خداحافظی با دلار و یورو به نفع روبل
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : یکشنبه, 09 مرداد 1401 18:14
روزنامه آرمان ملی نوشت: همزمان با سفر پوتین به تهران، بانک مرکزی خبر راه‌اندازی نماد معاملاتی روبل در بازار متشکل ارزی را رسانه‌ای کرد، پیش‌تر علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی ایران از توافق با همتای روس خود برای کنار گذاشته شدن دلار و یورو از مبادلات دو جانبه و استفاده از ارزهای ملی خبر داده بود البته ایران و روسیه از حدود یک دهه پیش و با هدف کاهش تبعات تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده تلاش‌های متعددی را برای حذف دلار از مبادلات تجاری خود به ویژه با کشورهای همسایه و چین انجام داده بودند اما تلاش‌هایی که به دلیل نوسان ارزش پول ملی این دو کشور تا کنون به نتیجه مطلوبی منجر نشده است. به همین جهت حذف دلار و یورو از مبادلات تجاری ایران و روسیه یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که اخیرا در گفت‌وگو روسای بانکی دو کشور مورد بررسی قرار گرفته است هر چند به گفته فعالان اقتصادی پیش از این نیز دلار و یورو تقریبا از مبادلات تجاری ایران با بسیاری از کشورها از جمله روسیه حذف شده بود اما با قرار گرفتن روسیه و ایران در شرایط مشابه تحریم از این اقدام به صورت رسمی رونمایی شده است این درحالی است که استفاده از روبل و ریال به جای دلار اگرچه می‌تواند در دور زدن تحریم‌ها موثر واقع شود اما موفقیت قابل قبول این اقدام در گرو توازن در حجم تجاری دو کشور است.
حجم تجارت خارجی به نفع ایران است یا روسیه؟
قدیر قیافه نایب‌رئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران و روسیه در گفت‌وگو با «آرمان ملی» گفت: از دوره اوباما و ترامپ و به دلیل تحریم‌ها، دلار از سال‌های گذشته در مراودات تجاری ایران کمرنگ شده است و ثبت سفارش با ارزهای دیگر صورت گرفته است که اگرچه حجم تجارت خارجی ایران و روسیه افزایش داشته اما کفه این افزایش به نفع روسیه بوده است. این عضو اتاق بازرگانی ایران دلیل این مساله را کم‌توجهی به بازاریابی مناسب از سوی ایران و صادرات محور نبودن اغلب صنایع کشور دانست و افزود: غیر از پتروشیمی و فولاد و اخیرا صنایع غذایی کشور، شرایط ایده‌آلی برای صادرات کالاهای ایرانی نداریم و این مساله در پیمان‌های پولی دوجانبه تاثیرات منفی به لحاظ ناترازی در تجارت خواهد داشت. او در ادامه با اشاره به تحریم‌های جدید روسیه این مساله را انگیزه‌ای برای افزایش تمایل این کشور برای تجارت با ایران دانست و گفت: در این شرایط استفاده از پول دو کشور درگیری‌های معمول ساختار بانکی در شرایط تحریم را کاهش می‌دهد. نایب‌رئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران و روسیه معتقد است: عدم توازن در تجارت ایران و روسیه می‌تواند چالش‌هایی برای ایران در استفاده از روبل به وجود آورد. مثلا در نظر بگیرید که میزان صادرات ایران یک میلیارد دلار و واردات 3 میلیارد دلار است. در این شرایط این مابه التفاوت را باید از کشور ثالث، ارز دیگر بگیریم و به جای روبل بگذاریم. نایب‌رئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران و روسیه با بیان اینکه ایران، امکان افزایش صادرات به روسیه را خواهد داشت، این مساله را در گرو اصلاح سیاست‌گذاری دولت سیزدهم و همچنین افزایش توانایی صاحبان صنایع در پیمودن مسیر صادراتی دانست و گفت: این مساله در میان مدت و در دو سال آینده امکان پذیر است.
تاثیر تجارت با مسکو بر اقتصاد ایران
کریم اسدی پژوهشگر اقتصادی دراین خصوص معتقد است: تعداد مبادلات تجاری ایران با روسیه کم و نامتوازن است که نمی‌تواند تأثیر زیادی بر رشد اقتصاد ایران داشته باشد و ادامه روند کنونی تجارت با مسکو بر تهران تأثیر منفی خواهد گذاشت و پیمان‌های پولی دوجانبه برای دور زدن تحریم‌های خارجی و تسهیل تجارت بین کشورها مفید است و تهران و مسکو از صادرکنندگان بزرگ انرژی در جهان هستند و دو طرف کالایی برای ارتقای تجارت دوجانبه بین خود ندارند به جز مواد غذایی که صادرات آنها از روسیه به ایران پس از جنگ افزایش یافت همچنین روسیه جزو شرکای اصلی ایران در جهان نیست و حدود ۶۰ درصد تجارت تهران در حال حاضر با چین، امارات، عراق، افغانستان و کره جنوبی است. این پژوهشگر اقتصادی معتقد است: راهبرد دولت کنونی ایران حرکت به سمت بازارهای آسیایی برای کاهش تبعات سیاست تحریم‌های آمریکا و خنثی کردن اثر آن، نشان دادن عزم خود به طرف غربی در مذاکرات هسته‌ای است که دیگر نیازی به انجام آن ندارد و دو طرف برای گسترش این تجربه و اعمال آن با سایر کشورها یا گنجاندن آن در سازوکار مالی فعلی تلاش خواهند کرد و پذیرش ارزهای ملی برای اقتصاد ایران بدون چالش نخواهد بود، به ویژه زمانی که مازاد تراز تجاری به نفع طرف مقابل باشد.
لیر و روپیه در آستانه ورود به مبادلات ارزی ایران
مرکز مبادلات ارزی ایران (ICE) در ماه جولای و به دنبال سفر علی صالح آبادی، رئیس کل بانک مرکزی ایران به مسکو، نماد روبل- ریال را راه‌اندازی کرد که این ترتیبات جدید بدان معناست که دو کشور می‌توانند بدهی مبادلات تجاری‌‌شان را با ارزهای ملی هر یک از طرفین تسویه کنند. نخستین مبادله تجاری بر این اساس در 19 جولای انجام شده است و 3 میلیون روبل معادل 48 هزار دلار تسویه شده است البته این سیستم جدید می‌تواند تقاضا برای دلار در ایران را سالانه به میزان 3 میلیارد دلار کاهش دهد. مبادلات تجاری میان ایران و روسیه در سال 2021 برابر با 4 میلیارد دلار ارزش داشت و با ایجاد دلایل مشترک همکاری دو کشور در مواجه با غرب، دو طرف ابراز امیدواری کردند، حجم مبادلات تجاری را در کوتاه مدت به 8 میلیارد دلار برسانند که این ترتیبات جدید تجاری به آنها اجازه می‌دهد تا دو کشور در مبادلات تجاری دلار را کنار بگذارند و با انجام این کار، تاثیر تحریم‌ها علیه خود را خنثی کنند. هر دو کشور تحت طیف گسترده‌ای از تحریم‌های آمریکا و سایر کشورها هستند. مقامات مسئول امید دارند تا این سیستم مالی جدید تسویه با روسیه را گسترش دهند و ارزهای سایر شرکای تجاری کلیدی خود نظیر لیر ترکیه، روپیه هند و درهم امارات متحده عربی را به این سیستم وارد کنند که درهمین خصوص رئیس کل بانک مرکزی در 21 جولای گفته بود که ما در آینده پول‌های ملی سایر کشورها را نیز پیشنهاد می‌کنیم تا سبد متنوعی داشته باشیم و از تاثیر ارزهایی نظیر دلار کم کنیم که اگر این اتفاق بیفتد نتیجه ایجاد شبکه‌ای از توافقنامه‌‌ها خواهد بود که ایران را قادر می‌‌سازد بدون توسل به دلار یا یورو تجارت انجام دهد اما با این حال افراد درگیر در طرف دیگر معامله ممکن است همچنان نسبت به خطر گرفتار شدن در تحریم‌های ثانویه محتاط باشند.
ادع‍ای همتی درباره حذف دلار بین ایران و روسیه
عبدالناصر همتی رئیس اسبق بانک مرکزی نیز چندی پیش در پستی در اینستاگرام خود نوشت: استفاده از ارزهای ملی خریداران نفت و گاز ایران سال‌هاست که برقرار و دلار مدت‌ها است در مبادلات با روسیه و ترکیه استفاده نمی‌شود البته که تنوع ارزی خوب است اما رفع تحریم و استفاده از بانکداری بین‌الملل برای کاهش هزینه مبادله و کسب سالانه حداقل ۴۰ میلیارد دلار درآمد نفتی مهم‌تر است.
