگر همکاری کنند تا به اهداف متقابل خود دست یابند. آرامش در عراق و افغانستان یکی از منافع آشکار و مشترک ایران و آمریکا است، ‌هر دو از دولت های مستقر در عراق و افغانستان از زمان سقوط حکومت های قبلی در این دو کشور حمایت می کنند. این منافع متقابل، نتیجتا خود را در مبارزه علیه داعش نشان می دهد و دیده می شود که هم ارتش آمریکا و هم مشاوران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ‌به تقویت نیروهای زمینی عراق مشغول هستند.

البته در برخی حوزه ها مانند سوریه و یمن، اختلافات جدی وجود دارد، این اختلاف ها می تواند از طریق دستیابی به یک نقشه راه دیپلماتیک با هدف پیدا کردن یک راهکار سیاسی دوستانه برای همه طرف های رقیب حل شود. هم در سوریه و هم در یمن، چنین راهکاری باید در محوریت نکات ذیل باشد: تقویت همکاری های فراگیر در مبارزه علیه گروه هایی نظیر داعش و القاعده، حفظ تمامیت ارضی هر دو کشور، جلوگیری از فروپاشی نهادهای نظامی و امنیتی، پیش رفتن به سمت دوره گذار سیاسی از طریق سیستم شراکت در قدرت که حاکمیت اکثریت و حقوق اقلیت را تضمین کند و تدابیری برای برگزاری یک انتخابات آزاد نظارت شده توسط ناظران سازمان ملل اتخاذ کند. چنین رویکردی در یمن و سوریه در راستای منافع ایران و آمریکا خواهد بود.

در نهایت صلح بین ایران و آمریکا می تواند راه را برای ایجاد یک سیستم همکاری منطقه ای هموار کند و امنیت و ثبات را برای منطقه خلیج فارس به ارمغان بیاورد و صلح بین ایران و همسایگانش و از همه مهمتر عربستان سعودی را تضمین کند.

چنین تحولی، جریان پایدار فرآورده های هیدروکربن را به خارج از خلیج فارس تضمین خواهد کرد و منجر به پایان دادن به جنگ های نیابتی که امروز منطقه به آن مبتلاست، خواهد شد. این وضعیت، همچنین به آمریکا اجازه می دهد که به تدریج از منطقه خارج شود و میلیاردها دلار خود را صرفه جویی کند و توجه خود را برای رفع دیگر نگرانی هایی که به آن مبتلا است، اختصاص دهد. 

در همین حال در زمان تعطیلی کنگره، اعضای این نهاد آمریکایی باید از اهمیت این توافق آگاه شوند و در مقابل فشارهای گروه های مختلف که از خصومت میان ایران و آمریکا سود می برند، مقاومت کنند.

 اخبار  سیاست  خارجی  -  تیک