احادیث اخلاقی از امام حسن مجتبی علیه السلام

مجموعه: احادیث و سخنان بزرگان

سخنان و احادیث اخلاقی از امام حسن (ع) 

احادیث اخلاقی امام حسن (ع)

نکوهش شوخی های بیجا 

امام حسن مجتبی علیه السلام فرمود:« ألْمِزاحُ یأْکلُ الْهَیبَهَ، وَ قَدْ أکثَرَ مِنَ الْهَیبَهِ الصّامِت.

مزاح و شوخی های زیاد و بیجا ، شخصیت و وقار انسان را از بین می برد و چه بسا افراد ساکت دارای شخصیت و وقار عظیمی می باشند».

کلمه الإمام الحسنعلیه السلام ص139؛ بحارالانوار، ج75، ص113.

صبر و بردباری

امام حسن مجتبی علیه السلام می فرماید:« جَرَّبْنا وَ جَرَّبَ الْمُجَرِّبُونَ فَلَمْ نَرَ شَیئا اَنْفَعُ وِجْدانا وَ لا اَضَرُّ فِقْدانا مِنَ الصَّبْرِ تُداوی بِهِ الاُْمُورُ.

 تجربه ما و دیگران نشان می دهد که چیزی نافع تر از داشتن صبر و زیان بارتر از نداشتن بردباری دیده نشده است، صبری که به وسیله آن تمام امور درمان می شود» .

شرح نهج البلاغه، ج1، ص320.

جوانمردی

وَ سُئِلَ عَنِ الْمُرُوَّةِ؟ فَقالَ علیه السلام :شُحُّ الرَّجُلِ عَلی دینِهِ، وَ إصْلاحُهُ مالَهُ، وَ قِیامُهُ بِالْحُقُوقِ.

از حضرت سلام الله علیه پیرامون مُروّت و جوان مردی سوال شد، فرمود:

جوان مرد کسی است که در نگهداری دین و عمل به آن تلاش نماید، در اصلاح دارایی و ثروت خویش همّت گمارد، و در رعایت حقوق طبقات مختلف پا بر جا باشد.

[ تحف العقول ص۲۳۵]

بخل چیست؟

امام حسن سلام الله علیه: اَلبُخلُ أن یَرَى الرَّجُلُ ما أنفَقَهُ تَلَفاً و ما أمسَكَهُ شَرَفاً.

بخل آن است كه آدمى آنچه را بخشیده است، تلف و آنچه را نگه داشته شرف بپندارد.

بحار الانوار( ط- بیروت) ج 71، ص 417، ح 38-

خرمند کیست؟

امام حسن علیه السلام :لا یَغشُّ العاقِلُ مَن استَنصَحَه؛

خردمند به کسى که از او نصیحت مى خواهد، خیانت نمى کند.

تحف العقول ص 236

سه صفت که هلاکت در پی دارد

امام حسن مجتبی علیه السلام فرمود: هَلاک الْمَرْءِ فی ثَلاث:اَلْکبْرُ، وَالْحِرْصُ، وَالْحَسَدُ; فَالْکبْرُ هَلاک الدّینِ،، وَبِهِ لُعِنَ إبْلیسُ. وَالْحِرْصُ عَدُوّ النَّفْسِ، وَبِهِ خَرَجَ آدَمُ مِنَ الْجَنَّهِ. وَالْحَسَدُ رائِدُ السُّوءِ، وَمِنْهُ قَتَلَ قابیلُ هابیلَ.

نابودی و هلاکت دین و ایمان هر شخص در سه چیز است:تکبر، حرص و حسد. تکبر، باعث نابودي دین و ایمان فرد است و به وسیله تکبر، شیطان با آن همه عبادت ملعون شد. حرص و طمع، دشمن شخصیت انسان است، همان طوری که حضرت آدمعلیه السلام به وسیله آن از بهشت خارج شد. حسد باعث همه خلاف ها و زشتی هاست و به همان جهت، قابیل برادر خویش هابیل را به قتل رساند.

أعیان الشّیعه، ج1، ص577؛ بحارالانوار، ج75، ص111، ح6.

صبر و بردباری

امام حسن مجتبی علیه السلام می فرماید:« جرّبنا و جرّب المجربون فلم نر شیئاً انفع وجدانا و لا اضرّ فقدانا من الصّبر تداوی به الامور.

 تجربه ما و دیگران نشان می دهد که چیزی نافع تر از داشتن صبر و زیان بارتر از نداشتن بردباری دیده نشده است، صبری که توسط آن تمام امور درمان می شود».

صبر بر مصیبت ناگوار

امام حسن علیه السلام: اَلخَیرُ الَّذِی لا شَرَّ فِیهِ، اَلشُّکرُ مَعَ النِّعمَة وَ الصَّبرُ عَلَی النّازِلَة.

خیری که هیچ شری در آن نیست، شکر بر نعمت و صبر بر مصیبت ناگوار است.

تحف العقول

دقت در دوست یابی

امام حسن مجتبی علیه السلام در سفارشی به یکی از فرزندان خود فرمود:« یا بُنَی لا تُواخِ اَحَدا حَتّی تَعْرِفَ مَوارِدَهُ وَ مَصادِرَهُ، فَاِذَا اسْتَنْبَطْتَ الْخُبْرَةَ وَ رَضیتَ الْعِشْرَةَ فَآخِهِ عَلی اِقالَةِ الْعَثْرَةِ وَ الْمُواساةِ فِی الْعُسْرَةِ. 

پسرم! با هیچ کس برادری[ و دوستی] مکن، مگر آنکه[ اول] بدانی کجا آمدوشد دارد و از چه خانواده ای است. هرگاه به این مسأله پی بردی و معاشرت و دوستی او را[ بر اساس معیارها] پسندیدی، پس با او برادری[ و دوستی] کن، و[ دوم] در گذشتن از لغزش ها و همدردی در سختی»

تحف العقول، ص404، ش3.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته