تبدیل چهلستون صفوی به سالن جشن!
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : سه شنبه, 24 اسفند 1395 22:29
نگاه درآمدزایی بلای میراث فرهنگی است
تبدیل چهلستون صفوی به سالن جشن!
نگاه درآمدزا به آثار تاریخی یکی از جنبه‌های چالش برانگیز حوزه میراث فرهنگی است. در حالی که صنعت گردشگری ایران مبتنی بر میراث فرهنگی است و محوطه‌ها و بناها، انگیزه سفر گردشگران به ایران را ایجاد می‌کند. اما در کنار بعد اقتصادی گردشگری، بهره برداری‌های اقتصادی از بناها، به ویژه بناهای ارزشمند و منحصر بفرد همواره با انتقاد همراه بوده است. موج استفاده تجاری از کاخ‌های تاریخی که از تهران آغاز شده بود و بناهای ارزشمندی مثل کاخ گلستان، عمارت مسعودیه و کاخ نیاوران را تبدیل به سالن مد و کنسرت کرده بود، حالا به اصفهان رسیده است. ابتدای این هفته در اقدام قابل تاملی برنامه‌ای بی‌ربط به تاریخ اصفهان و چهلستون با دخالت در محوطه این بنا، مهمان این کاخ صفوی شد.
استفاده‌های تجاری از بناهای تاریخی همواره مورد انتقاد بوده است. برنامه‌هایی مثل رونمایی آلبوم (که در شان بناهای تاریخی کشور نیست) یا ایجاد فروشگاه‌های موقت، مدتی است گریبان بناهای تاریخی کشور را گرفته و عجیب آن که مسئولان میراث فرهنگی و موزه‌ها نیز به بهانه درآمد زایی از آن‌ها حمایت می‌کنند. اما کارکرد صحیح بناهایی تاریخی که همواره مورد تاکید کارشناسان است تا جایی پیش می‌رود که بسیاری معتقدند به طور مثال در ایام نوروز کاخ عالی قاپو نباید میزبان گردشگران باشد تا تراکم بازدید منجر به صدمه به این بنا نشود. در حالی این نظرات مطرح است که مسئولان میراث فرهنگی استان اصفهان راه دیگری را پیش گرفته و این بار مشابه اقدام سال گذشته در برنامه نوروزگاه، کاخ صفوی چهلستون را میزبان بلندگوها و سر و صدا کردند.
**نوبت به اصفهان رسید
باغ چهلستون در دوره شاه عباس یکم احداث شد و در میانه‌های آن عمارتی ساخته شد که هسته اولیه کاخ را تشکیل می‌داد و تالار میانی کاخ چهلستون و غرفه‌های چهارگوش آن را در برمی‌گرفت. در سلطنت شاه عباس دوم ساختمان تکمیل شد و در ساختمان موجود مرکزی، تغییرات کلی داده شد؛ تالار آینه، تالار ۲۰ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوان‌های طرفین سالن پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با تمام تزئینات نقاشی و آئینه کاری و کاشی کاری دیوارها و سقف‌ها افزوده شدند. ارزش این بنا حتی در دوره‌ی معاصر در حدی بود که به عنوان یکی از ۹ باغ ایرانی زنجیره‌ای ثبت شده در فهرست میراث جهانی، انتخاب و سال ۸۹ جهانی شد.
و حالا با وجود داشتن این همه ارزش‌های تاریخی در این بنای جهانی و ارزشمند، عرصه و حریم درجه یکِ این بنا با امضای تفاهم‌نامه‌ای میان شهرداری اصفهان، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، صدا و سیما و یک شرکت کره‌ای قرار است میزبان چهار شب جشنواره با عنوان «جشنواره فرهنگی جاده ابریشم ایران و کره‌جنوبی ۱۳۹۵- دیدار دوباره پارس و شیلا» باشد.
**جشنواره ای عجیب در کاخ صفوی
مهدی جعفری، عضو انجمن میراث‌بانان زنده‌رود اصفهان در این زمینه به ایسنا توضیح داد: از شنبه شب (۲۱ اسفند) چهلستون اصفهان میزبان این جشنواره شده، تا به اندازه‌ای که بخشی از فضای ورودی چهلستون و یک‌چهارم حوض آن به طور کامل از دید گردشگران پوشانده شده و سن برنامه را روی آن (حوض) سوار کرده‌اند.
وی با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی در تعامل با شهرداری اصفهان در عرصه و حریم کاخ چهلستون مجوز اجرای این جشنواره را امضا کرده و حتی لوگوی سازمان نیز زیر آن است، بیان کرد: قرار است برنامه‌هایی مانند پخش تیزر و موسیقی با استفاده از سیستم نور وصدای حجیم در این فضای تاریخی که سازه‌ی آن از چوب است، اجرا شود. البته شنبه‌شب به دلیل بارش باران، این برنامه کنسل شد و از یکشنبه (۲۲ اسفند) نمایش تیزر آغاز شد.
او با بیان اینکه از ۱۲ سال گذشته برنامه‌های این چنینی در عرصه و حریم درجه یک کاخ چهلستون در حال برگزاری است که از سال‌های گذشته و بطور مداوم از سوی دوستداران و کارشناسان میراث فرهنگی هشدارهایی در این زمینه داده می‌شد، ادامه داد: متاسفانه میراث فرهنگی تنها توجیهی که در این زمینه دارد، مدت‌زمان کمِ اجرای برنامه و پایین بودن درجه صدای بلندگوهاست.
وی ادامه داد: این در حالیست که بر اساس تجهیزات نصب شده در عرصه و حریم این بنا برای اجرای این چهار روز، چیزی که دیده می‌شود یک سن، جلوی ایوان تا یک‌چهارم استخر چهلستون را پوشانده است و سیستم صوتی بسیار قوی در کنار پرده‌های پراژکتوری که حتی بخشی از دید گردشگران را برای دیدن بنا گرفته است، نصب کرده‌اند.
جعفری با بیان اینکه بنای چهلستون متفاوت از میدان نقش جهان، تخت‌جمشید یا کاخ‌های نیاوران و سعدآباد است که در آن‌ها نیز چنین برنامه‌هایی انجام می‌شود، گفت: در آن بناهای تاریخی دست‌کم فضای اجرا قدری با بنای تاریخی فاصله دارد، از سوی دیگر سازه‌ی ایوان چهلستون چوبی است و پوشش این اجرا روی سازه چوبی نصب می‌شود، در این شرایط کمترین ارتعاشات سازه‌ای و لرزه‌ای به بنا آسیب وارد می‌کند.
** جایی جز چهلستون در اصفهان نیست؟
وی با اشاره به مرمت و ساماندهی جزئی که در طول یک سال و نیم گذشته روی عمارت چهلستون انجام شده است، گفت: جالب است که چهلستون را برای کشوری مانند کُره که تاکنون هیچ تبادل تاریخی در طول سال‌های گذشته با یکدیگر نداشته‌ایم، به سمت نابودی می‌برند.
او ادامه داد: در سال‌های گذشته قرار بود شهرداری اصفهان، یک معاونت با نام «میراث فرهنگی» و زیر نظر خود ایجاد کند تا با میراث فرهنگی یک تعریف داشته باشند و به یک سمت حرکت کنند و قدری از خطرات این سازه بکاهند، اما شهرداری بیشتر به سمت تغییر بناها و بافت‌های تاریخی می‌رود و می‌توان گفت؛ امروز متاسفانه میراث فرهنگی اصفهان نیز به معاونت شهرداری تبدیل شده است.
این دوستدار میراث‌فرهنگی اصفهان تاکید کرد: شهر تاریخی اصفهان پتانسیل‌های زیادی در مکان‌های روباز، پارک‌ها و مراکز فرهنگی دیگر مانند پارک صفه، باغ گلها و حتی پارک‌های حاشیه رودخانه که از قضا برای هر کدام مکانی برای اجرای برنامه تعریف شده، دارد. حتی میدان کهنه (میدان امام علی(ع) ) که خود شهرداری به سبک قدیم آن را ساخته است، می‌تواند نقطه‌ای همیشگی برای چنین برنامه‌هایی در نظر گرفته شود، اما جای تعجب است که چرا باید در این بنای ثبت جهانی، با توجه به حساسیت‌های موجود برای صدا و نور که می‌تواند تاثیرات جبران‌ناپذیری بر بنا بگذارد، این نوع اقدامات برنامه‌ریزی شوند؟
**باز هم کارکرد اقتصادی بی ربط حمایت می‌شود؟
این اتفاق و استفاده از فضای تاریخی «چهلستون» که نه تنها ملی، بلکه فراملی است و نهادهای جهانی نیز روی آن کنترل دارند، در فضای کوچک چهلستون یک اتفاق متفاوت نسبت به محوطه‌های تاریخی مانند نیاوران، سعدآباد و حتی تخت‌جمشید است، نبود هیچ فاصله بین سن، بلندگوها و بنای تاریخی و استفاده از بلندگوهایی که به قول دوستداران میراث فرهنگی حجم زیادی از فضا را پُر می‌کند، می‌تواند این بنای جهانی را در معرض خطر زیادی قرار دهد.
از سوی دیگر ایجاد این فضا و به هم ریختگی فضای باز چهلستون در شرایطی که گردشگران هم در فضا حضور دارند، وجهه‌ی خوبی به این بنای تاریخی نمی‌دهد! حال باید منتظر ماند تا مسئولان میراث فرهنگی به این اتفاق واکنش نشان دهند، هر چند هیچ بعید نیست این بار نیز برخی تمام قد از اتفاقات افتاده حمایت کرده و مسئولیت آن را شخصا برعهده گیرند تا انتقادات پایان پذیرد.
آفتاب یزد
