۲ برابر شدن جمعیت «زیرخط فقر» طی سه سال اخیر
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 10 آبان 1400 19:28
به گزارش ایسنا، فرشاد مومنی رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با مدیران و برخی از پژوهشگران موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی دیدار و گفتگو کرد که بخشی از سخنانش در ادامه می‌آید.
وی با اشاره به نتایج بدست آمده از گزارش فقر در موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی در خصوص وضعیت نامطلوب فقر در روستاها و توجه به این نکته که جمعیت زیر خط فقر در روستاها بیش از جمعیت زیر خط فقر شهری است گفت: گفته می‌شود هر سیاست فقرزایی که در دستور کار قرار می‌گیرد با اینکه ممکن است ابتدا به ساکن و در ظاهر بر جامعه روستایی بی‌تاثیر باشد اما نتایج آن نشان می‌دهد که آسیب پذیری جامعه روستایی از این سیاست‌ها بیشتر است.
وی گفت: در ۵۰ سال اخیر یک مطالعه نداریم که غیر از این را گفته باشد در سال ۱۳۸۳ بانک جهانی در مورد شوک قیمت بنزین مطالعه‌ای را انجام داد و کتابی با عنوان "اقتصاد ایران از نگاه بانک جهانی" نیز منتشر کرده در این کتاب، آنها اظهار شگفتی می‌کنند چرا که تصور اولیه شان این بوده که تورم زایی قیمت بنزین بر روی خانوارهای روستایی کمترین تاثیر را می‌تواند داشته باشد اما پس از انجام محاسبات به این نتیجه رسیده‌اند که زیان رفاهی خانوارهای روستایی از این بابت دو برابر خانواده‌های شهری است. البته این مسئله جدیدی نیست و تمام مطالعات قبلی هم بر این موضوع تاکید دارند اما موضوعات تکان‌دهنده در حال رخ دادن است که نظام پایش ما دچار فلج مغزی شده و شاید بدیهی‌ترین چیزها را نمی‌بیند.
مومنی ادامه داد: در ۱۰ سال گذشته بیش از ۵ بار شاهد سبقت شاخص cpi روستایی نسبت به شهری بوده‌ایم که در هر کجای دنیا این مسئله اگر رخ می‌داد آنها دچار نگرانی می‌شدند چراکه این شاخص بر پنج مورد دلالت دارد که اساس امنیت ملی را متزلزل می‌کند و توسعه را ناممکن می‌سازد.
وی با بیان اینکه باب اندیشه ورزی مسئله محور و با کیفیت تا حد زیادی مسدود شده، اظهار کرد: کشور در ۱۰ زمینه آسیب پذیر شده که یکی از آنها، حاشیه نشینی است؛ در حال حاضر میزان جمعیت حاشیه نشین از ۲۵ درصد کل جمعیت کشور در حال عبور است، این مساله، نشان دهنده آن است که در آن دوره، به اعتبار اینکه بر روی ارتقای بنیه تولید فناورانه در بخش کشاورزی کار بایسته‌ای انجام نشده بود و بخش اصلی اهتمام به خدمات عمرانی و زیرساختی فیزیکی اختصاص یافت، زمانی که اولین شوک از طریق سیاستگذاری‌های غلط وارد شد، به هیچ وجه آن خدمات در آن ابعاد بزرگی که ارائه شده بود، نگهدارنده جمعیت روستایی نبود و اکنون تعداد روستاهای خالی از سکنه ابعاد نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است.
وی اظهار کرد: در موج اصلاحات ارضی می‌بینیم که فقط جمعیت نیروی فعال مهاجرت می‌کرده و پیوند و همدلی آنها با روستا از بین نمی‌رفته اما اکنون با پدیده تخلیه روستاها به طور کامل مواجه هستیم و به نظر می‌رسد بهتر است در سال تدوین برنامه هفتم توسعه اهتمام ویژه در بحث حمایت اجتماعی به ویژه در مناطق روستایی داشته باشیم و به این نکات کلیدی توجه کنیم.
مومنی گفت: نتایج پژوهش‌ها بویژه مطالعه موسسه عالی پژوهش نشان می‌دهد که در دوره سه ساله ۹۶ تا ۹۹، جمعیت زیر خط فقر بیش از دو برابر شده و این نیازمند گفتگوهای جدی است و باید بررسی شود که چه عواملی موجبات ایجاد این شوک را فراهم کرده است!؟
این استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر اینکه اکنون نیازمند گفتگوهای ملی هستیم، ادامه داد: متاسفانه در برخی سطوح حتی نگاه به مسائل اجتماعی و اقتصادی نگاهی امنیتی پیدا کرده و این موجب می‌شود واکنش‌ها خاموش بمانند و زمانی که اوضاع شکننده شد دیگر آن موقع، اعتراضات و واکنش‌ها قابل پیش بینی و قابل جمع کردن نخواهد بود.
وی اظهار کرد: این نحوه جهش جمعیت به زیر خط فقر در تاریخ بیش از صدساله کشور بی‌سابقه بوده و این امر نیازمند آن است که از ده‌ها زاویه به آن نگاه شود، سطح آگاهی عمومی و نظام آموزشی و تربیتی کشور باید به موضوعاتِ کم اهمیت، پشت کند و در مقابل به مسائل مبتلابه و حیاتی در جامعه بنگرد.
مومنی با اشاره به نزدیک شدن به فصل بودجه نویسی در کشور گفت: رفاه را نمی‌توان مستقل از تحولات فناورانه دید چراکه جزء حیاتی‌ترین مسائل این است که اثار بنیه تولید ملی در مسائل سطح کلان دیده شود در حالی که اکنون به کلی نادیده گرفته می‌شود از طرفی فهم نظری از مسائل بسیار تعیین کننده است و در هدف گذاری برنامه های توسعه باید به آن توجه کرد.
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد گفت: تمام اهداف توسعه از سال ۱۳۲۷ تا برنامه ششم توسعه و اکنون در برنامه هفتم توسعه نیز تکرار می‌شود و این به معنی آن است که به فهم نظری دیررسیده‌ایم و حتی یکی از اهداف کلیدی برنامه توسعه تاکنون محقق نشده است.
به گزارش روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، وی ضمن تقدیر از تلاش‌های انجام شده در موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی اظهار داشت: امیدوارم همه ما در شرایط کنونی و حساس کشور، نگاهی غیرسیاست‌زده و ملی به مسائل داشته باشیم.
***
تب تند تورم در 26 استان ایران
مرکز آمار ایران می‌گوید؛ نرخ تورم 12ماهه در 26استان ایران بالاتر از نرخ تورم کشوری است. فقط 5استان البرز، گیلان، سمنان، تهران و قم نرخ تورم کمتری را نسبت به میانگین کشوری تجربه کرده‌اند. طبق داده‌های مرکز آمار، نرخ تورم در مناطق شهری 27استان و نرخ تورم روستایی در 16استان، از نرخ تورم سالانه شهری و روستایی فراتر رفته است؛ طوری که روستاییان استان‌های ایلام، فارس، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، یزد، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، لرستان، خراسان رضوی و شمالی، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، گلستان و آذربایجان شرقی از مرز 50درصد عبور کرده است.
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد؛ در 2ماه نخست دولت سیزدهم اغلب کالاهای خوراکی مورد مصرف مردم نرخ تورم بالایی را تجربه کرده و فقط 4قلم کالا در مهرماه نسبت به مرداد ارزان‌تر شده است. دولت تلاش دارد نرخ تورم را از مسیر کنترل کسری بودجه کاهش دهد. به همین دلیل انتظار می‌رود روند شتابان رشد قیمت‌ها در ماه‌های آینده به شرط مهار تورم کندتر شود.
تب‌سنجی تورم در استان‌ها
از جمله تغییرات در نرخ تورم بین استان‌های ایران می‌توان به مشاهده بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه در استان کهگیلویه و بویراحمد و کمترین آن در استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد. هرچند همچنان قم کمترین نرخ تورم سالانه را در کل ایران به‌خود اختصاص داده و قم و تهران به‌ترتیب کمترین نرخ تورم در مناطق شهری و روستایی را در اختیار داشته‌اند. این در حالی است که شهروندان ساکن استان ایلام با بالاترین فشار تورمی مواجه هستند. تازه‌ترین گزارش مرکز آمار نرخ تورم ماهانه در ایران را 3.7درصد نشان می‌دهد درحالی‌که خانوارهای ساکن استان‌های گیلان وکرمان که شاهد افزایش 5.8درصدی میانگین قیمت کالاها و خدمات در مهرماه نسبت به شهریورماه امسال بوده‌اند، در صدر جدول نرخ تورم ماهانه قرار گرفته‌اند درحالی‌که شهروندان ساکن استان سیستان و بلوچستان در پایین جدول با نرخ تورم 2.2درصدی جای گرفته‌اند. نرخ تورم نقطه به نقطه ایران در مهرماه 39.2درصد برآورد شده بود که بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (48.5درصد) و کمترین آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان (31.9درصد) بوده است. درماه مهر که نرخ تورم 12ماهه به 45.4درصد رسید، بالاترین نرخ تورم 12ماهه به‌گفته مرکز آمار ایران در استان ایلام به میزان 53.3درصد و کمترین هم در استان قم به میزان 40.9درصد ثبت شده که نشان از شکاف 12.4درصدی دارد.
نبض تورم در شهر و روستا
بالاترین نرخ تورم ماهانه در نقاط شهری ایران در مهرماه را خانوارهای شهری کرمانی با 6.7درصد رشد و کمترین را خانوارهای شهری سیستان و بلوچستان با 1.9درصد مشاهده کرده‌اند، درحالی‌که میانگین نرخ تورم ماهانه شهری 3.6درصد بوده است. به‌گفته مرکز آمار ایران در مهرماه امسال نسبت به مهرماه پارسال هزینه سبد کالاها و خدمات مصرفی در نقاط شهری 38.4درصد گران شده اما شهرنشینان استان زنجان شاهد افزایش قیمت تمام‌شده سبد کالاها و خدمات مصرفی‌شان به میزان 47.3درصد و شهرنشینان استان سیستان و بلوچستان ناظر فشار تورم 30.9درصد بوده‌اند. این گزارش نشان می‌دهد نرخ تورم 12ماهه منتهی به مهرماه ١٤٠٠ برای خانوارهای شهری عدد 44.7درصد بوده که بیشترین نرخ تورم 12ماهه مربوط به استان ایلام (52.5درصد) و کمترین آن مربوط به استان قم (40.8درصد) است. نرخ تورم در نقاط روستایی ایران چندسالی است از نرخ تورم نقاط شهری سبقت گرفته و مرکز آمار در برآورد خود نرخ تورم ماهانه روستایی را 4.1درصد برآورد و اعلام کرده که روستاییان گیلانی شاهد رشد 6.8درصدی تورم ماهانه بوده‌اند و در صدر جدول قرار داشته‌اند درحالی‌که در پایین جدول نرخ تورم ماهانه نقاط روستایی، استان خراسان شمالی با 2.5درصد قرار دارد. افزون بر این نرخ تورم نقطه به نقطه روستایی ایران در مهرماه 43.9درصد بوده که بیشترین نرخ در استان کهگیلویه و بویراحمد به میزان 54.3درصد و کمترین آن دراستان سیستان و بلوچستان به میزان 34.1درصد مشاهده شده است. همچنین نرخ تورم 12ماهه منتهی به مهرماه١٤٠٠ برای خانوارهای روستایی به عدد 49.6درصد رسید و بالاترین نرخ تورم 12ماهه در استان ایلام 56.9درصد و کمترین هم در استان‌های تهران و قم 43.3درصد ثبت شده است.
نبض قیمت خوراکی‌ها در ابتدای کار دولت
مرکز آمار ایران تازه‌ترین تغییر قیمت 53قلم کالای خوراکی در ایران در 2ماه نخست دولت سیزدهم را منتشر کرد که نشان می‌دهد در این دوره قیمت 4قلم کالا شامل گوشت مرغ، هویج فرنگی، روغن نباتی جامد و سیب اندکی ارزان‌تر شده و در مقابل دست‌کم 13قلم کالا با رشد بالای 20درصدی در مهرماه امسال نسبت به مرداد مواجه شده است. البته قیمت هندوانه با توجه به پایان فصل برداشت و خارج شدن آن از چرخه مصرف با رشد 54درصدی در مهرماه نسبت به مردادماه مواجه شده و پس از آن کدو سبز 44درصد، فلفل دلمه‌ای 32درصد، رب گوجه‌فرنگی و پرتقال هم 31درصد گران‌تر شده است.
2 محصول پرطرفدار لبنی یعنی پنیر و ماست پاستوریزه هم در مهر نسبت به مرداد امسال با رشد قیمت 26درصدی مواجه شده و مردم بادمجان، تخم مرغ و ماهی قزل آلا را 24درصد گران‌تر از مرداد خریده‌اند. برنج ایرانی با 21درصد رشد قیمت و سیب زمینی و خیار با 20درصد در رتبه‌بندی رالی قیمت‌ها قرار گرفته‌اند.
