تغییر نگاه‌ جهانی به ایران

مجموعه: اخبار سیاست خارجی

تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25

 خودسرها چه کسانی هستند؟ خودسرها به افرادی اطلاق می‌شود که بدون توجه به قانون و اخلاق راه‌های غیر معمول و غیر منطقی را انتخاب و اجرایی می‌کنند. این افراد به دنبال ایجاد مناقشه و آشفتگی در جامعه هستند.

به عقیده برخی از کارشناسان سیاسی خودسرها خود را قانونگذار می‌دانند. به همین دلیل بدون در نظر گرفتن منافع ملی کشور برای اقدامات خود قانون وضع می‌کنند. بنابراین خودسرها رفتارهای خشونت آمیز خود را قانونی، منطقی و اخلاقی تعریف می‌کنند، اما با یک نگاه گذرا می‌توان دریافت رفتار و اقدامات این اشخاص احساسی، هیجانی و غیرمتعارف است.

بعد از روی دادن حوادث توسط خودسرها برای اشخاص سیاسی در کشور این بار خودسرها به ساختمان سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد حمله کردند و خساراتی مادی، سیاسی، اخلاقی و معنوی بسیاری را برای دولت به بار آوردند. شعله‌های برافراشته از سفارت عربستان حاکی از آن بود که اقدامات این طیف از اعتراضات مدنی و حتی سیاسی فراتر رفته و این اعتراض برای ملت ایران و دولت تدبیر و امید که شعار «تعامل» را در سیاست خارجی خویش جای داده بود را به بحران سیاسی تبدیل کردند.

دوره آشوبگری به‌ سر آمده‌است
بعد از این حادثه رئیس جمهوری، حسن روحانی ضمن محکوم کردن اقدامات خودسرها به برخی از وزرای خود دستور پیگیری این حادثه را داد و طی نامه ای از رئیس دستگاه قضا خواست تا این ماجرا را خارج از نوبت رسیدگی کند. همچنین حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهـوری در گفت‌وگو با پایگاه خبری «تیک» تاکید کرد: کسانی که بدون توجه به مقررات کشور و به‌ صورت خودسرانه علیه منافع و مصالح کشور اقدام می‌کنند، باید بدانند دوره آشوبگری و اقدامات فرصت‌سوز به‌سر آمده است. بنابراین این اتفاق باعث شد تا ریاض دیپلمات‌های خود را از تهران احضار و دیپلمات‌های ایرانی را از خاک عربستان اخراج کند.

بعد از این رویکرد، برخی از کشورهای عربی و آفریقایی از جمله؛ سودان، امارات متحده عربی و... سطح همکاری خودشان را با ایران کاهش دادند. بعضی از کارشناسان سیاسی علت کاهش روابط برخی از کشورها با ایران را به دلیل حمایت از ریاض و عدم احساس امنیت برای سفارت‌خانه‌های خود در ایران تعبیر می‌کنند، اما در این راستا مواضع و رویکرد مقامات آمریکایی و اروپایی نسبت به این حادثه قابل توجه است. به دلیل اینکه بعد از این حادثه مقامات کاخ سفید و انگلیس، تهران و ریاض را برای بهبود روابط و کاهش تنش دعوت کردند. رفتاری که از مقامات غربی دور از انتظار بود.

نقض حقوق بین الملل توسط عربستان
این موضوع به این جا ختم نمی‌شود چراکه بعد از حمله موشکی هواپیماهای عربستان به یمن سفارت ایران دچار خساراتی شد. بعد از حمله موشکی هواپیماهای سعودی، جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید اقدام عربستان را محکوم کرد و در این خصوص گفت: دولت عربستان با اقدام خود تمام کنوانسیون‌ها و قواعد حقوقی بین‌المللی در زمینه حفاظت از امنیت و مصونیت اماکن دیپلماتیک را نقض کرده است. وی در ادامه تاکید کرد: مسئولیت و جبران خسارت‌های وارده به ساختمان و جراحات وارده به تعدادی از کارکنان سفارت برعهده دولت عربستان است و چنین حقی برای جمهوری اسلامی ایران محفوظ می‌ماند. دیروز مقامات کانادایی به جاستین ترودو، نخست وزیر لیبرال این کشور توصیه کردند تا به فکر بهبود روابط با ایران باشد و در عین حال روابط خود را با عربستان سعودی حفظ کند.

این مقامات کانادایی با برشمردن ایران به عنوان یک قدرت دیگر در منطقه تاکید کرده‌اند که با توجه به چشم‌انداز لغو تحریم‌های ایران در ماه‌های پیش‌رو همزمان با اجرای توافق هسته‌ای، این کشور می‌تواند فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری بیشتری برای کانادا به وجود آورد. جاستین ترودو، نخست‌وزیر لیبرال کانادا پس از روی کار آمدنش برخلاف نخست‌وزیر پیشین این کشور گفته است که قصد ازسرگیری روابط با ایران را دارد.

کانادا در سپتامبر 2012 در دوره محمود احمدی‌نژاد تمام روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد و از دیپلمات‌های ایرانی خواست تا این کشور را ترک کنند. روز پنجشنبه جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا گفت، احتمالا تنها چند روز با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) فاصله داریم. ایران و گروه 1+5 در ژوئیه سال 2015 پس از چند دور مذاکرات سخت و فشرده بر سر برجام به توافق دست یافتند که براساس آن، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران قرار است در ازای محدودیت برنامه هسته‌ای این کشور لغو شوند.

غربی‌ها می‌دانند دولت روحانی حامی خودسرها نیست
با این حال این پرسش مطرح می‌شود آیا رویکرد مقامات غربی نسبت به ایران تغییر کرده است؟ علت حمایت غربی‌ها از ایران و دعوت آن‌ها برای بهبود روابط میان ریاض و تهران چیست؟ آیا سیاست خارجی دولت روحانی و توافق هسته‌ای در این خصوص تاثیرگذار بوده است؟ سید علی خرم، سفیر و نماینده اسبق ایران در سازمان ملل متحد درباره حمایت مقامات آمریکایی و اروپایی از ایران و دعون تهران و ریاض برای بهبود روابط به «ابتکار» گفت: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها متوجه شده اند که دولت ایران به دنبال خودسرها نبوده یعنی دولت روحانی حامی خودسرها برای حمله به سفارت عربستان نبوده و نیست. وی در ادامه افزود: فرضیه‌ای در این رابطه مطرح است که عربستان با طراحی قبلی باعث چنین اتفاقی شده است به عبارتی ریاض از واکنش خودسرها نسبت به اعدام شیخ نمر اطلاع داشته و این برنامه را انجام داده است. خرم با بیان اینکه ریاض از اعدام شیخ نمر جهت انجام برنامه و سیاست‌های خود در این خصوص بهره برداری کرده است، تاکید کرد: عربستان، ترکیه و اسرائیل به دنبال عدم نزدیکی غرب با تهران هستند. به همین دلیل غربی‌ها هم متوجه رویکرد این کشورها نسبت به ایران شده اند به این معنا که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها شرایط موجود و گذشته را به خوبی رصد می‌کنند. نماینده‌‌‌ ویژه رئیس جمهوری نزد روسای جمهور سنگال، گینه و گامبیا در کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی در ادامه اظهار کرد: غربی‌ها مانند سال‌های گذشته تلاشی جهت تخریب ایران انجام ندادند.

بنابراین مقامات غربی درصددند تا فضای مناسبی را برای تهران ایجاد و اجازه ندهند تا اوضاع وخیم تر و بدتر شود. او به اوضاع خاورمیانه اشاره کرد و گفت: غربی‌ها به دنبال این هستند تا در پرتو همکاری تهران و ریاض شاید گشایشی در اوضاع و وضعیت سوریه، عراق و یمن به وجود آید. به گفته خرم، داشتن تهران در کنار ریاض برای اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها بسیار مهم است. ترکیه، قطر، امارات و عربستان با داعش مبارزه نمی‌کنند و در منطقه تنها ایران علیه داعش است. وی به حمله خودسرها به سفارت عربستان اشاره کرد و افزود: خودسرها بازی برده را تبدیل به باخت کردند، اما غرب درصدد است تا مشکلی میان ایران و کشورهای عربی به وجود نیاید تا شاید مسائل منطقه‌ای حل و فصل شود.

تهران به دنبال راه حل و تعامل با دنیاست
سفیر و نماینده اسبق ایران در سازمان ملل متحد در پاسخ به این پرسش که اگر چنین اتفاقی در دولت محمود احمدی‌نژاد رخ می‌داد، آیا بازهم مقامات غربی از تهران حمایت می‌کردند یا خیر، تصریح کرد: قطعا مقامات آمریکایی و اروپایی از ایران حمایت نمی‌کردند به دلیل اینکه دولت‌های نهم و دهم در راستای هماهنگی و همکاری با جامعه بین‌المللی رفتار نمی‌کرد. مذاکرات هسته‌ای ایران با جامعه جهانی نشان داد که تهران به دنبال راه حل و تعامل با دنیاست و مهمتر اینکه ایران توان حل و فصل مشکلات جهان و منطقه را دارد در حالی‌که در دولت محمود احمدی‌نژاد همه چیز خلاف جهت امروز حرکت می‌کرد.

خرم با بیان اینکه کشورهایی همچون؛ عربستان، ترکیه و اسرائیل از امضاء برجام میان ایران و جامعه جهانی ناراحت هستند، بیان کرد: همانطور که گفتم برخی از کشورها تمایلی به تصویب برجام نداشتند و از این موضوع بسیار خشمگین و ناراحتند چراکه آن‌ها علاقه ندارند تا روابط ایران و غرب بهبود یابد. او در پایان گفت: توافق هسته‌ای بسیاری از معادلات عربستان، اسرائیل و ترکیه برهم ریخت. رژیم صهیونستی بارها اعلام کرده که با عربستان در رابطه با موضوع ایران همکاری می‌کند تا برنامه ریزی‌هایی مبنی بر ایجاد تنش و تلاطم میان تهران و جامعه جهانی ایجاد کنند. به عبارتی دیگر عربستان و اسرائیل از قدرت گرفتن ایران به عنوان بازیگر منطقه‌ای ترس و واهمه دارند.

دستور روحانی از بار حقوقی حمله به سفارت عربستان کم کرد
احمد شیرزاد، کارشناس مسائل سیاسی نیز در این باره به «ابتکار» گفت: موضع گیری دقیق و منطقی دولت جمهوری اسلامی ایران مساله را به لحاظ حقوقی در شرایطی قرار نمی‌دهد که دولت روحانی مقصر باشد، اما این موضوع کمی در اثر تبلیغات کدر و تار شده است. او در این باره اضافه کرد: سازمان یافته بودن اقدام خودسرها و منفعل بودن تامین امنیت توسط پلیس برای مقابله با خودسرها برای جلوگیری از حمله به سفارت عربستان مشکلاتی را ایجاد کرده است.

این کارشناس سیاسی به رویکرد منطقی و درست دولت تدبیر و امید نسبت به این موضوع اشاره کرد و افزود: رئیس جمهوری سریعا اقدام خودسرها را محکوم کرد و به برخی از وزرا و رئیس قوه قضائیه خواست تا عوامل حمله به سفارت را شناسایی، دستگیر و مجازات کنند. به عبارتی دولت روحانی نسبت به این موضوع مسئولانه برخورد کرد. شیرزاد در ادامه اظهار کرد: طبیعتا وقتی در خاک کشوری تخلفی صورت می‌گیرد و منافع کشوری دیگر را با خطر رو به رو می‌کند نباید تقصیرها و مشکلات حاصل شده را بر گردن دولت‌ها انداخت. وی با اشاره به اینکه دولت تدبیر و امید به وظیفه خود مبنی بر برخورد با خاطیان به خوبی عمل کرده است، گفت: دولت حسن روحانی تا این جای کار به طور جدی به وظایف خویش عمل و رفتار کرده چراکه وی دستور اکید برای برخورد با عاملان را داده است. فکر می‌کنم ظرف امروز و فردا ضرب‌الاجل دستور رئیس جمهوری فرا رسد تا مسئولان اجرایی و قضایی پاسخگوی این حادثه باشند.

به گفته وی، دولت در دستگاه اجرایی نفوذ دارد نه قضائیه و به همین دلیل رئیس جمهوری مصرانه از رئیس دستگاه قضا خواست تا خارج از نوبت این مساله را رسیدگی کند. بنابراین این دستورات و پیگیری‌ها از بار حقوقی حمله به سفارت عربستان کم کرده است. این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه اقدامات دولت و قوه قضائیه انگشت اتهام به سوی حکومت را به طور رسمی برداشته است، افزود: با توجه به اقدامات صورت گرفته مقامات غربی نمی‌توانند، بگویند مقامات ایرانی مقصرند یا به وظایف قانونی خودشان عمل نکرده‌اند. او تاکید کرد: مقامات آل سعود به دنبال اختلاف افکنی فرقه ای، و ایجاد تنش میان شیعه و سنی هستند. به عقیده من، در این خصوص مقامات عربستانی تقصیر کارند نه ایرانی.

زبان دولت احمدی‌نژاد راه را برای تعامل با دیگر کشورها می‌بست
نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی اختلاف افکنی میان شیعه و سنی را به ضرر عربستان، مقامات غربی و ایران دانست و در این باره اضافه کرد: قطعا اختلاف فرقه‌ای و رشد رادیکالیسم به ضرر تمام کشورها خواهد بود. به همین دلیل مقامات غربی این خطرات را به خوبی درک کرده اند. بنابراین مقامات آمریکایی و اروپایی ریاض و تهران را جهت بهبود روابط با یکدیگر به خویشتن داری و کاهش تنش دعوت می‌کنند.

به گفته او، خوشبختانه رویکرد دولت روحانی تاکنون رضایت بخش، مسئولانه و منطقی بوده است چراکه حجت‌الاسلام حسن روحانی و تیم سیاست خارجی وی سعی کردند تا این موضوع و دیگر خواسته‌های ملت ایران را از طریق مجامع جهانی حل و فصل کنند. شیرزاد با بیان اینکه مقامات آل سعود در این رابطه و اعدام مخالفان خودشان خویشتن داری نشان نداده اند، تصریح کرد: مقامات عربستانی با سوء استفاده از حمله خودسرها به سفارت سعی دارند تا فضا را به نفع خود و به ضرر ایران گل‌آلود کنند. این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه اگر چنین اتفاقی در دولت محمود احمدی‌نژاد رخ می‌داد، مقامات غربی از عربستان حمایت و تهران و ریاض را به خویشتن داری دعوت نمی‌کردند، افزود: احساس عمومی ایران و دنیا نشان داد که دولت حسن روحانی، دولتی مسئولیت پذیر است و همواره سعی کرده تا مسائل و مشکلات را در چارچوب عرف و مناسبات دیپلماتیک جهانی حل و فصل کند. بنابراین اگر چنین حادثه‌ای در دولت احمدی‌نژاد رخ می‌داد مطمئنا چنین رویکردی از طرف غربی‌ها مشاهده نمی‌کردیم.

شیرزاد توافق هسته‌ای را نسبت به حمایت‌ها اثرگذار دانست و در ادامه گفت: قضیه برجام در حل و فصل مشکلات گذشته و فعلی تاثیرگذاری خوبی داشته است. زمانی که غربی‌ها رفتارهای دیپلمات‌های ایرانی را مشاهده کردند، متوجه شدند تنها راه برای ادامه کاهش تنش‌ و سوء تفاهمات مسیر دیپلماسی و تعامل با ایران است، اما زبان و سیاست خارجی دولت احمدی‌نژاد به گونه‌ای بود که راه را برای تعامل با دیگر کشورها می‌بست. نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که برخی از کارشناسان سیاسی معتقدند که حمله تندورها به سفارت عربستان تمام دستاوردهای روحانی و ظریف را نابود کرده است، تاکید کرد: من با این نظر مخالف هستم چراکه نسبت به این گونه مسائل نباید بدبین باشیم.

قطعا این حادثه اثراتی منفی برای ایران داشته است و در این مساله تردیدی وجود ندارد، اما دستاورد توافق هسته‌ای بیش از آن است که بخواهد با چنین حوادثی از بین برود. شیرزاد در پایان به قطع روابط سیاسی میان تهران و ریاض اشاره کرد و در این باره افزود: احضار و اخراج دیپلمات‌ها از ریاض و تهران نه تنها به هر دو کشور ضرر می‌رساند بلکه این حادثه به ضرر جهان اسلام نیز خواهد بود. قطعا ضرر این حادثه را تک تک ملت ایران از جیب پرداخت می‌کنند.

 اخبار  سیاست خارجی  -  ابتکار