گشایش مهم در دیپلماسی پارلمانی ایران

مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی

تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25

این روزنامه در یادداشتی به قلم امیرعباس قاسم‌پور کارشناس امور بین‌الملل و اتحادیه بین‌المجالس جهانی مجلس شورای اسلامی آورده است؛

با روی‌کار‌آمدن دولت یازدهم و آغاز گفت‌وگوها با دنیا به زبان دیپلماسی و گشوده‌شدن درهای کشورهای مختلف برای رایزنی در حوزه‌های گوناگون، فرصت مغتنمی ایجاد شد تا در فعالیت نهادهای دیگر کشور نیز در عرصه بین‌الملل گشایش ایجاد شود. یکی از مؤثرترین نهاد‌های بین‌المللی در عرصه دیپلماسی پارلمانی دنیا، اتحادیه بین‌المجالس جهانی با قدمتی ١٢٦‌ساله است که ١٦٦ عضو اصلی و ١٠ عضو وابسته دارد و کشور ما چه قبل و چه پس از انقلاب، همواره تلاش‌های زیادی برای راهیابی نماینده‌ای به کمیته اجرائی این اتحادیه به ‌کار گرفته بود که به هدف دلخواه ختم نشده بود، اما این خواسته هفته گذشته در ژنو بعد از ٥٠ سال، برای ایران محقق شد.

در جریان برگزاری صدوسی‌وسومین اجلاس مجمع اتحادیه بین‌المجالس جهانی یا IPU در هفته پایانی مهر سال ٩٤ در مقر این اتحادیه در ژنو سوئیس، دکتر کاظم جلالی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس و عضو گروه بین‌المجالس جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از دو نماینده مناطق آسیا – پاسیفیک در کمیته اجرائی اتحادیه بین‌المجالس انتخاب شد.

اهمیت این انتخاب را می‌توان در بررسی ساختار اتحادیه بین‌المجالس جهانی و جایگاه کمیته اجرائی آن دنبال کرد. اتحادیه بین‌المجالس جهانی یا به اصطلاح آی‌پی‌یو (IPU) سازمان چند‌جانبه و غیردولتی بسیار مهمی، متشکل از پارلمان‌های ملی سراسر جهان است که در سال ١٨٨٩ میلادی تأسیس شد که مقر دائمی آن در ژنو سوئیس است و رسالت آن، پیشبرد صلح و امنیت از طریق گفت‌وگوهای سیاسی و ارتقای دموکراسی، احترام و رعایت حقوق بشر و همچنین مشارکت در گسترش نهادهای مؤثر نمایندگی و قانون‌گذاری و قبل از هر چیز، تریبونی سیاسی برای نمایندگان مجالس کشورهای مختلف است که با گردهم‌آوری قانون‌گذاران مجالس جهانی، اعم از نمایندگان احزاب حاکم و مخالف دولت، به طور منظم دوبار در سال، مجمع بی‌نظیری برای تبادل نقطه‌نظرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرده است.

این اتحادیه همچنین با پیشبرد مذاکرات سیاسی و درپیش‌گرفتن سازوکارهایی برای پیشگیری از مناقشات و حل‌و‌فصل آنها از طریق گفت‌وگوهای چندجانبه و دیپلماسی آرام و موقر پارلمانی، برای ارتقای صلح در جهان می‌کوشد. نهاد مزبور از طریق قطع‌نامه‌ها و گزارش‌های تخصصی، نظرات و مواضع این مجمع پارلمانی جهانی را درباره مسائل و موضوعات حائز اهمیت بین‌المللی اعلام کرده است و توصیه‌ها و پیشنهاداتی را برای درپیش‌گرفتن اقدامات پارلمانی مناسب ارائه می‌کند.

اتحادیه بین‌المجالس همچنین به منظور افزایش نقش مشارکت زنان در جهان در حیات سیاسی و اجتماعی، تلاش‌های زیادی انجام داده است. قطع‌نامه‌های اتحادیه بین‌المجالس جنبه الزام‌آور ندارد، اما در پیگیری اهداف موردنظر برای پیشبرد آرمان‌های جهان‌شمول به آنها استناد می‌شود. اتحادیه بین‌المجالس درحال‌حاضر ١٦٦ عضو اصلی و ١٠ عضو وابسته دارد و ایران نیز در سال ١٣٠٩ شمسی، یعنی ٨٥ سال پیش برای اولین‌بار به عضویت آن درآمده است و هم‌اینک از اعضای فعال آن به حساب می‌آید.

ارکان اتحادیه بین‌المجالس عبارت‌اند از: مجمع، شورا، کمیته اجرائی و دبیرخانه. مجمع بین‌المجالس مرکب از نمایندگان مجالس است که در قالب هیأت‌های تعیین‌شده از سوی اعضای اتحادیه انتخاب می‌شوند. شورای بین‌المجالس نیز متشکل از حداقل سه نماینده از هر کشور با رعایت توازن جنسیتی است.

همچنین رئیس شورا، همان رئیس اتحادیه است که بر‌اساس سهمیه جغرافیایی برای یک دوره سه‌ساله غیرقابل‌تمدید انتخاب می‌شود. در کنار اینها کمیته اجرائی اتحادیه بین‌المجالس مرکب از رئیس شورای بین‌المجالس، ١٥ عضو از پارلمان‌های مختلف و رئیس کمیته هماهنگی اجلاس نمایندگان زن مجالس است که رئیس اتحادیه بین‌المجالس با حفظ سمت، ریاست کمیته اجرائی را نیز بر عهده دارد. کمیته اجرائی رکن تصمیم‌ساز و برنامه‌ریز اتحادیه است و در واقع ستون فقرات این سازمان محسوب می‌شود.

در اساسنامه اتحادیه برای کمیته اجرائی ١٣ وظیفه در نظر گرفته شده است که از‌جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به بررسی درخواست کشورها برای عضویت یا تجدید عضویت در اتحادیه و اعلام نتیجه امر به شورای بین‌المجالس برای تصویب، درخواست تشکیل شورای بین‌المجالس در مواقع اضطراری‌، تعیین تاریخ و محل تشکیل اجلاس‌های شورا و تصویب دستور کار پیشنهادی‌، پیشنهاد برنامه بودجه سالانه به شورا و بررسی شرایط کاندیداهای دبیر کلی اتحادیه‌، انتصاب حسابرسان خارجی و بررسی گزارش‌های مالی و بودجه‌ای اتحادیه اشاره کرد.

عضویت در کمیته اجرائی اتحادیه بین‌المجالس اسلامی تنها یک بار و آن هم پیش از نقلاب و در سال ١٣٤٥ به دلیل تأمین شرایط ناشی از میزبانی تهران از کنفرانس ٥٥ اتحادیه بین‌المجالس، به‌ مدت دو سال در اختیار احمد متین‌دفتری قرار گرفته بود؛ از‌همین‌رو انتخاب کاظم جلالی می‌تواند فرصتی مناسب و مغتنم برای جمهوری اسلامی ایران و نشانه‌ای از توفیق دیپلماسی پارلمانی در دوره نهم قانون‌گذاری مجلس باشد.

اخبار سیاسی - روزنامه شرق