شرایط سخت روحانی و راهی که «باید» برود
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 11 مرداد 1395 12:24
متین مسلم در روزنامه «آرمان» نوشته است: حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران روزهای سختی را سپری می‌کند. این سخن اغراق‌آمیزی نیست و خود او نیز این را انکار نمی‌کند. این سختی البته تنها به این دلیل که او ماه‌های پایانی نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود را سپری می‌کند، نیست. حتی نه به این دلیل که مجبور است به تنهایی از عملکرد سه سال و نیم اخیرش دفاع کند. به هر حال او برای مردم ایران یعنی کسانی که به رأی آنها در انتخابات سال آینده نیازمند است، حرفهای زیادی برای گفتن دارد.
بخش زیادی از این سختی فکر می‌کنم به مخالفان حرفهای او مربوط می‌شود که احساس می‌کنند روحانی ماه‌های پایانی ریاست‌جمهوری خود را سپری می‌کند. این احساس آنها را وادار کرده بی‌امان و بی‌رحمانه دولت روحانی و شخص او را مورد حمله قرار داده و آنها را در نزد افکار عمومی شکست‌خورده جلوه دهند.
شرایط بی‌تردید بسیار سخت است؛ اما اگر آقای رئیس‌جمهور مترصد است پاسخگویی به آنچه را که تأثیرگذار بر افکار عمومی است به روزهای نزدیک به انتخابات و ساعت ۲۵ موکول کند به باور من اشتباه استراتژیک بزرگی را مرتکب خواهد شد. زمان دفاع از دولت، امروز است نه فردا. هرچند اگر این اتفاق هم رخ دهد به آن معنا نیست که او رأی مورد نظرش را از بدنه جامعه در انتخابات آینده دریافت نخواهد کرد اما اینکه روحانی رأی مثبت اعتراضی از رأی‌دهندگان دریافت کند، صرفاً کار خود را برای آینده سخت‌تر خواهد کرد.
برای پرهیز از این اتفاق، دولت و شخص رئیس‌جمهور نیازمند نقد بی‌رحمانه خود، قبل از اقدام مشابه از سوی مخالفان هستند. از سوی دیگر به این باور اعتقاد دارم که سختی‌های دهشتناک رئیس‌جمهور روحانی بیش از آنکه ناشی از ماهیت خود مشکلات باشد، عمدتاً ناشی از فقدان دفاع مؤثر او و نزدیکانش از عملکردی است که شاید بهترین نباشد، اما نمره قبولی خوبی را دریافت می‌کند.
روحانی در ارزیابی اقدامات یک سیاستمدار نواندیش، ممکن‌ترین‌ها را برای مردم و کشورش فراهم کرد. در حالی که با میراثی از ویرانی اقتصادی، جامعه‌ای ملتهب و نگران و تخریبی هولناک در سیاست خارجی و اعتماد بین‌المللی در سال ۲۰۱۳ روبه رو بود و قدرت را در دست گرفت.
بعید است جامعه ایرانی شرایط پیش از این سال و عصر ماجراجویی‌های محمود احمدی‌نژاد را فراموش کنند، اما این برای آقای روحانی کافیست؟ مسلماً پاسخ منفی خواهد بود، اگر نتواند در آینده: «اولاً، واقعیت دستاوردهای دولت و شرایط قبل و پس از به قدرت رسیدنش را آنگونه که هستند برای مردم به نمایش بگذارد و توضیح دهد. ثانیاً، قبل از مخالفان کارکشته و حسابگرش، به نقد خود بپردازد».
در واقع بخش زیادی از انتقادی که به رئیس‌جمهور می‌شود و به نظر من هم انتقاد درستی است، آن است که به رقبای خود اجازه نقد ویرانگر مستند می‌دهد. تا اینجا البته مشکلی نیست. مشکل آن است که دولت قبل از مخالفان، خود را از نقد بی‌رحمانه خویش در نزد افکار عمومی محروم کرده، در حالی که چنین نقدی مورد انتظار جامعه‌ای است که همچنان به او اعتماد دارد.
شاید فقط این بیان یک تاریخ باشد اما انتخابات پارلمانی فوریه سال جاری نشان داد سازمان رأی تضمین‌شده مستقل حسن روحانی به نسبت سال ۲۰۱۳ تقریباً دست‌نخورده باقی مانده. اکنون نحوه استفاده از این ذخیره ملی مهم است. شعار حمایت از دولت و شخص حسن روحانی کلیدواژه اصلی بسیاری از کاندیداها در موفقیت انتخاباتی بود. نباید این موضوع را فراموش کنیم. اما آیا رئیس‌جمهور ایران با موانعی در این زمینه روبه‌روست؟
یکی از نزدیکان او می‌گوید «اشتباه نکنید. اتفاقا شرایط سخت نیست. بلکه خیلی خیلی سخت است! خونسردی و ترجیح سکوت رئیس‌جمهور به دو دلیل است؛ اول، نکشاندن اختلافات به عرصه عمومی و حفظ آرامش مردم و دوم، وارد نشدن به واکنش‌ها و مجادلاتی که مخالفان انتظار آن را دارند.»
او می‌گوید: «تا آنجا که به رئیس‌جمهور مربوط می‌شود، وی معتقد است مردم هرچند ناراضی و منتقد، اما شرایط و محدویت‌ها را به خوبی درک می‌کنند. این برای او کافی است.»
لازم نیست طرفدار حسن روحانی باشیم تا این دست دیدگاه‌ها را باور داشته باشیم. در یک نمونه اخیر از انتشار حقوق تعدادی از مدیران دولتی، تفاوت فضای ایجاد شده منفی برای روحانی و دولتش تا به آن حد تهدیدآمیز نشد که او را به محاکمه افکار عمومی بکشاند. نقد دولت از خود و عذرخواهی ناشی از آن در این زمینه نقش بسیار مهمی را ایفا کرد. نکته اصلی در همین جاست: «نقد بی‌رحمانه دولت از خود» که مهم‌ترین ویژگی دولت‌های واقع‌گرا و مدرن در عصر کنونی تلقی می‌شود.
در این زمینه بی‌شک انکار واقعیات کمکی به رئیس‌جمهور و دولت او نخواهد کرد. انکارها و تکذیب‌ها کمکی به پروسه اعتمادسازی یک دولت نمی‌کند و تنها این فرصت را در اختیار مخالفان می‌گذارد که او را زیر ضربات بی‌رحمانه‌تری قرار دهند. در حالی که با یک نگاه عمومی اگر دولت‌ها (و در این مورد دولت حسن روحانی) پیش از مخالفان، خود اقدام به نقد بی‌رحمانه خویش نمایند، نه‌تنها صداقت یک دولت واقع‌گرا را در برابر افکار عمومی به نمایش و قضاوت می‌گذارند، بلکه به‌گونه‌ای دمکراتیک با همراهی عمومی، مخالفان را عملاً خلع سلاح خواهند کرد.
به سخن واضح‌تر، نقد بی‌رحمانه دولت‌ها از خود که یکی از شاخص‌ها و معیارهای اصلی یک دولت مدرن و نوگرا تلقی می‌شود، آن هم پیش از اقدام مشابه از سوی رقیبان، عملا به کارآمدی و پایداری آن دولت منجر خواهد شد. این شناخته شده‌ترین ویژگی دولتی مدرن و جامعه‌ای پویا به سوی دموکراسی است.
