شفافیت پشت دیوارهای شیشه ای
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : یکشنبه, 06 تیر 1395 09:03
شفاف‌سازی اطلاعات در تمام عرصه‌ها از حوزه مسائل مالی گرفته تا توجه به زمینه‌هایی که دربرگیرنده گروه‌های مردمی و وسعت مباحث اجتماعی است، به مثابه اصلی‌ست که مراعات آن خصوصا از سوی نهاد‌های مرجع و مشخصات توسط دولت انتظار می‌رود. بسیاری براین عقیده استوار‌اند که دولت باید خود را در زمینه‌های اقدامات پولی و مالی همچون نوع قرارداد‌هایی که در انواع مناسبات داخلی و خارجی نظر دارد و خصوصا در میزان پرداختی‌هایی که به سمت مدیران مربوطه گسیل دارد، متعهد به نوعی شفاف‌سازی اطلاعات قرار دهد.
با توجه به این که یکی از ابعاد و مجاری شفاف‌سازی اطلاعات باز بودن دست رسانه‌ها در پرداختن به انتشار اطلاعات و حتی‌المقدور افشای آنان است، گمان می‌رود که چنین اصلی با آنچه که در کشور به عنوان قانون مطبوعات شناخته می‌شود منافات و در برخی موارد برخورد‌هایی دارد. بنابراین در کنار این پرسش که جامعه ما تا چه میزانی برخوردار از شفافیت اطلاعات در حوزه‌های متفاوت است، باید دید که مهم‌ترین سازوکار قانونی برای تسهیل روند شفاف‌سازی اطلاعات در کشور چیست.
چرا که توجه به اصل نام‌برده همانی‌ست که در نهایت در برابر زمینه‌هایی که متولی انواع فساد در جامعه می‌شود، همچون سدی به ایمن سازی بیشتر جامعه منتهی می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان سیاسی شفاف‌سازی اگر به دور از غرض‌ورزی‌های سیاسی خصوصا از سوی نهاد‌های دولتی و جریان‌های سیاسی میسر شود، در نهایت اعتماد سازی متقابل مردم و مسئولان ممکن می‌شود.
ضرورت پیروی نهاد‌های مسئول از قانونی واحد
محمد‌علی وکیلی عضو هیات‌رییسه مجلس شورای اسلامی در گفت و‌گو با «ابتکار» ضمن اشاره به لزوم وجود ابعاد شفافیت در کشور گفت: در وهله نخست باید هماهنگی پرداخت به صورت یکسان در همه دستگاه‌ها اعمال شود. وی افزود: چنین مهمی برای این منظور است که بدین وسیله تبعیض در پرداختی‌ها امکان نظارت را به حداقل برساند.
وکیلی همچنین ادامه داد: لازم است، دست هیات مدیره ها و هیات‌های عامل در اختصاص خدمات ویژه محدود شود و شرکت‌ها،بانک ها، بیمه ها و بنیاد‌ها از یک قانون واحد پیروی کنند. این نماینده مجلس تصریح کرد: تمام دستگاه‌هایی که از بیت‌المال به نوعی بهره می‌گیرند، در تمام قوا و ستاد‌ها صورت‌های مالی خود را تحت نظارت دیوان محاسبات مشمول حسابرسی‌های رسمی قرار دهند و با امضای حسابرس‌های رسمی و دیوان محاسبات آن صورت‌های مالی نهایی شود.
به اعتقاد وی بخش مهمی از فساد‌ها مشمول نظارت‌ها نیست و امکان شفافیت را به حداقل رسانیده و دسترسی به شیوه‌های اجرایی در روش‌های مالی را محدود می‌کند. این عضور هیات‌رییسه مجلس ادامه داد: مانند تمام کشورها مهم‌ترین ابزار ضمانت شفافیت، دسترسی رسانه‌ها و مصونیت آنها به منابع اطلاعات است. به اعتقاد وی باید امکان دسترسی رسانه‌ها و مصونیت آنها در افشای اطلاعات به رسمیت شناخته شود تا بدین وسیله زمینه شفافیت در جامعه فراهم شود. وکیلی همچنین گفت: رسانه‌ها اکنون هم دسترسی محدودی به اطلاعات دارند و هم میزان مصونیت آنها به منظور افشای اطلاعات بسیار پایین است.
شفاف‌سازی با دو بعد مثبت و منفی
غلامرضا ظریفیان فعال سیاسی اصلاح‌طلب و تحلیل‌گر مسائل سیاسی در گفت‌و‌گو با «ابتکار» گفت: در دنیای مدرن یکی از اصول گفتمان خوب، توجه به وجود شفافیت است که در مکانیزم‌ها، اصول و قواعد مختص به خود معنا می‌شود. وی همچنین گفت: گاهی اوقات عبارات منبعث شده از اصل شفافیت خصوصا در جامعه‌ای که دارای زوایا و لایه‌های متفاوتی است، مورد استفاده ابزاری قرار می‌گیرد.
به اعتقاد این استاد دانشگاه اگر شفافیت در عرصه‌های مختلف با مکانیزم‌های روشن و از طریق رسانه‌ها، تشکل‌ها و نهاد‌های مدنی و در عین حال توسط دولت صورت پذیرد و غرض از آن آگاهی بخشی، کمک به نظارت همگانی تا نظارت خاص است. ظریفیان ادامه داد: گفتنی‌ست که جامعه نسبت به سرنوشت خود حساس است و این حساسیت در خصوص بهره‌برداری نهاد‌های ذی‌النفع از منابع کشور به میزان بسیار بالایی در نظر گرفته می‌شود. وی گفت: باید با حساس کردن جامعه اصلی را مورد توجه قرار داد تا عده‌ای نتوانند صرفا از مجاری خاص به اطلاعاتی مهم دست پیدا کنند و آن اطلاعات منشا رانت مالی و یا رانت سیاسی خود قراردهند.
به اعتقاد این استاد دانشگاه چنین اتفاقی در کشور لازم و مطلوب است و به توسعه بیشتر کشور را در پی دارد. ظریفیان همچنین حکم رانی بهتر و شایسته‌تر در جامعه را از دیگر اثرات و پیامد‌های شفاف‌سازی در کشور دانست و افزود: اعتماد سازی متقابل میان دولت و مردم، مردم و احزاب و مردم و بخش خصوصی کشور و .... نیز از جمله دیگر اثرات مطلوب تحقق امکان شفاف‌سازی اطلاعات در جامعه است. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب توجه به سازوکار اصل شفاف‌سازی اطلاعات را مولفه‌ای بسیار مهم توصیف کرد که در اکثر نقاط پیشرفه دنیا برای آن چارچوب‌های مشخصی در نظر گرفته شده است.
ظریفیان ادامه داد: در بسیاری از کشورها نقش مردم، نقش سازمان‌های مهم دولتی، نقش رسانه‌ها و دیگر نهاد‌هایی که به نوعی کمک کننده به مردم‌سالاری دموکراتیک هستند، در کنار حقوق و تکالیف سازمان‌یافته این افراد حقیقی و حقوقی مشخص است. وی چنین مهمی را عاملی دانست که با اتکا به ان نمی‌شود از وجود امکان شفاف‌سازی اطلاعات به زندگی و اطلاعت شخصی پی برد. این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه اظهارات خود یاداور شد: توجه به این نکته بسیار مهم است که آنچه مربوط می‌شود به منافع عمومی و مصالح عامه در چارچوب مشخصی باید در معرض شفاف‌سازی قرار گیرد که در نهایت چنین امری به سالم‌سازی جامعه ، اطلاع‌رسانی مناسب و در نهایت اعتمادی متقابل مبان مردم و مسئولان منتهی شود. این استاد دانشگاه در بخش دیگری از اظهارات خود حالتی را متصور شد که در آن شفاف‌سازی از مسیر اصلی خود خارج شده و به گرو‌کشی های متعددی منجر می‌شود. وی گفت: در چنین حالتی باید شرایطی را متصور شد که در آن هر جریانی در دوره‌ای که در موقعیت دولت و قدرت قرار ندارد، درصدد است تا از نام شفاف‌سازی اطلاعات استفاده ابزاری کند و بدین وسیله رقیب سیاسی خود را از صحنه خارج سازد و این درست مقابل ذات اصطلاح شفاف‌سازی اطلاعات و هدف مورد نظر آن قرار دارد. به گفته وی چنین شرایطی درست بر ضد مفهوم شفاف‌سازی اطلاعات است.
چرا که آنان که خواهان بهره‌مندی از این سیستم هستند به دنبال نوعی مچ‌گیری و بازی‌های سیاسی هستند. این فعال سیاسی ادامه داد: گاهی اوقات مشاهده می‌شود که برخی از جریان‌های سیاسی با استفاده ابزاری از اصل شفاف‌سازی اطلاعات خواهان تحقق این مهم هستند که بر تمام اتفاقاتی که در دورانی که ایشان بر مسند قدرت قرار داشتند، سرپوش نهاده شود و با استناد به شیوه‌های نادرست و صرفا سرقت اطلاعات رقیب خود را در مخمصه افکار عمومی قرار دهند. به اعتقاد این استاد دانشگاه اگر اصل شفاف‌سازی با چارچوب‌های مدنی و بر اساس آنچه که در دنیا تجربه شده و البته با عنایت به حقوق و تکالیف تعریف شده به منصه ظهور برسد، قطعا مفید فایده خواهد بود. ظریفیان ادامه داد: متاسفانه در جامعه ما بعد دیگری از شفاف‌سازی اطلاعات مدنظر برخی از جریان‌های سیاسی قراردارد که بر اساس آن جریان نام‌برده صرفا به دنبال آسیب رسانده به رقیب خود است و از طریق بایدها و گروه‌های فشار خواهان افشا‌سازی‌های بی اخلاق هستند که در نهایت اعتماد سازی در جامعه را دچار مشکل خواهد کرد.
اخبار سیاسی - ابتکار
