آيا حسن روحاني تابوي برگزاري همهپرسي را ميشكند؟
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25
اخبار سیاسی - آيا حسن روحاني تابوي برگزاري همهپرسي را ميشكند؟
روساي جمهور و شخصيتهاي زيادي بودند كه تلاش كردند تا تابوي آن را بشكنند. روحاني اما ميخواهد از اين اصل استفاده كند. پيشنهاد ميدهد كه براي مسائل مهم به جاي تصويب قانون به نظر مردم مراجعه شود. رييسجمهور حقوقدان براي حل مشكلات ميخواهد به قانون متوسل شود. توسل به اصل ٥٩ قانون اساسي.
اصلي كه سالهاست فراموش شده و ميرفت تا تبديل به يك «تابو» شود براي مقاطع حساس. روحاني اما نظر ديگري دارد. سوداي احياي ظرفيت «همهپرسي» را در سر دارد.
بهانه اصلي اقتصاد است تا مخاطبان اصلي دولت كه همان مردم هستند هم به كمك دولت بيايند و نظر بدهند. دومين بار است كه چنين درخواستي ميدهد و تلاش دارد تا اينبار راهي را كه بسياري تا نيمه رفته بودند را كامل برود. اصول قانون اساسي دارد تبديل ميشود به اميد حسن روحاني براي حل مشكلاتي كه به او ارث رسيدهاند؛ اصولي كه بايد ديد چقدر ميتواند در اجرا و احياي آن موفق باشد؟
همهپرسي چيست؟
اصل ٥٩ قانون اساسي اما از همهپرسي ميگويد. براساس اين اصل از قانون «در مسائل بسيار مهم اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي ممكن است اعمال قوه مقننه از راه همهپرسي و مراجعه مستقيم به آراي مردم صورت گيرد. در خواست مراجعه به آراي عمومي بايد به تصويب دوسوم مجموع نمايندگان مجلس برسد». اما همهپرسي هم انواعي دارد. بر اين اساس دو نوع همهپرسي وجود دارد: اختياري و اجباري. همهپرسي اجباري معمولا براي تصويب قانون اساسي يا متمم آن است.
در همهپرسي اختياري نمايندگان مجلس ممكن است با اكثريت قاطع مسالهيي را به راي عمومي واگذارند يا دولت، در غياب مجلس و يا با وجود آن، موضوعي را به راي عمومي بگذارد. امكان ديگر همهپرسي با درخواست همگاني است. به اين صورت كه اگر مجلس قانونگذاري به ميل خود موضوعي را به همهپرسي نگذارد، كساني از مردم كه صلاحيت راي دادن دارند، ممكن است درخواستي را امضا كنند كه موضوع به راي عمومي گذاشته شود. شمار لازم براي اين درخواست، بر حسب قوانين كشورها، از ۵ تا ۱۵ درصد مجموع رايدهندگان در آخرين انتخابات است.
اما اين اصل در ايران چند بار مورد استفاده قرار گرفته است؟ نخستين همهپرسي پس از پيروزي انقلاب در سال ۱۳۵۷، به پيشنهاد حضرت امام (ره) در روزهاي ۱۰ و ۱۱ فروردين ۱۳۵۸ در سراسر ايران برگزار شد و بنا بر اعلام برگزار كنندگان آن ٢/٩٨ واجدان شركت در همهپرسي با دادن راي «آري»، با برقراري نظام جمهوري اسلامي موافقت كردند. همهپرسي بعدي اما ١٠سال بعد برگزار شد.
درست ١٠سال بعد حضرت امام(ره) در نامهيي خطاب به رييسجمهور وقت آيتالله خامنهاي هياتي متشكل از ٢٠نفر را مامور بازنگري و اصلاح قانون اساسي كرد كه رياست اين گروه را آيتالله مشكيني برعهده داشت. سه ماه، بعد تغييرات در نظر گرفته شده توسط شوراي بازنگري قانون اساسي در تاريخ ششم مرداد ۱۳۶۸ به راي گذاشته شد و با اكثريت آراي مردم تصويب شد. اين دو همهپرسي اما از جمله همهپرسيهاي «اجباري» بوده است. اينبار اما حسن روحاني پيشنهاد برگزاري «همهپرسي اختياري» را داده است؛ پيشنهادي براي گرفتن نظرات مردم در مسائل مهم كشور.
همه پيشنهادهاي همهپرسي ٣٦ سال اخير
با اين همه تقاضا براي انجام همهپرسي سوابقي هم در تاريخ انقلاب دارد. نخستين بار زمزمههاي برگزاري همهپرسي درست در روزهايي داده شد كه لوايح دوقلوي دولت اصلاحات يعني لوايح «اصلاح قانون انتخابات مجلس» و «تبيين حدود وظايف و اختيارات رييسجمهور» به در بسته شوراي نگهبان خورده بود.
درست در همين روزها بود كه محمدرضا خاتمي نايبرييس وقت مجلس پيشنهاد برگزاري رفراندوم را در مورد سرنوشت اين لوايح كه براي دولت اصلاحات اهميت زيادي داشت داد؛ پيشنهادي كه از سوي بخش زيادي از نمايندگان وقت مجلس مورد استقبال قرار گرفت اما اينبار هم اين تقاضاي همهپرسي اختياري تنها به يك پيشنهاد ختم شد و اجرايي نشد.
كمي بعد درست در آذرماه سال ٨٣ بود كه دفتر تحكيم وحدت وقت با در نظر گرفتن يك ظرفيت پيشنهاد تغيير قانون اساسي را با يك كليك در يك پايگاه اينترنتي تحت عنوان همهپرسي داد؛ درخواستي كه واكنشهاي مهمي را به دنبال داشت. سعيد حجاريان از مخالفان اصلي اين طرح تحكيم وحدت با انتشار مقالهيي در همان زمان اظهار داشت: «اخيرا شنيدهام كه سايتي براي رفراندوم جهت تغيير قانون اساسي تعبيه شده است كه افرادي با كليك كردن دكمهيي در اين همهپرسي شركت كرده، لابد پس از مدتي كه به شمارش آرا خواهند پرداخت و آنگاه معلوم خواهد شد كه اغلب قريب به اتفاق ايرانيان با قانون اساسي فعلي مخالفند و لابد در چشم به هم زدني اين رژيم دود شده و به هوا خواهد رفت.» حجاريان در مقاله خود متذكر شده است: من يادم نميآيد كه قبل از انقلاب دانشجويان بحثي درباره رفراندوم در قانون اساسي و اصلاح قانون اساسي كرده باشند، بيشتر فعاليت دانشجويان فعاليت دركانونهاي محلي مساجد، كارخانهها و از اين قبيل جاها در جهت سازماندهي تودهها بود، مثلا در قضيه سيل جواديه دانشجويان فعاليت فراواني داشتند يا در قضيه گراني بليت اتوبوسها با مردم در خيابان ريختند و شاه را مجبور به ارزان كردن بليتها كردند و بليت ارزان شد.
سيد محمد خاتمي هم درست در روزهايي كه حوادث ٨٨ به اوج حواشي خود رسيده بود پيشنهاد برگزاري همهپرسي را داد؛ پيشنهادي كه واكنشهاي متعددي نسبت به آنها صورت گرفت. محمود احمدينژاد هم اما گريزي به همهپرسي داشته است.
اخبار سیاسی - اعتماد