سرگردانی اس-300
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : سه شنبه, 24 فروردين 1395 08:43
برداشت‌های متفاوت ایران و روسیه از همکاری‌های تسلیحاتی
سرگردانی اس-300
هر چند حسین جابری‌انصاری، در این نشست صحبتی از ورود سیستم‌های اس-300 به ایران نکرد اما اشاره وی به این موضوع که «توافقات بین دو کشور حاصل شده و در مسیر اجراست و مرحله نخست قرارداد مسیر اجرائی خود را طی کرده و امیدواریم تا پایان قرارداد مراحل آن طی شود»، باعث شد تا بسیاری از سایت‌ها و خبرگزاری‌ها صحبت از تحویل این سامانه به جمهوری اسلامی بکنند. اندکی بعد از این رویداد، شبکه‌های اجتماعی نیز به دنبال خبر خبرگزاری‌ها پر شد از تصاویری که در آن ادعای ورود موشک‌های روسی به ایران که از طریق دریای خزر و بندر انزلی وارد کشور شده است، تأیید شد. اینکه چرا این خبر و ارسال موشک‌های اس-300 روسیه به ایران اینقدر مهم است که شاهد بازتاب وسیعی از آن در رسانه‌های مختلف مجازی و غیرمجازی می‌شویم، پرسشی است که باید برای آن پاسخی دقیق تعیین کرد. شاید بتوان حیثیتی‌شدن موضوع برای ایران را یکی از دلایل علاقه‌مندی به پیگیری این موضوع دانست. در سال ۲۰۰۷ قراردادی به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار برای فروش پنج سیستم اس-۳۰۰ از سوی روسیه به ایران به امضا رسیده بود که بدون تحویل هیچ‌گونه سیستمی از سوی روس‌ها فسخ شد.
دمیتری مدودف، رئیس‌جمهوری وقت روسیه در سال ۲۰۱۰، در راستای اجرای قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت دستوری را صادر کرد که به موجب آن فروش هرگونه موشک و جنگ‌افزارهای نظامی به ایران ممنوع شده بود. هرچند این موضوع سبب اختلاف بین تهران و مسکو و در مرحله بعد شکایت ایران از روسیه و محکوم‌شدن مسکو به پرداخت غرامت شد اما روی کار‌آمدن دولت جدید در ایران و ایجاد ارتباطات جدید بین دو طرف و اتفاقات منطقه‌ای مانند ماجرای اوکراین و اختلافات روسیه و ترکیه و داعش، باعث شد تا دو طرف از آغاز دور جدیدی از معاملات تسلیحاتی سخن بگویند.
عصر جدید روابط ایران و روسیه
روی کار‌آمدن دولت حسن روحانی و ایجاد «عصر جدیدی از همکاری‌ها» بین تهران و مسکو، موجب شد تا امیدواری به دریافت موشک‌های اس-300 از روسیه بیشتر شود؛ موضوعی که به امری حیثیتی برای مقامات جمهوری اسلامی تبدیل شده است. با وجود اظهارات مکرر در‌عین‌حال مثبت از سوی مقامات ایرانی و روسیه اما این سامانه هنوز وارد ایران نشده است.
در مقطعی رسانه‌ها اعلام کردند که اس- 300 در سفر وزیر دفاع قطعا به ایران تحویل داده می‌شود اما این مهم صورت نگرفت. خبرهای ضد‌و‌نقیض رسانه‌ها درباره این موضوع با گزارش روزنامه کویتی وارد مرحله تازه‌ای شد. در مارس ۲۰۱۶روزنامه کویتی الجریده نوشت: ولادیمیر پوتین، قرارداد فروش اس-۳۰۰ به ایران را به حالت تعلیق درآورده و این تصمیم به این دلیل گرفته شده که ایران موشک‌های پیشرفته روسی از‌جمله سام-22 را به حزب‌الله تحویل داده است و خلبانان و افسران راداری روسی مستقر در سوریه، ادعای اسرائیل درباره وجود این سیستم‌ها در مناطق تحت کنترل حزب‌الله را تأیید کرده‌اند. خبرگزاری روسی کامرسانت این موضوع را از دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین پرسیده و او از پاسخ به آن خودداری کرد اما چند مقام اطلاعاتی و نظامی که هویتشان فاش نشده، گفته‌اند: قرارداد لغو نشده اما به دلیل مسائل مالی به مشکلاتی برخورده است. از آن زمان تاکنون که بار دیگر تحویل سامانه اس-300 به ایران در رأس رسانه‌ها قرار گرفته است، دیگر خبر جدیدی منتشر نشده بود.
سامانه اس- ۳۰۰ ایران تابستان امسال عملیاتی می‌شود
در‌حالی‌که رسانه‌ها از گمانه‌زنی درباره تحویل سامانه اس- ۳۰۰ به ایران خبر داده بودند، یک خبرگزاری مطرح روسی گزارش داد: تابستان امسال سامانه اس- ۳۰۰ ایران عملیاتی می‌شود. اینترفکس روسیه به نقل از برخی منابع از عملیاتی‌شدن سامانه اس- ۳۰۰ در ایران خبر داده و گفت: «ایران تابستان ۲۰۱۶ سیستم‌های اس- ۳۰۰ را عملیاتی می‌کند». در خبری دیگر سخنگوی کاخ کرملین در نشست خبری خود گفت: مسکو درباره شروع روند تحویل سامانه اس- 300 به ایران اظهار‌نظر نمی‌کند. بر‌اساس گزارش خبرگزاری ایتارتاس دمیتری پسکوف، در واکنش به انتشار برخی اخبار در زمینه ورود اس- 300 به ایران بیان کرده است که در‌این‌رابطه اظهارنظری نمی‌کند.
از بازی با کارت ایران تا مطمئن‌ترین شریک در دنیا
نگاهی سطحی به تاریخ روابط ایران و روسیه نشان می‌دهد که تصوری از بد‌عهدی روس‌ها به کشور در افکار عمومی وجود دارد. مسئله تصور از‌این‌رو مطرح می‌شود که در کشور ما همواره شاهد دیدی دوگانه (دولت مثبت و افکار عمومی منفی) به روس‌ها بوده‌ایم. برخی از کارشناسان معتقدند که ایران هیچ‌گاه در سیاست خارجی روسیه در مرتبه بالایی قرار نداشته است و صرفا «کارتی» بوده است که مسکو سیاست خارجی خود با غرب را با آن تنظیم کرده است؛ اما با‌‌وجود‌این همواره نگاهی مثبت از سوی دولتمردان ایرانی به روسیه شده است.
البته شاید این نگاه مثبت را بتوان در برخی مواقع ناشی از اجبار و ضرورت ارزیابی کرد؛ چراکه به‌طور‌مثال جمهوری اسلامی به دلایل کاملا واضح و مشخص، هیچ‌گاه قادر به تأمین تسلیحات مورد نیاز خود از کشوری غیر از روسیه نبوده است. شاهد آشکار این امر را می‌توان در اظهارات اخیر رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مشاهده کرد. علی‌اکبر ولایتی، در پاسخ به منتقدان روابط ایران و روسیه می‌گوید: «آیا شریکی مطمئن‌تر از روسیه در دنیا هست که مواردی که آنها مطرح کردند به ما بدهد. روس‌ها با تأخیر نیروگاه هسته‌ای بوشهر را به ما تحویل دادند اما سرانجام دادند.
به گفته ولایتی، ما و روسیه مشکلات مشترک از سوی غربی‌ها داریم و از‌سوی‌دیگر هر دو جزء کشورهای آسیایی هستیم و مرز آبی مشترک با هم داریم و همکاری‌های اخیر در سوریه نشان داد که چشم‌انداز روابط استراتژیک بین دو کشور نزدیک است. رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک با مطرح‌کردن این پرسش که «کدامیک از کشورهای اروپایی حاضر هستند به ما یک گلوله بدهند»، معقتد است که روابط تهران و مسکو سیر خوب خود را طی می‌کند.
روسیه ملاحظات خود را دارد
در دوران پس از برجام همواره این پرسش مطرح شده است که بعد از لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و ایجاد دوران جدید در مناسبات تهران و مسکو، دلیل تأخیرهای مکرر روسیه در تحویل‌دادن سامانه اس- 300 به ایران چیست؟ نعمت‌الله ایزدی، سفیر سابق ایران در روسیه در‌این‌رابطه به «وقایع اتفاقیه» می‌گوید: یکی از درآمدهای اصلی کشور روسیه را فروش تسلیحات نظامی به دیگر کشورهای جهان تشکیل می‌دهد و روس‌ها همواره از این امر بیشترین سود را برده‌اند. ایزدی می‌گوید: بنابراین روس‌ها علاقه‌مند هستند تا با ایران نیز مراودات تسلیحاتی داشته باشند و سامانه‌هایی مانند اس- 300 را به ایران تحویل دهند. سفیر سابق ایران در مسکو در‌عین‌حال معتقد است که روس‌ها زمانی حاضر می‌شوند، این سامانه را به جمهوری اسلامی تحویل دهند که فشارهای بین‌المللی بر آنها بیش از اندازه نباشد. به گفته ایزدی، تاکنون علل اصلی تحویل‌ندادن اس- 300 به ایران بحث هسته‌ای، تحریم‌های ضد‌ایرانی و روابط روسیه با ایالات متحده بوده است اما به نظر می‌رسد اکنون شاهد از بین‌رفتن این موانع باشیم.
وی در بیان چرایی تحویل‌ندادن اس- 300 روسی به ایران پس از برجام می‌گوید: قطعا پس از برجام برخی محذورات سابق از میان رفته‌اند و ما می‌توانیم امیدوار باشیم تا زمانی که این سامانه ارزش و کاربرد خود را از دست نداده باشد، آن را تحویل بگیریم. ایزدی در ادامه می‌گوید: به هر حال شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای باعث می‌شود تا کشورهای غربی از روسیه بخواهند یا ایران را تحت فشار قرار دهد یا همکاری‌های نزدیکی با این کشور در پیش نگیرد.
سفیر سابق ایران در مسکو با اظهار امیدواری به تحویل این سامانه می‌گوید: فروش تسلیحات، تجارت روسیه است اما آنها قطعا زمانی این کار را انجام می‌دهند که با کمترین فشار بین‌المللی مواجه باشند یا بالعکس مقطعی که بتوانند با این کار بیشترین فشار را به رقبای خود بیاورند. وی در ادامه تأکید می‌کند که روس‌ها به دنبال شرایط مناسب برای خود هستند و طبیعی است که به ملاحظات ما توجهی نداشته باشند و علاقه‌ای نیز به فشارهای وارد بر ایران ندارند، بلکه چیزی برای آنها مهم است که بر معادلات جهانی تأثیرگذار باشد.
اخبار سیاسی - وقایع اتفاقیه
