چراهاي شگفت انگيز علم وتجربه

مجموعه: چرا ، زیرا و چگونه

صوت چيست ؟

صوت يکي از انواع انرژي است. وقتي حرکات بسيار سريع هوا, يعني ارتعاش ها به گوش ما مي رسند, صدا را مي شنويم.

وقتي دو سنج را به هم مي زنيد. آنها را به لرزه در مي آوريد و صوت ايجاد مي کنيد.

با اين آزمايش مي توانيد ارتعاش صوت را ببينيد : به يک نخ. يک تکه کاغذ کوچک وصل کنيد. سپس آن را جلو يک بلندگو قرار دهيد. حالا صداي موسيقي را زياد کنيد. مي بينيد که تکه کاغذ چه طور تکان مي خورد.

صداي بعضي از خواننده ها آن قدر بلند است که حتي مي تواند يک ليوان را بشکند.

صوت در خلاء منتشر نمي شود. به همين علت فضانوردان براي صحبت با يکديگر, از امواج راديويي استفاده مي کنند.

چرا شيپور زن ها در هنگام نواختن شيپور, لپ هايشان را پر از هوا مي کنند؟

وقتي لپ هايمان را پر از هوا مي کنيم, در واقع هوا را در آن حبس مي کنيم و بعد از بين لب ها بيرون مي دهيم تا به لرزش در آيند. اين ارتعاش با لرزش لب ها هواي داخل شيپور را به ارتعاش در مي آورد و تقويت مي شود. به اين ترتيب, صوت به صورت نت هاي موسيقي از راه لوله شيپور خارج مي شود.

صوت با سرعت 340 متر در ثانيه در هوا حرکت مي کند. اين مسافت چهار برابر طول زمين فوتبال است.

آيا صوت مي تواند از آب عبور کند؟

بله در آب صوت, چهار برابر سريع تر جابه جا مي شود تا در هوا. به همين علت است که بالن ها صداي يکديگر را از فاصله بيش از صد کيلومتري هم مي شنوند.

سايه چيست ؟

نور در خط مستقيم, به شکل پرتو ( يا شعاع نوري ) جابه جا مي شود. وقتي اين پرتوها با مانعي روبه رو مي شوند, نمي توانند از آن عبور کنند و متوقف مي شوند. در نتيجه, سايه اي پشت آن مانع تشکيل مي شود.

نور نمي تواند از بعضي اجسام مثل ديوار, مبل و بدن انسان عبور کند. اين ها اجسام تار يا غيره شفاف نام دارند.

نور, يکي از شکل هاي انرژي است. گياهان از اين انرژي به عنوان غذا در برگ هاي خود استفاده مي کنند. گل آفتاب گردان در طول روز, روبه خورشيد مي چرخد تا هميشه در مقابل آفتاب باشد.

آيا مي دانيد که از سايه مي توان براي دانستن وقت و ساعت استفاده کرد؟

از يک قرقره مدادي عبور دهيد و آن را در مقابل آفتاب بگذاريد. در هر ساعت, در برابر سايه مداد يک خط روي کاغذ بکشيد. به اين ترتيب, يک ساعت آفتابي خواهيد داشت.

چرا مي توانيم اشياء را از آن سوي شيشه ببينيم؟

اشياء از پشت شيشه ديده مي شوند, چون شيشه جسمي شفاف است, يعني پرتوهاي نور خورشيد از آن عبور مي کنند. روشنايي نور خورشيد از شيشه ها عبور مي کند و وارد خانه ها مي شود. به اين ترتيب ما مي توانيم آنچه را بيرون اتفاق مي افتد, ببينيم !

معمولا شيشه پنجره حمام يا استخرها تار و کدر است. اين شيشه ها نور را از خود عبور مي دهند. ولي ما نمي توانيم بيرون را ببينيم.

آيا نور منعکس مي شود؟

وقتي پرتوهاي نور خورشيد نمي توانند از جسمي عبور کنند, بر مي گردند يا به اصطلاح منعکس مي شوند, مثل توپي که روي زمين مي خورد و بر مي گردد. ما اجسام را مي بينيم چون نور روي آنها باز مي تابد و به چشم هاي ما منعکس مي شود.

ما مي توانيم عکس خود را در آب ببينيم, چون آب نور را به طرف چشم هاي ما مي فرستد.

افرادي که در زير دريايي ها هستند. سطح آب را به وسيله دوربين هايي مي بينند. آينه هايي که در اين دوربين ها کار گذاشته مي شوند. نور را به طرف چشم هاي ما منعکس مي کنند.

ماه نور خورشيد را منعکس مي کند و خودش به تنهايي نوري ندارد.

يک ماهي در زير آب بزرگ تر از اندازه واقعي اش به نظر مي رسد. در واقع او در آن جايي که تصور مي کنيم. قرار نگرفته است و به همين دليل در هنگام ماهيگيري دچار مشکل مي شويم.

سوراخي در يک مقوا ايجاد کنيد. آن را با يک چسب نواري شفاف بپوشانيد. به آرامي يک قطره آب روي سوراخ قرار دهيد. سعي کنيد از آن سوراخ به جسم کوچکي, براي مثال يک کفش دوزک نگاه کنيد. اندازه کفش دوزک از اندازه معمول آن بزرگتر به نظر مي رسد. قطره آب در اين جا نقش يک ذره بين را دارد.

چرا وقتي پاهاي خود را در آب فرو مي بريم, کوتاه تر به نظر مي رسند؟

پرتوهاي نور خورشيد در آب کندتر جابه جا مي شوند تا در هوا و ديد ما نيز در اين دو محيط متفاوت است, به همين دليل وقتي پاهايمان را در آب قرار مي دهيم, کوتاه تر و چاق تر به نظر مي رسند.

رنگين کمان چگونه تشکيل مي شود؟

نور خورشيد به نظر سفيد رنگ مي آيد, در صورتي که از رنگ هاي بسياري تشکيل شده است وقتي باران مي بارد و همزمان هوا آفتابي مي شود, نور از ميان قطره هاي باران عبور مي کند و به چند رنگ تجزيه مي شود. اين رنگ ها همواره طبق نظم خاصي ( از قرمز تا بنفش ) قرار مي گيرند که رنگين کماژن نام دارد.

چگونه مي توانيد يک رنگين کمان کوچک بسازيد؟

آينه اي را درون يک ظرف آب قرار دهيد. در مقابل آن, يک مقواي سفيد بگذاريد. اکنون نور شديدي را به آينه بتابانيد. به اين ترتيب رنگ هاي رنگين کمان را روي مقوا خواهيد ديد.

براي ديدن رنگين کمان لازم نيست که منتظر باران باشيد. اگر در يک روز آفتابي باغچه خانه را آب بدهيد. مي توانيد رنگين کمان را ببينيد.