چهره ایران در جهان چه کسی خواهد بود؟

مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی

تاریخ انتشار : یکشنبه, 19 ارديبهشت 1395 13:00

تحلیل اندیشکده استراتفور درمورد رئیس جمهوری بعدی؛
چهره ایران در جهان چه کسی خواهد بود؟

رویداد۲۴- تصمیم دادگاه آمریکا که می‌تواند منجر به بلوکه شدن دو میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در خارج از کشور شود، باعث آغاز بحث و مشاجره‌ای میان تندرو‌ها و محافظه کاران عملگرا در ایران، به خصوص میان حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران و سلف وی محمود احمدی‌نژاد شد. رئیس بانک مرکزی، معاون رئیس جمهور و مدیرکل امور سیاسی وزارت خارجه ایران تصمیمات نادرستی که در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد اتخاذ شد را عامل این مسئله دانستند. از سوی دیگر احمدی‌نژاد ضعف روحانی در مذاکرات هسته‌ای که منجر به رفع تحریم‌ها و برقراری امکان تهدید مالی ایران برای آمریکا شد را دلیل اصلی این اتفاق خوانده است.

به گزارش رویداد۲۴ به نقل از اندیشکده استرتفور، ادعای تندرو‌ها مبنی بر سوءمدیریت روحانی در این مسئله، بر نشانه‌های اخیری که از آماده شدن احمدی‌نژاد برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوی ۲۰۱۷ به چشم می‌خورد، افزوده است. به هر حال احمدی‌نژادِ پوپولیست هنوز از حمایت جمعیت فقیر، روستایی و محافظه کاری که در انتخابات قبلی پشتیبان او بودند، برخوردار است. از آنجایی ایران به دلیل اعمال تحریم‌ها، هنوز از اثرات ضربه اقتصادی وارد شده رهایی نیافته، هر تصمیم سیاسی که بعد اقتصادی هم داشته باشد، در انتخابات آتی این کشور با دقت بیشتری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

تحلیل
انتخابات مجلس در ماه فوریه (اسفند) نشان داد که جبهه میانه رو-اصلاح طلب برای مردم ایران جذابیت دارد. نتایج دور دوم انتخابات در آوریل (اردیبهشت) نیز تاییدی است بر دستاوردهای این جبهه. حال در این شرایط با توجه به اینکه تنها یک سال تا انتخابات ریاست جمهوری باقی است، روحانی و متحدانش بر بهبود مزایای سیاست‌های اقتصادیشان متمرکز شده‌اند.

با این حال، زمان به نفع روحانی پیش نمی‌رود. توافق هسته‌ای که دو سال پس از روی کار آمدن وی نهایی شد، ۱۸ ماه پس از آغاز ریاست جمهوری او به اجرا در آمد و مزایای سرمایه گذاری خارجی و بازسازی اقتصادی این دولت برای محقق شدن به سال‌ها زمان نیاز دارد. ضمن اینکه سیستم مالی ایران هنوز به طور کامل با سیستم جهانی ادغام نشده است.

سه مزیتی که روحانی می‌تواند سریعا برای کمک به اقتصاد از آن استفاده کند، افزایش صادرات نفتی، تجارت خارجی و آزاد شدن میلیارد‌ها دلار دارایی مسدود شده خارجی ایران است. به همین دلیل است که تصمیم دادگاه عالی آمریکا در مورد دارایی‌های خارجی ایران نقش مهمی در بحث وابستگی اقتصادی ایران به غرب ایفا کرده است.

روحانی در مقابل احمدی‌نژاد
در حالیکه روحانی یک برنامه مترقی اجتماعی را ارائه می‌کند که ورای آن چیزی است که محافظه کاران تندترو مطابق با ارزش‌های جمهوری اسلامی می‌دانند، او همچنان در چارچوب مرزهایی که برایش تعیین شده به فعالیت خود ادامه می‌دهد. پیشینه روحانیت رئیس جمهوری ایران و دهه‌ها تجربه کار در دولت ایران، در سال ۲۰۱۳ این اطمینان را به آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم ایران داد که روحانی از مرزهای مشخص شده چندان دور نخواهد شد و این انتظار ایشان همچنان اجرایی می‌شود. این دستور کار روحانی برای اصلاحات اجتماعی است که باعث افزایش حمایت از وی در مقابل دیگر نخبگان قدرت می‌شود، با این حال روحانی همچنان به دقت سعی می‌کند دستورکار عملگرایانه اقتصادی و اجتماعی خود را با ایده آل‌های محافظه کاران به توازن برساند.

با این حال برخی تصمیمات اقتصادی که با نظارت روحانی صورت گرفته –برای مثال لغو یارانه ۲۴ میلیون ایرانی- باعث پس انداز پول دولت می‌شود اما ممکن است به محبوبیت وی در میان رای دهندگان لطمه وارد کند. این پرداختی‌ها در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد مورد استقبال مردم قرار گرفت و نبودشان می‌تواند حمایت از نامزدی احمدی‌نژاد را تقویت کند.

با این وجود، سیاست‌های اقتصادی احمدی‌نژاد باعث شد ایران متحمل تحریم‌های مضاعف شود. علاوه بر این، ممکن است تلاش‌های روحانی برای افزایش تجارت آزاد با موفقیت روبرو شود و درپی آن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بخشی از تسلط خود بر اقتصاد ایران را از دست بدهد، با این وجود این سازمان از سوءمدیریت اقتصادی ویرانگر احمدی‌نژاد بیش از سیاست های روحانی متنفر است. ضمن اینکه گستاخی و تمایل احمدی‌نژاد برای چالش علنی با حق حاکمیت رهبر معظم ایران باعث کاهش جدی محبوبیت او در میان نخبگان حاکم شده است.

حتی ممکن است شورای نگهبان که باید صلاحیت تمام نامزد‌ها را تایید کند، تا رد صلاحیت احمدی‌نژاد هم پیش برود تا مانع از آن شود که چنین شخصیت تفرفه اندازی ثبات دولت را تهدید کند. اساس گسترده حمایتی احمدی‌نژاد عملی شدن این سناریو را دشوار می‌کند اما شورای نگهبان یک بار در سال ۲۰۱۳ شخصیت محبوبی مانند علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری سابق ایران را رد صلاحیت کرد. علاوه بر این، مطمئنا نامزدهای محافظه کار دیگری بجز احمدی‌نژاد هم هستند که می‌توانند روحانی را به چالش بکشند.

دیگر گزینه‌ها
رهبر ایران که خواستار بازگشت تحریم‌ها نیست، احتمالا از نامزدهای دیگری که از سیاست‌های اقتصادی همسو با روحانی حمایت می‌کنند، پشتیبانی خواهد کرد. دو شخصیتی که می‌توانند حمایت ایشان و اکثریت محافظه کاران سنتی ایرن را داشته باشند، علی لاریجانی رئیس مجلس و قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران است.

برای مثال لاریجانی به طور گسترده با اساس سیاست اقتصادی روحانی موافق است و می‌تواند با اجرای اصلاحات روحانی به کار خود ادامه دهد و به مسائل اجتماعی محافظه کارانه توجه داشته باشد. یکی دیگر از شخصیت‌هایی که پتانسیل لازم را دارند، سعید جلیلی نامزد پیشتاز انتخابات سه سال پیش است که می‌تواند حمایت تندروهای ایران را به واسطه تقوا و اعتباری که به عنوان یک جانباز جنگ عراق دارد، جذب کند.

در شرایطی که ممکن از شخصیت‌های دیگری هم در این انتخابات نامزد شوند، موقعیت در ایران طی بیش از ۳۰ سال اینطور بوده که رئیس جمهور برای اجرای برنامه‌های خود دو دوره در سمت خود می‌ماند. به طور کلی، اکثر روسای جمهور ایران دور نخست خود را با سطوح بالایی از حمایت به پایان رسانده‌اند. (روحانی هنوز هم علیرغم تلاش مخالفان تندرویش برای تضعیف او، از حمایت بسیاری برخوردار است). حتی برخی رقبای سطح بالای روحانی مانند لاریجانی در چالش با او، رویکرد تهاجمی نداشته‌اند، دستکم تاکنون که اینطور بوده است. با این اوصاف، این انتخابات ریاست جمهوری فرصتی است برای یک نامزد محافظه کار‌تر که از حمایت رهبر ایران هم برخوردار باشد تا به چهره ایران در جهان تبدیل شود. رهبر معظم قدرت نهایی در ایران است اما رئیس جمهور هم بازتاب مطالبات عمومی است.

 اخبار سیاسی -   رویداد۲۴