سه احتمال برای یک سیاست درباره توافق هسته‌ای/چرا نظر رئیس مجلس درباره «لایحه برجام» تغییر کرد؟
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25
علی لاریجانی حرف ماه‌های قبل خود را پس گرفت. او که به مدت پنج ماه تمام می‌گفت در صورت تصویب توافق نهایی در شورای عالی امنیت ملی مجلس نقشی برای مجلس در این خصوص باقی نخواهد ماند اکنون تاکید کرده که دولت باید برجام را در قالب یک لایحه تقدیم مجلس کند. این تغییر نظر در حالی است که نزدیکان او تا همین هفته پیش نیز بر اولویت نقش شورای عالی امنیت ملی در تصویب برجام تاکید داشتند.
به گزارش خرداد؛ اکنون علی لاریجانی موضعی را اتخاذ کرده که نمایندگان مخالف دولت ماه‌ها بر آن اصرار داشتند و محکم‌ترین سد مقابل آنها هم کسی جز همین علی لاریجانی نبود. هم اوکه بعد از بهمن ماه سال گذشته یعنی از زمانی که مخالفان مذاکرات تحرکاتی جدی را برای تقابل با سیاست دولت در خصوص پرونده هسته‌ای در پیش گرفتند به عنوان مدافع تمام قد دولت و گفت‌وگوهای هسته‌ای وارد میدان شد و لحظه‌ای هم پا پس نکشید.
ایستادگی او در تمام این مدت در حمایت از مواضع دولت، این احتمال را منتفی می‌کند که تغییر صد و هشتاد درجه‌ای نظر او درباره تقدیم لایحه برجام به مجلس متاثر از فشار مخالفان دولت بوده باشد. به عبارتی سابقه مواضع او درباره این پرونده، چه زمانی که دبیری شورای عالی امنیت ملی و مسئولیت پرونده را از سال 84 تا 86 بر عهده داشت و چه زمانی که در قامت رئیس مجلس به حمایت تمام قد از دولت یازدهم برخواست نشان می‌دهد که او هیچگاه در پی ایجاد خطری برای نتیجه مذاکرات نیست.
با این توصیف احتمال اینکه اقدام علی لاریجانی حرکتی تاکتیکی و در جهت حراست از نتیجه مذاکرات بوده باشد، بسیار نزدیک به ذهن خواهد بود. اما چنین تاکیتکی چه ابعادی دارد و چه زمینه‌هایی برای آن می‌توان بر شمرد؟
انداختن توپ در زمین کنگره
طیف مخالفان مذاکرات در داخل با هدف تقابل عملی با برجام از همان روز اول اصرار داشتند تا به سرعت هر چه تمام‌تر وارد پروسه تاثیرگذاری بر نتیجه مذاکرات هسته‌ای شوند. عجله آنها برای تشکیل کمیسیون ویژه برجام و تشکیل جلسات رسمی برای بررسی آن نشان از همین تمایل داشت. تمایلی که مشخصا با چند بار اصرار نزدیکن علی لاریجانی برای تعویق تشکیل این کمیسیون مواجه شده است. در کل به نظر می‌رسد طیف حامیان برجام که علی لاریجانی یکی از اصلی‌ترین چهره‌های آنها در نظام است، بهتر می‌بینند تا موضوع تصمیم‌گیری درباره آن را آنقدر به تعویق بیاندازند تا کنگره آمریکا نظر خود را اعلام کند. در آن صورت اگر کنگره به رد این توافق رای دهد و ضمنا موفق شود وتوی اوباما را هم بشکند، مسئولیت رد توافق بر عهده آمریکایی‌ها خواهد افتاد.
پیشنهاد دادن لایحه توسط دولت می‌تواند با پیچیده‌تر کردن اوضاع در داخل، موضوعی جدی را به موضوع تشکیل کمیسیون ویژه اضافه کند و همین هم کافی است تا حل اختلافات سیاسی در مجلس آنقدر طول بکشد که مهلت رای‌گیری کنگره از راه برسد. به عبارتی این احتمال کاملا وجود دارد که پیشنهاد دادن لایحه توسط علی لاریجانی با هدف مشغول کردن بیشتر مخالفان داخلی به موضوعی جدید مطرح شده باشد. چه آنکه بلافاصله بعد از این پیشنهاد موضوعات مورد اختلافی مطرح خواهند شد که از جمله آنها شیوه رای‌گیری مجلس بر سر لایحه برجام خواهد بود. اینکه آیا مجلس باید رد برجام را به رای بگذارد و یا تصویب آن را. مشخصا حل این اختلافات نیاز به وقتی قابل توجه دارد که به گذر مهلت زمانی تعیین شده برای کنگره آمریکا کمک خواهد کرد و این از نظر موافقان و حامیان توافق در داخل ایران مثبت است.
ائتلاف قوی برای آری گفتن
یک بار دیگر باید تاکید کرد که علی لاریجانی به هیچ عنوان در پی آسیب زدن به توافق حاصل شده نیست. مواضع گذشته او هیچ جای شکی برای این ادعا نمی‌گذارد. او اگر روزی هراس داشت که برجام به مجلس بیاید احتمالا از آن رو بود که در دل نگرانی از احتمال رای منفی نمایندگان داشت. احتمالی که به شدت تضعیف شده است. هر چه باشد طیف خاکستری مجلس و یا همان اصولگرایان سنتی منتقد دولت در هفته‌های اخیر نشان داده‌اند که در لحظه بزنگاه رای‌گیری به نتیجه مذاکرات هسته‌ای نه نخواهند گفت. این می‌تواند تلاش‌های هرچند جدی مخالفان سیاسی دولت و مذاکرات را بی‌اثر کند. اما همین طیف خاکستری که لیدری آنها بر عهده محمدرضا باهنر است درباره فرآیند تصویب برجام نظری متفاوت با علی لاریجانی و حامیان او داشتند.
محمدرضا باهنر چند هفته پیش به صراحت از لزوم دخالت مجلس در جریان تصویب برجام سخن گفته بود. آن روزها حرف‌های او درست نقطه مقابل نظرات لاریجانی بود. شاید تغییر نظر لاریجانی تلاشی باشد برای ایجاد ائتلافی جدی‌تر و قوی‌تر به نفع برجام در مجلس. به عبارتی او با این سیاست مجلس را در تعیین نتیجه نهایی مذاکرات در داخل دخیل می‌کند و در مقابل برجام را از انتقادات و حملات جریان سنتی اصولگرا در مجلس بیمه می‌سازد. این سیاست از آنجا اهمیت دارد که مجلسی‌ها بدون هیچ تردیدی نهاد ناظر بر حسن اجرای برجام خواهند بود. یعنی اگر حتی مسیر تصویب برجام از بهارستان نگذرد، مسیر نظارت بر آن تنها منتهی به همین آدرس می‌شود. سیاست جدید علی لاریجانی البته می‌تواند مخالفان مذاکرات را هم تنهاتر از قبل بگذارد. مخالفانی که او هم مانند دولت دل خوشی از آنها ندارد.
تبدیل نتیجه مذاکرات به برآیند نظرات واقعی نظام
موضوع دیگر این است که احتمال حمله به نتیجه مذاکرات در داخل از سوی بسیاری از مجموعه‌ها وجود دارد. هر چند همواره گفته می‌شود که توافق هسته‌ای سیاست نظام بوده اما اگر حمله سیاسی در داخل صورت بگیرد این بهانه رنگ خواهد باخت و مخالفان توافق را تنها سیاست و برنامه دولت معرفی خواهند کرد. در صورتی که مجلس اصولگرا در جریان تصویب و یا تائید برجام دخیل شود، دست مخالفان داخلی برای چنان حمله‌ای خالی خواهد ماند. آن وقت دیگر توافق تنها نتیجه اقدامات و تصمیمات دولت نخواهد بود و این گفته که برجام نتیجه تصمیات نظام است، معنای بیشتری می‌دهد. این مورد می‌تواند تضمین خوبی برای بیمه کردن توافق از گزند تحولات و مخالفت‌های داخلی باشد. چیزی که بعید نیست علی لاریجانی هم به آن فکر کرده باشد.
اخبار سیاسی - خرداد
