خالی شدن جیب مردم با تجویز آزمایش
- مجموعه: اخبار پزشکی
- تاریخ انتشار : پنج شنبه, 20 آبان 1395 07:19
برخی پزشکان با مراجعه بیمار قبل از هر اقدامی آزمایش، سونوگرافی و... تجویز می‌کنند تا به این ترتیب بتوانند بیماری احتمالی فرد را حدس بزنند. این نوع تجویزها شاید به ظاهر برای بیمار مناسب باشد و منجر به تشخیص زود هنگام بیماری او شود، اما از دیدگاه مراجع درمانی کشور این میزان آزمایش‌های تجویز شده برای افراد در طول سال به هیچ عنوان علمی و کارآمد نیست.
در اصل به دلیل اجرا نشدن کامل نظام ارجاع و احیا نشدن جایگاه پزشک عمومی هزینه‌های نظام سلامت افزایش یافته است. این در حالی است که در ابتدا با مراجعه زودهنگام بیمار به پزشک عمومی بیماری او تشخیص داده می‌شود و دیگر نیازی به تجویز آزمایش‌های گران‌قیمت از سوی پزشک متخصص نیست. از آنجا که از قدیم گفته اند پیشگیری بهتر از درمان است به نسبت با درمان به موقع بیمار، کاهش هزینه درمان، تشخیص سریع‌تر و ارزان‌تر بیماری و کمترشدن نیاز به انجام آزمایش‌های پزشکی پیشرفته می‌توان به سلامت دست یافت.
در برخی موارد آزمایش‌ها برای گروهی از بیماران ضرورت دارد، اما آزمایش‌های تشخیصی برای بسیاری از بیماران انجام نمی‌شود. برای مثال در صورت انجام آزمایش‌های دوره‌ای از مزمن شدن بیماری جلوگیری می‌شود، اما در بسیاری موارد این آزمایش‌های ضروری انجام نمی‌شود. البته آن طرف قضیه هم وجود دارد، یعنی گاهی به نظر می‌رسد که به انجام آزمایش‌های تشخیصی پیشرفته برای برخی از بیماران نیازی نیست، اما به دلیل تجویز پزشک، آن آزمایش انجام می‌شود.
در كشورهای پیشرفته به ازای تشخیص هر بیماری حدود دو آزمایش تجویز می‌شود، اما در ایران این تعداد سه برابر این آمار است و تجویز تعداد زیاد آزمایش‌های تشخیصی سبب تحمیل هزینه‌های سنگین به بیماران، سازمان‌های بیمه‌گر و هدررفت لوازم و استهلاک تجهیزات آزمایشگاهی می‌شود. در كشورهای پیشرفته پاتولوژیست‌ها در آزمایشگاه‌ها می‌توانند درباره آزمایش‌های درخواستی از سوی پزشكان نظر دهند و در صورت تشخیص بی‌مورد بودنش، آن را به پزشكان ارجاع دهند.
این در حالی است كه در كشور ما این حق برای پاتولوژیست‌ها دیده نشده است و به همین دلیل تخمین زده می‌شود حدود ۶۰درصد آزمایش‌های تشخیصی غیرضروری است، آن هم در شرایطی كه برخی آزمایشگاه‌ها افراد دوره ندیده را به عنوان مسئول فنی خود انتخاب می‌كنند. سال‌هاست کارشناسان نظام سلامت بر ضرورت اجرای راهنمای بالینی در نظام سلامت تاکید دارند، زیرا با اجرای این راهنماها، می‌توان امیدوار بود که پزشکان فقط در چهارچوب‌های علمی، آزمایش‌های پزشکی را تجویز کنند. یکی از راه‌حل‌های کاهش آزمایش‌های غیرضروری اجرای راهنمای بالینی است.
برای تحقق این امر باید راهنماهای بالینی ملی تعریف شود تا فرایند تشخیص، درمان و تجویز آزمایش‌ها از روندی منطقی، علمی و هماهنگ پیروی کند. پزشکان از طریق راهنماهای بالینی موظفند از یک فرایند علمی برای درمان و تجویز فرایندهای تشخیصی پیروی کنند. این کار علاوه بر کاهش هزینه‌های نظام سلامت موجب می‌شود بسیاری اوقات از مزمن شدن بیماری افراد جلوگیری شود. اینکه پزشک برای انجام ویزیت‌های بیشتر و صرفه‌جویی در وقت، فورا بیمار را به سمت آزمایش‌های تشخیصی سوق دهد، نه تنها جیب بیمار را خالی می‌کند، بلکه موجب می‌شود سلامت بیمار به خطر بیفتد، چون هر آزمایش و عکس‌برداری بی‌مورد می‌تواند فرایند تشخیص سریع و درست بیماری را به خطر بیندازد و حتی روند درمان منطقی بیمار را هم منحرف کند.
درضمن مشکلات در نظام درمانی کشور فقط اخذ پول نیست، بلکه مشاهده می‌شود که بسیاری از بیماران بر اساس تصمیم خود و بدون مشورت با پزشک عمومی یا متخصص به فوق تخصص‌های مشهور مراجعه می‌کنند که این امر نظام سلامت را با مشکل رو به رو کرده است. در حال حاضر، بیشتر مراکز در حال خصوصی شدن هستند؛ کاری که درآمدزا باشد در آن مافیا ایجاد می‌شود. رشته رادیولوژی نیز درآمدزا و در عین حال با جان مردم در ارتباط است. یک عکس اضافی، علاوه بر هزینه، دوز پرتوگیری را در بیمار بالا می‌برد. برای مثال به طور مرتب برای مردم گرافی گردن و کتف نوشته می‌شود که باعث اشعه خوردن غدد تیروئید و لنفاوی می‌شود. در حال حاضر برای هرکسی، در هر سن و برای هر دردی، عکس کمر نوشته می‌شود که دستگاه تناسلی فرد را در معرض اشعه قرار می‌دهد.
تجویز ۶۰درصد آزمایش‌های پزشکی غیرضروری است
رئیس انجمن علمی آسیب شناسی ایران معتقد است که ۶۰ درصد آزمایش‌های پزشکی برای بیماران، غیرضروری تجویز می‌شود. ناصر کمالیان گفت: ابتدا باید پزشک متخصص مسئول بیمار را بپذیرد و با بیماری او آشنا شود و با بررسی برگ درخواست پزشک معالج، اولویت‌های تشخیصی را تعیین و نمونه‌ها را هدفمندانه به منظور تشخیص زودرس بیماری و استفاده صحیح از پرسنل، تجهیزات و مواد مصرفی آزمایشگاه به قسمت‌های مربوطه ارسال کند.
او افزود: با نظر کلی به گزارشات آزمایشگاهی که روزمره در دست بیماران است چنین بر می‌آید که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد نتایج آنها برای تشخیص بیماری است. در صورت حذف ۶۰۰ هزار آزمایش که در آزمایشگاه‌های هشت بیمارستان دانشکده پزشکی تهران به طور ماهیانه انجام می‌شود و جدیدا آمارگیری شده و محاسبه می‌شود و نیز در صورت حذف درصد بالای آزمایش های غیر ضروری در کشور به صرفه‌جویی کلان در هزینه بیماران و مخارج آزمایشگاه‌ها خواهیم رسید.
کمالیان با اشاره به اینکه آزمایشگاه مرجع سلامت در قسمت مربوط به استانداردسازی و اعتباربخشی ساختاری آزمایشگاه‌های پزشکی توجه مناسب را مبذول داشته است، گفت: حدود یک هزار و ۶۰۰ پزشک متخصص آسیب شناسی که طی ۳۰ سال گذشته به جامعه پزشکی تحویل داده شده‌اند در جهت نیل به اهداف شورای آموزش پزشکی و تخصصی کشور و استفاده بهینه نتوانسته‌اند اقدام کنند. رئیس انجمن علمی آسیب شناسی ایران خاطرنشان کرد: بعد از ارائه آزمایش توسط پزشک ما باید از نوع نوشتن آزمایش متوجه شویم که پزشک به چه بیماری‌هایی فکر می‌کند و با توجه به آن آزمایش‌ها را اولویت‌بندی کنیم. پزشک باید آن‌قدر معاینه بالینی را دقیق انجام داده باشد تا به تشخیص نزدیک‌تر شود و زودتر به نتیجه درست برسد.
ایجاد هزینه‌های مازاد برای بیمار ممنوع
امروز در بحث تشخیص بیماری‌ها با نقش جدید پیش‌بینی‌کننده آزمایشگاه‌ها روبه رو هستیم. در واقع آزمایشگاه می‌تواند با در دست داشتن امکانات و بسترهای موجود برای تشخیص بیماری‌ها پیش‌بینی کند که امکان رخداد چه بیماری‌هایی در افراد وجود دارد؟ یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره وضعیت تجویز آزمایش‌های غیرضروری به «آرمان امروز» می‌گوید: در کشور ما در همه دوران اخلاق پزشکی بر اقتصاد پزشکی غالب بوده است.
در اغلب موارد پزشکان اصول اخلاقی در پزشکی را رعایت می‌کنند، اما بروز این اتفاق در کشور نیازمند مداخله، بازرسی و رعایت اصول است. همایون‌هاشمی می‌افزاید: باید دستگاه‌های نظارتی، سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت و درمان در گام نخست به این امور رسیدگی کنند. در روند مطلوب نظارت‌ها به نسبت متخلفان نیز شناسایی می‌شوند. چون این‌گونه اقدامات سوء زحمات پزشکان خدمتگزار را زیر سوال می‌برد.
به گفته او از بعد اقتصادی نیز این گونه هزینه‌های مازاد بر سبد هزینه‌های معیشتی خانوارها تاثیر منفی دارد. برای کاهش صدمات ناشی از این گونه اقدامات باید نهادهای نظارتی به این موضوع رسیدگی و با متخلفان احتمالی برخورد کنند. بی شک این گونه هزینه‌های مازاد بر اقتصاد کشور تاثیرگذار است. او با بیان اینکه در برخی مواقع شاهد زد و بندها بین پزشک و مراکز پاراکلینیک هستیم، تاکید می‌کند: در برخی مواقع پزشکان تخصص برخی مراکز پاراکلینیک را تایید می‌کنند و به این ترتیب بدون توجه به ملاحظات و هماهنگی‌های ریالی بیمار را به آن مراکز ارجاع می‌دهند. در اصل این اقدام در روند درمان بیماران تاثیر مطلوب دارد.
هاشمی می‌افزاید: اگر این گونه هماهنگی‌ها جنبه‌های اقتصادی داشته باشد به نسبت با این اقدامات در گام نخست شرافت پزشکی زیر سوال می‌رود و در مراحل بعد هم به جامعه پزشکی و ملت آسیب زده می‌شود. به گفته او هر یک از پزشکان کشور با استفاده از امکانات این مرز و بوم تحصیل کرده اند و به این ترتیب باید خدمات مناسب نیز به مردم ارائه دهند. باید دانست که این گونه رفتارهای سوء در جامعه پزشکی اندک است، اما همین میزان نیز نباید مشاهده شود. در ضمن دانستن حق بیمار است و او باید بداند به چه علتی آزمایش برایش تجویز شده است.
در واقع کسی که دستور آزمایش را صادر می‌کند، باید پاسخگوی بیمارش نیز باشد. آگاهی دهی به بیمار در کشور ما خلأ بزرگی است. شکل‌گیری این ارتباط باعث شده هزینه‌های اضافه بر بیماران به دلیل تجویز آزمایش‌های غیرضروری تحمیل شود. بعد از ارائه آزمایش توسط پزشک ما باید از نوع نوشتن آزمایش متوجه شویم که پزشک به چه بیماری‌هایی فکر می‌کند و با توجه به آن آزمایش‌ها را اولویت‌بندی می‌کنیم. پزشک باید آن‌قدر معاینه بالینی را دقیق انجام دهد تا با تشخیص صحیح نزدیک‌تر و زودتر به نتیجه درست برسد.
به گفته او براساس استانداردهای ویزیتی در مصوبه هیات وزیران آمده است، مدت زمان ویزیت یک پزشک عمومی ۱۵ دقیقه، پزشک متخصص ۲۰ دقیقه، پزشک فوق تخصص ۲۵ دقیقه و ویزیت روانپزشک ۳۰ دقیقه است. البته در موسسات دولتی وابسته به وزارت بهداشت، برنامه ارتقای کیفیت ویزیت هم وجود دارد که بر اساس آن پزشکان باید در یک ساعت، هشت بیمار و روانپزشکان هم در یک ساعت باید شش بیمار را ویزیت کنند.
اخبار پزشکی - آرمان
