حماسه 76 و رای 20 میلیونی ملت مهر تاییدی بر تداوم جنبش اصلاحات

مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی

تاریخ انتشار : یکشنبه, 02 خرداد 1395 10:52

ما به خرداد پر از حادثه عادت داریم
حماسه 76 و رای 20 میلیونی ملت مهر تاییدی بر تداوم جنبش اصلاحات

 ۷ آبان ۱۳۷۵، زمانی که میرحسین موسوی با بیانیه‌ای از کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری هفتم امتناع کرد، دیگر هیچ کس انتظار انتخاباتی پرشور را در ذهن نمی‌پروراند؛ اما روز ۲۳ دی که مجمع روحانیون مبارز نام وزیر ارشاد سابق دولت هاشمی را به عنوان کاندیدای خود اعلام کرد و در ۱۳ بهمن این حضور با اعلام رسمی قطعیت پیدا کرد، بسیاری از مردم و به خصوص طرفداران او بر این باور بودند که وزیر ارشاد سابق شاید برنده این انتخابات نباشد اما حضورش در عرصه انتخابات تنور آن را داغ خواهد کرد و شور و هیجان به آن خواهد بخشید. در این حین، بسیاری از صاحب‌نظران جناح‌های مختلف به بررسی این حضور و اظهار نظر در این زمینه پرداختند؛ فصل مشترک تمام این اظهار نظر‌ها آن بود که حضور او موجب افزایش حضور مردم بر سر صندوق‌های رأی می‌شود. حتی محافظه کاران نیز به این موضوع اذعان کردند از جمله محمدرضا باهنر، عضو هیات رییسه مجلس، که درباره اعلام رسمی حضور رییس دولت اصلاحات در جمع خبرنگاران بیان می‌کند: «با ورود ایشان، انتخابات ریاست جمهوری جدی‌تر و موجب حضور بیشتر مردم در پای صندوق‌های رأی می‌شود".

به گزارش خرداد، نیمه اول اسفند، حمایت گروه‌ها و احزاب از کاندیداهای خود تا حدودی مشخص شده بود و اکثر گروه‌های راست‌گرا حمایت خود را از علی‌اکبر ناطق نوری اعلام کرده بودند و برخی اجماع خود را بر روی دومین کاندیدای این جناح یعنی محمد محمدی نیک (ری شهری) قرار داده بودند؛ در این سوی صحنه و در میان گروه‌های چپ‌گرا، تنها مجمع روحانیون مبارز و برخی تشکل‌های دانشجویی به صورت رسمی به حمایت از رییس دولت اصلاحات پرداخته بودند و این مساله به وضوح نشان‌دهنده پایگاه محکم علی‌اکبر ناطق نوری در میان گروه‌ها و احزاب در آن برهه زمانی بود. گروه‌هایی که انتظار حمایت آن‌ها از رییس دولت اصلاحات قوی‌تر بود، همچنان در حال رایزنی با گزینه‌های دیگر موجود در طیف خود بودند. با حضور کاندیدا‌ها با افکار و عقاید گوناگون و فضای ایجاد شده در اسفند سال ۱۳۷۵، موجی به وجود آمد که بار دیگر تمام مردم ایران از گروه‌ها و طیف‌های سیاسی مختلف، قدم به عرصه انتخاب سرنوشت خود گذاشتند؛ حتی نهضت آزادی که سال‌های متمادی در وقایع سیاسی نقش چندانی ایفا نمی‌کرد به یکباره در جست‌و‌جوی فرد مناسبی برای کاندیداتوری به تکاپو افتاده بود. چنانچه مرحوم یدالله سحابی در نامه‌ای خطاب به سه تن از چهره‌های ملی- مذهبی (عزت‌الله سحابی، ابراهیم یزدی و علی‌‌اکبر معین‌فر) بیان کرد: «بی‌تفاوتی و مقاومت منفی، اعراض از حقوق اساسی ملت است".

علاوه بر تردید و دودلی گروه‌های چپ‌گرا در حمایت از وزیر ارشاد سابق، این حمایت در میان مردم، تصوری همراه با ترس از عواقب در صورت عدم پیروزی نیز به وجود آورده بود. اما این تردید‌ها با سخنرانی مقام معظم رهبری در روز هفتم اسفند که به شفاف‌سازی فضای انتخاباتی پرداختند و اعلام کردند: «کسی که اکثریت آرای مردمی را به دست آورد، رهبری مشروعیت آن را تنفیذ می‌کند» و تأکید بر بی‌طرفی اجرایی در انتخابات که دو روز پس از آن در نهم اسفند از سوی سران سه قوه، به طور همزمان، اعلام شد، کمی از میان رفت. در روزهای میانی اسفند اعلام کاندیداتوری سیدرضا زوارهای با حمایت برخی از اعضای حزب مؤتلفه نیز موجب شد به مرور زمان اجماع اکثریت جناح راست بر گزینه علی اکبر ناطق نوری از میان برود.

سرمای زمستان و گرمی تنور انتخابات
نیمه دوم اسفند فرا رسید و با افزایش کاندیدا‌ها، جناح راست تمرکز بر گزینه‌هایش را از دست می‌داد و از آن سو بر حامیان وزیر ارشاد سابق افزوده می‌شد، در همین ایام برخی اعضای حزب کارگزاران سازندگی نیز به جمع حامیان او پیوستند و این ائتلاف از سوی جناح رقیب غیرممکن و سوال برانگیز محسوب می‌شد و همچنان جناح مقابل بر آن به دید تعجب و نقادانه می‌نگریست و این حادثه را حتی در صورت پیروزی او نیز شکستی برای هر دو طیف تصور می‌کرد، چنانچه اسدالله بادامچیان، عضو ارشد حزب موتلفه در مصاحبه‌اش با روزنامه اخبار (۷۶/۱/۱۹) گفته بود: «در صورت پیروزی آقای او در انتخابات یکی از مشکلاتی که من فکر می‌کنم میان این دوستان پدید خواهد آمد، همین است که در مجموعه حامیان او اختلاف پیدا می‌شود. آن‌ها در مورد کاندیدا اشتراک نظر دارند ولی پس از پیروزی هر کدام به منافع خود می‌اندیشد.» اما اواخر اسفند همچنان به کام او پیش می‌رفت، دو روز مانده به تحویل سال بیانیه‌ای در حمایت از نامزدی رییس دولت اصلاحات از سوی ۲۲ سینماگر منتشر ‌شد و از آن پس زمزمه حمایت بسیاری از هنرمندان به گوش رسید و روز به روز بر تعداد آن افزوده می‌شد و این عمل سینماگران موجب گردید، بسیاری از هنرمندان که از یک سو، علاقمند به تبلیغ او بودند و از سوی دیگر ترس از پیچیدگی های سیاست داشتند، به صف حامیان بپیوندند.

تخریب، شیوه دیگر تبلیغات
با ورود به سال ۱۳۷۶، فضای انتخاباتی روی دیگر خود را هم نشان داد، چه بی‌مهری‌هایی که در تبلیغات انتخاباتی صورت نمی‌گرفت. با وجود اینکه روزنامه‌هایی که از بودجه دولتی تأمین می‌شدند حق تبلیغ و حمایت از کاندیدای خاصی را نداشتند اما به وضوح شاهد آن بودیم که روزنامه کیهان و قدس از علی‌اکبر ناطق نوری حمایت می‌کردند. شروع سال جدید با شایعه انصراف وزیر ارشاد سابق همراه بود و روزنامه‌های مخالف اصلاحات برای پررنگ‌تر نشان دادن این شایعه به درج مطالبی در زمینه پرونده کاری او پرداختند، از جمله در ویژه‌نامه اردیبهشت ماه رسالت، سید مرتضی نبوی یادداشتی با نام «دو استعفا و یک قهر» نوشت و در این مطلب امکان انصراف در روزهای پایانی انتخابات و یا نیمه کاره‌‌‌ رها کردن مسوولیت از سوی او را مورد چالش قرار داده و هر دوی این واکنش‌ها را از سوی نامزد اصلاحات بسیار ممکن بیان کرده بود. اما بحث انصراف او زمانی جدی‌تر شد که مقام معظم رهبری در سخنرانی خود از مردم خواستند: «درباره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به حجت شرعی برسید و اگر خود به چنین حجتی دست نیافتید از علما و روحانیون نظر بخواهید.» این سخنان موجب ملاقات محرمانه‌ای میان مقام معظم رهبری و آقای ری‌شهری و نامزد اصلاحات شد و او درخواست کرد «در صورتی که مقام رهبری نظرشان بر حمایت از کاندیدای خاصی است اجازه انصراف بدهد» که مقام معظم رهبری عدم حمایت خود از شخص خاصی در میان نامزدهای انتخابات را بیان کردند.

با این وجود حملات علیه نامزد جنبش اصلاحات همچنان ادامه داشت و او برای رفع ابهامات از حداقل امکانات رسانه ملی به بهترین نحو استفاده برد. در برنامه تلویزیونی که با حضور هر چهار کاندیدای تأیید صلاحیت شده انتخابات (علی‌اکبر ناطق نوری، محمد محمدی ری‌شهری، سیدرضا زواره‌ای و نامزد جنبش اصلاحات) صورت گرفت نه تنها بسیاری از ابهامات را برطرف ساخت بلکه با پاسخگویی منطقی خود گوی سبقت را از دیگر کاندیدا‌ها ربود. از جمله پاسخ‌های او درباره امکان استعفایش بود که «برای جلوگیری از این حادثه، مشکلات را با مردم در میان می‌گذارم» و آنجا تفاوت او با کاندیداهای دیگر بیشتر به چشم می‌آید که در پاسخ به امکان رابطه ایران و آمریکا برخلاف دیگر کاندیدا‌ها که آن را غیرممکن می‌دانستند و به هر نحو مبارزه با آمریکا را رأس فعالیت بین‌المللی خود مطرح می‌کردند، او در این زمینه برقراری رابطه با آمریکا را منوط به سه شرط «عزت، مصلحت و حکمت» بیان می‌کند که همین امر، هم نوعی افسوس در نحوه پاسخگویی به این سوال را در چهره دیگر کاندیدا‌ها به وجود می‌آورد و هم قشر دیگری از روشنفکران جامعه را به حمایت از او جلب می‌کند. در این برهه اکثر گروه‌های چپ‌گرا به حمایت از او می‌پردازند و حزب کارگزاران با بیانیه‌ای در تاریخ ۷۶/۱/۲۴ حمایت رسمی خود را از او اعلام می‌کند.

تلخ و شیرین
تبلیغات انتخابات با سفرهای استانی کاندیدا‌ها همراه بود که به طبع حوادث تلخ و شیرینی برای هر یک از آن‌ها به وجود آورده است؛ این حوادث برای نامزد جنبش اصلاحات که پشتوانه دولتی چندانی نداشت مطمئناً با فراز و نشیب‌های بیشتری همراه بود؛ سفرهایی که در آن‌ها از یک سو مورد محبت مردم قرار می‌گرفت و از سوی دیگر مورد بی‌مهری مسوولان دولتی. چنانچه در سفر انتخاباتی‌اش به بوشهر از حضور او و همراهانش در مهمانسرای استانداری ممانعت می‌شود و در سیستان و بلوچستان برای جلوگیری از تبلیغ حضور او در جشنواره فیلم فجر، پخش این فیلم‌ها را به زمان دیگری موکول می‌کنند و در این استان تنها مشاور فرهنگی استاندار و مدیرکل تربیت بدنی برای استقبالش حضور پیدا می‌کنند و دیگر مسوولان حتی از حضور در شهر هم امتناع می‌کنند. او در سفرش به استان خراسان با طیف جدیدی از تخریب‌ها روبه رو می‌شود؛ در نماز جمعه روز ۲۹ فروردین در شهر مشهد، اطلاعیه‌هایی پخش می‌شود که همایش بزرگ حزب‌الله با حضور الله‌کرم و منصور ارضی را دو ساعت پیش از سخنرانی او در دانشگاه مشهد نشان می‌دهد.

خاطره دوم خرداد 76
 روز ۳۰ فروردین پس از سخنرانی نامزد جنبش اصلاحات، در میان جمعیت ۴۰ هزار نفری حاضر در دانشگاه و خیابان‌های اطراف گروهی بالغ بر ۷۰ نفر وارد صحن دانشگاه شده و به درگیری و شعارهای مخرب می‌پردازند، اما به دلیل جمعیت فراوان مردم، این گروه نمی‌توانند کاری انجام دهند. همزمان با این رویداد در تهران نیز آیت الله مهدوی‌کنی در اظهاراتی پیروزی او را تکرار مشروطیت بیان کرده و نگرانی خود را از این تکرار ابراز می‌نماید که در پاسخ آن مهدی کروبی در روز دوم اردیبهشت مصاحبه‌ای با روزنامه همشهری انجام می‌دهد و این هراس را بی‌جهت و اشتباه می‌خواند و وزیر ارشاد سابق را مخالف لیبرالیسم از ابتدای انقلاب معرفی می‌کند.

از سویی در مشهد این درگیری‌ها و تخریب همچنان ادامه داشت که اوج آن در مسجد حوض لقمان مشهد در روز ۳۱ فروردین صورت می‌گیرد. انصار حزب‌الله مسجد را پر می‌کنند و هنگام سخنرانی نامزد اصلاحات به سر و صدا و شعار و توهین می‌پردازند که با درخواست سکوت از سوی جمعیت روبه‌رو می‌شوند و همین امر موجب درگیری فیزیکی و آغاز مرحله جدید تخریب‌ها می‌شود. از این پس این‌گونه حوادث به کرات در سخنرانی‌های او به چشم می‌خورد.

در روز انتخابات در دوم خرداد نیز علیرغم حضور گسترده مردم باز هم هراس از شکست یا تغییر نتایج انتخابات در دل حامیان نامزد جنبش اصلاحات موج می‌زد به طوری که تا ساعات آغازین روز شنبه شایعه شکست او وجود داشت. اما با اعلام اولین نتایج، آرامش بر دل حامیان او نشست، نامزد جنبش اصلاحات با ۱۱ میلیون در برابر رقیب اصلی خود که تا آن زمان تنها شش میلیون رای بدست آورده، پیشتاز بود که پیش از نتایج نهایی انتخابات، علی‌اکبر ناطق نوری پیام تبریک خود را به مناسبت پیروزی او در انتخابات اعلام کرد و در پایان روز رییس دولت اصلاحات با آرای نهایی ۲۰ میلیون و ۷۸ هزار ۷۱۸ رای از مجموع ۲۹ میلیون و ۷۶ هزار و هفتاد رای پیروز انتخابات و پنجمین رییس‌جمهور ایران شد.

اخبار سیاسی - خرداد