قلمه زدن چیست؟ + آشنایی با روش های قلمه زدن



آشنایی با نحوه قلمه زدن

 

روش های قلمه زدن

قلمه زدن یک روش غیر جنسی (غیر تناسلی) تکثیر گیاه است که به صورت گسترده در کشاورزی و مهندسی فضای سبز استفاده می شود.

قلمه زدن به رشد و تکثیر و تکامل بعضی از قسمت های گیاه بریده شده از گیاه اصلی می گویند. یک قلمه ی گل می تواند قطعه ای از برگ، ساقه و یا ریشه باشد. در قلمه های ساقه باید ریشه در آن ها به وجود بیاید. و در قلمه زدن ریشه باید ساقه تشکیل شود و در قلمه زدن برگ، هم برگ و هم ساقه تشکیل می شود.

 

روش های مختلف قلمه زدن

قلمه ها به شیوه های گوناگونی تهیه می شوند:

 

قلمه ساقه

قلمه ی ساقه، مهمترین قلمه ای است که از گیاهان برداشت می شود و به گروه های زیر تقسیم بندی می شود :

 

- قلمه خشبی

- قلمه نیمه خشبی

- قلمه سبز

- قلمه علفی

- قلمه برگی

- قلمه جوانه و برگ

- قلمه ریشه ای

 

یک راه معمول برای تکثیر گیاهان، قلمه زدن آن ها و قرار دادن قلمه در آب به منظور ریشه زایی است. این کار معمولاً به عنوان «ریشه زایی گیاه» یا «رشد دادن قلمه ها» شناخته می شود.

 

نحوه ی برش ساقه برای قلمه

 

قلمه علفی

این قلمه ها از شاخه های علفی و در حال رشد به طول 15-10 سانتیمتر برداشته می شوند و با نگهداری 2-3 برگ جوان در بسترهای مناسب مانند شسته پاپیت - پرلیت انجام می شود. شرط موفقیت در قلمه های علفی آلوده نشدن آنها به امراض قارچی و حفظ رطوبت طبیعی با استفاده از نایلون یا شیشه روی آنها و همچنین رساندن نور کافی به قلمه ها جهت انجام فتوسنتز و تامین مواد غذایی از راه فتوسنتز برگ های نگهداری شده می باشد. مانند شمعدانی، داودی، میخک و … .

 

قلمه نیمه خشبی

در قلمه های نیمه خشبی وجود برگ همیشه ضروری نیست ولی نگه داشتن یک یا دو برگ کامل و یا نصف پهنک جهت ریشه زایی کمک می کند. در هر موقع از سال می توان این نوع قلمه را گرفت ولی اکثرا در اواخر بهار که شرایط برای ریشه دار کردن قلمه ها مساعد است. مانند داودی، ختمی چینی، زیتون، مرکبات، برگ نو و … .

 

قلمه نیمه خشبی زدن

 

قلمه خشبی چیست؟

زمان انجام قلمه خشبی یا چوبی، در زمستان، بعد از برگ ریزان و قبل از سبز شدن جوانه های گیاه مادری و از شاخه های فصل بعدی گرفته می شود، اما نباید این کار دیرتر از وسط زمستان انجام شود. در صورتیکه قلمه زنی به خاطر خواب بودن جوانه ها خصوصا در گیاهان مناطق سردسیری و معتدله زودتر انجام می شود زیرا امکان جوانه زنی و ریشه زدایی در آن ها وجود ندارد.

 

به دلیل اینکه قلمه های چوبی گیاهان دیرتر ریشه دار می شوند باید کنترل دمایی دقیقی روی قلمه ها انجام شود. بهترین دما برای ریشه زدن دمای هوای محیط ریشه زایید حدود 4 درجه سانتیگراد و دمای محیط ته قلمه ها باید 18-21 درجه باشد تا قلمه ها ریشه کنند و ساقه قبل از به وجود آمدن ریشه تشکیل نشود.

 

قلمه های خشبی به طول تقریبی 50 سانتیمتر گرفته می شوند و پس از ضدعفونی با قارچ کش ها در کیسه های پلاستیکی تقریبا ضخیم با چند سوراخ در زیر ماسه شسته نگهداری می شوند. قلمه ساقه خشبی از گیاهان خزاندار مانند تبریزی، انگور و یا از سوزنی برگ های همیشه سبز مثل سرو کوهی و درخت نوش گرفته می شود.

 

بهترین شاخه ها برای گرفتن قلمه خشبی شاخه های یکساله با رشد متوسط می باشد. اما در برخی گیاهان مانند زیتون، انجیر و برخی ارقام آلو از چوب دوساله و مسن تر نیز استفاده می شود.

 

قلمه خشبی

 

در برخی از گیاهان وجود چوب دوساله یا مسن تر در انتهای چوب یکساله جهت ریشه دار شدن بهتر ضروری است و بر آن اساس سه نوع قلمه خشبی وجود دارد:

 

1- قلمه پاشنه دار که تراشه از چوب مسن در انتهای چوب یک ساله وجود دارد. این روش در درخت به استفاده می شود.

 

2- قلمه چوبی فندقه دار که قسمتی کامل از چوب مسن به طول 1 تا 2 سانتیمتر در انتهای چوب یک ساله دیده می شود. گیاهانی مانند چنار، زبان گنجشک، انگور با این روش تکثیر می شوند.

 

3- قلمه چوبی مستقیم که فقط چوب یک ساله است و هیچ زائده ای از چوب مسن در ته آن دیده نمی شود. اکثر درختچه های زینتی با این روش تکثیر می شوند مانند اسپیره، رز، یاس زرد و … .

 

استفاده از مواد ریشه زایی نظیر هورمون اکسین ریشه زایی را آسان می کند. بر روی قلمه باید حداقل 2 جوانه وجود داشته باشد.

 

قطر قلمه چوبی بر حسب نوع گیاه از 0.5 تا 5 سانتیمتر متغیر بوده و برش بالای قلمه صاف و زیر قلمه مورب درست در زیر جوانه زده می شود.

 

قلمه ساقه نیمه خشبی از چوب سبز و نیمه رسیده سوزنی برگ ها، پهن برگ های همیشه سبز مانند زیتون و چوب نیمه رسیده گیاهان خزان دار در بهار و تابستان گرفته شده و ریشه دار می شود. وجود 3 تا 4 برگ بر روی این نوع قلمه ضروری بوده و از استفاده از مه پاشی و پا گرما و همچنین کاربرد هورمون ریشه زایی در سرعت بخشیدن ریشه زایی موثر است.

 

گیاهانی مانند برخی از مرکبات و زیتون با این روش به راحتی جوانه زنی می کنند.

 

قلمه ی ساقه های سبز و خشک

 

قلمه زدن با برگ

برخی از گیاهان را از طریق قلمه برگ می توان تکثیر کرد. این نوع گیاهان استعداد تولید جوانه ها و ریشه های اتفاقی را در برگ های خود دارند و از این خاصیت استفاده کرده و برگ های آنها را با دمبرگ و پهنک برگ در بستر مرطوب و هوای مرطوب قرار می دهند. مانند بنفشه آفریقایی، بگونیارکس، سانسوریا.

 

قلمه زدن گل سانسوریا با برگ

 

قلمه ریشه

بعضی از گیاهان در روی ریشه های خود تولید جوانه های اتفاقی می کنند که با بهره گیری از این خاصیت اقدام به زیاد شدن از طریق قلمه ریشه می شود. لازم به یادآوری است که کلیه گیاهانی که استعداد پاجوش دادن را دارند، امکان قلمه ریشه را هم دارند مانند شقایق.

 

قلمه زدن ریشه

 

قلمه زدن لوبیای سحر آمیز:

به گل پتوس یا پوتوس، پیچک رونده و لوبیای سحرآمیز هم می گویند. این گل به صورت قلمه با ساقه ی آن ازدیاد می شود.

 

روش قلمه زدن پیچک رونده یا پتوس :

برای قلمه زدن پیچک رونده باید از ساقه ی آن ها استفاده شود. برای انتخاب ساقه ی مناسب برای قلمه زدن باید به یک سری نکات توجه کنید، اینکه :

 

ساقه ی مناسب برای قلمه زدن ریشه ی هوایی نداشته باشد.

 از ساقه ای استفاده نکنید که برگ های آن قهوه ای باشد.

 

 از ساقه ای استفاده نکنید که برگ های آن حالت سوختگی داشته باشد.

 از ساقه های سرحال و بدون خشکی استفاده کنید.

 

روش ریشه دارکردن قلمه پوتوس

 

ساقه را درست از قسمت زیر گره قطع کنید زیرا ریشه در همین قسمت تشکیل می شود. چند برگ پایین ساقه را برای جلوگیری از پوسیدگی، جدا کنید. و به صورتی ساقه و برگ را جدا کنید که روی هر ساقه یک برگ باشد.

 

ظرف شیشه ای مناسب انتخاب کنید و آن را آب کنید و ساقه ها را داخل آب قرار بدهید. می توانید از کودهای مایع برای ریشه زایی استفاده کنید. دقت کنید هر 2-3 روز یکبار آب ظرف را تعویض کنید و ساقه و ریشه ها را بشویید. آن ها را در محیط مناسبی قرار بدهید اما در آفتاب مستقیم قرار ندهید.

 

پس از ریشه کردن گل، در گلدان مناسبی که ته آن سوراخ باشد، مقداری پوکه و یا سنگ های درشت بریزید و از خاک برگ روی آن ها بریزید و ساقه ها را قرار بدهید و تمام اطراف آن خاک برگ بریزید و به آن آب بدهید. هرگز از خاک باغچه برای کاشت پیچک رونده یا پوتوس استفاده نکنید.

 

قلمه زدن لوبیای سحر آمیز

 

قلمه های گل پوتوس را می توان در آب نگهداری کرد. به این صورت که داخل گلدان سنگ های تزیینی بریزید و با قمه های پتوس را وسط سنگ ها قرار بدهید و آب داخل آن بریزید. آب و سنگ و گلدان را دائما تمیز کنید.

 

گردآوری: بخش علمی بیتوته

 

کالا ها و خدمات منتخب

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------