نامه جمعی از فعالان محیط زیست به ابتکار
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 24 خرداد 1395 11:15
بسمه تعالی
سرکارخانم دکتر معصومه ابتکار
معاون محترم رئيس جمهور و رئيس محترم سازمان حفاظت محيط زيست
با سلام و احترام
چنانچه سرکارعالي استحضار داريد، امروزه صورت مسئله غذا براي بشر متمدن عبارت است از "تامين غذاي سالم، کافي و با کيفيت براي جمعيت روزافزون، بدون صدمه بيشتر به محيط زيست، اکوسيستم‌ها و تنوع زيستي در زميني که ظرفيت آن براي پذيرش آلودگي و ناهنجاري رو به پايان است".
نگاهي کوتاه به اين صورت مسئله، ما را به اين واقعيت رهنمون مي‌سازد که بشر در حوزه تامين غذا با يک ابرچالش مواجه است. حل چنين صورت مسئله دشواري نيازمند اشراف بر معادلات بسيار پيچيده حاکم بر زندگي و مناسبات جمعيت هفت ميليارد نفري ساکن در دهکده‌اي به نام "جهان" و تنظيم استراتژي‌هاي پيشرفته مديريت تلفيقي و توسعه پايدار است.
استراتژي‌هايي که هيچ يک از توانمنديها و دستاوردهاي دانش بشري اعم از سنتي و غيرسنتي، مرسوم و غيرمرسوم، پيشرفته و غيرپيشرفته، ارگانيک و غيرارگانيک را مطرود يا منسوخ ندانسته و هر يک را به جاي خود، در يک سيستم هماهنگ و يکپارچه با حداکثر بهره‌وري مورد استفاده قرار دهند.
در اين اثنا، فناوري مهندسي ژنتيک گياهان زراعي، باغي و جنگلی (گياهان تراريخته) به عنوان يکي از پيشرفته‌ترين رهآوردهاي دانش بشري در حوزه کشاورزي شناخته مي‌شود. قابليت‌هايي همچون استفاده از توان ذاتي طبيعت براي کنترل آفات و بيماري‌هاي گياهي بدون نياز به استفاده از آفت‌کش‌هاي شيميايي سنتزي، ازدياد کميت و کيفيت محصول در واحد سطح، ارزش افزوده، کمک به حفظ محيط زيست و تنوع زيستي، و قابليت تنظيم و نظارت، محصولات GMO (فرآورده‌هاي مهندسي ژنتيک شده) را با معيارهاي موردنظر بشر براي حل "چالش غذا" همسو نموده است.
اين فناوري را به جرأت مي‌توان تنها فناوري مدرن بشر دانست که دانش ايمني را همزاد با خود داشته است و هيچ گامي از پيشرفت را بدون بررسی جنبه های ایمنی و کیفیت برتر، محيط زيست و تنوع زيستي بر نداشته است. مهندسي ژنتيک روز دنيا، مهندسي ژنتيک مبتني بر استانداردهاي ايمني‌زيستي است.
اين فناوري کليه چالش‌هاي پيش روي خود را از طريق تغيير و تحول در روش‌هاي فني و يا از طريق پذيرش دستورالعمل‌هاي سخت‌گيرانه نظارتي پشت سر گذاشته است. به اين دليل است که دولت‌ها و سرمايه‌گذاران حوزه کشاورزي در سراسر جهان، فناوري گياهان تراريخته را به‌عنوان يک فناوري پيشرو و توانمند در راستاي غلبه بر چالش‌هاي پيش روي بشر در حوزه سلامت و امنيت غذا، مورد توجه قرار داده‌اند.
کشت گياهان تراريخته توسط بيش از 18 ميليون کشاورز در بيش از 180 ميليون هکتار از حاصل¬خيزترين اراضي زراعي در 28 کشور از پنج قاره جهان، کسب مجوز مصرف 71 محصول تراريخته در اتحاديه اروپايي و مصرف اين محصولات در قريب به 200 کشور جهان را مي‌توان نمود بارز اين توجه و استقبال دانست. کشورهايي که در بين آنها از پيشرفته‌ترين تا عقب‌مانده‌ترين کشورها و کشاورزاني که در بين آنها از ثروتمندترين تا فقيرترين کشاورزان را مي‌توان ديد. اين فناوري از قابليت‌هاي بسيار زيادي براي کمک به افزايش امنيت غذايي و بنيه اقتصادي در کشورهاي پيشروي در حال توسعه از جمله ايران برخوردار است.
در سال هاي اخير شاهد هستيم که کشورهايي نظير برزيل، آرژانتين، هند و پاکستان سهم بسيار ويژه‌اي براي فناوري توليد محصولات تراريخته در برنامه‌هاي توسعه کشاورزي خود در زمان حال و آينده قائل شده‌اند.
مهندسي ژنتيک گياهي در ايران پس از طلوع و خيزشي تحسين برانگيز در سال‌هاي گذشته که با توليد و رهاسازي اولين محصول تراريخته ايراني در مدت زماني کوتاه همراه بود، يک دوره نسبتا طولاني سکون تاثربرانگيز ناشي از تغيير سلايق و رويکردهاي مديريتي را سپري نمود. با اين حال، محققان پرتلاش مهندسي ژنتيک کشور در دوران کم‌توجهي و بي‌توجهي نيز از رسالت خود مبني بر توسعه فناوري بومي و ملي توليد محصولات تراريخته دست بر نداشتند و با استفاده از امکانات و فرصت‌هاي حداقلي، افتخارات حداکثري آفريدند.
اگر چند سال قبل، برنج تراريخته تنها محصول تراريخته ملي براي مبارزه با سونامي مصرف سموم کشاورزي در کشور بود، اکنون پنبه و چغندرقند تراريخته ايراني نيز آماده خدمت به کشاورزي مملکت بوده و چند محصول فاخر ديگر نيز در راهند.
اکنون در سايه سياست‌هاي مدبرانه دست‌اندرکاران دلسوز دولت تدبير و اميد از شخص رياست محترم جمهوري تا وزير و معاونان محترم وزارت جهاد کشاورزي، سازمان غذا و دارو، مراکز تحقيقاتي، دانشگاه¬ها، معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور، ستاد توسعه زیست فناوری، انجمن‌هاي علمي و خانه کشاورز، فناوري گياهان تراريخته مي‌رود که دوراني از شکوفايي مجدد را در کشور تجربه نمايد. شاخص‌ترين شاهد اين مدعي را مي‌توان پيام رئيس محترم جمهور جناب آقاي دکتر روحاني به هشتمین همایش ملی بیوتکنولوژی و چهارمین همایش ملی ایمنی زیستی دانست که فرمودند: "امروز استفا
ده از فناوری‌های بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک نه تنها یک ضرورت بلکه انتخابی هوشمندانه و آگاهانه برای حل معضلات غذایی و بهداشتی و محیط زیستی کشور محسوب می‌شوند که غفلت در دستیابی و استفاده از این فناوری‌ها به یقین می‌تواند موجب شماتت ما توسط نسل آینده شود". اکنون، با توجه به مواهب فراواني که اين فنآوري مي‌تواند براي کشور به ارمغان آورد، همه اميدواريم که منحني توسعه مهندسي ژنتيک در ايران به اصطلاح اهالي رياضيات "سينوسي" نباشد و اين خيزش دوباره با توسعه‌اي روزافزون و پايدار همراه گردد.
با اين حال، شنيده‌ها و ديده‌ها حاکي از آن است که هنوز هم در سطوح مختلف سازمان مهم و تاثيرگذار حفاظت محيط زيست که سرکارعالي هدایت آن را بر عهده داريد، ترديدهاي جدي نسبت به موضوع تثبيت و توسعه فناوري بومي گياهان تراريخته در کشور وجود دارد.
نکته قابل تأمل در اين موضوع آن است که در تمام اين سال‌ها هيچ گونه مجالي براي ايجاد تعامل سازنده بين سازمان حفاظت محيط زيست و جامعه مهندسي ژنتيک کشور ايجاد نشده است تا زمينه‌ساز رفع ابهامات باشد.
اين وضعيت، فضايي استراتژيک را براي عده‌اي معلوم‌الحال، مهيا نموده است تا با فرافکني، انتقال اطلاعات غيرعلمي و غيرواقعي، و سوء استفاده از عناوين ارزشمندي همچون کشاورزي ارگانيک (با احترام به متوليان و دست‌اندرکاران واقعي کشاورزي ارگانيک در کشور) به مهندسي ديدگاه مديران تاثيرگذار پرداخته و نگرشي منفي را نسبت به موضوع گياهان تراريخته در سطوح مختلف سازمان حفاظت محيط زيست نهادينه نمايند. البته خود حضرتعالی نیز با انتصاب یکی از سرشناس‌ترین و فناوری‌هراس‌ترین مدیران مخالف دولت به عنوان مشاور خود در این زمینه، به تشدید وخامت اوضاع کمک نموده‌اید.
لذا در راستاي عمل به تعهدي که همه ما در قبال ساختن ايراني آباد براي ملتي مسلمان و آزاد داريم و اين تعهد چيزي جز عمل به سياست‌هاي ابلاغي مقام معظم رهبري (مدظله‌العالي) در رابطه با اصل 44 قانون اساسي، توسعه علم و فناوري، و اقتصاد مقاومتي نيست، از سرکارعالي تقاضا داريم تا با پذيرش دعوت جامعه علمی کشور در راستاي رفع نیازهاي محیط زیست و تنوع زیستی، و حق برخورداری ملت از امنیت غذایی و غذای پاک و سالم با نمايندگان جامعه مهندسي ژنتيک گياهي کشور از ستاد توسعه زيست فناوري، سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج کشاورزي، مرجع ملي ايمني زيستي، مراکز تحقيقات ملي، دانشگاههاي مادر و انجمن‌هاي ملي همدلي نموده و اجازه ندهید تا برچسب فناوری‌هراسی و ممانعت از توسعه علمی کشور، سوابق درخشان سرکارعالی را مخدوش نمايد.
اميد است که در سايه تعامل مستقيم و سازنده سازمان محترم محيط زيست و جامعه مهندسي ژنتيک گياهي، برگي زرين به دفتر "همدلي و همزباني" پيوست شود و سازمان حفاظت محيط زيست با درايت و مديريت سرکارعالي در کنار ساير سازمان‌ها و نهادهاي متولي، همکار توسعه و تثبيت فناوري بومي گياهان تراريخته و محصولات GMO در کشور در سايه قانون ملي ايمني زيستي ايران باشد.
با آرزوي توفيق الهي
جمعي از متخصصان ژنتيک، بيوتکنولوژي، کشاورزي و محيط زيست
اخبار اجتماعی - عصر ایران
