ابداع یک مدل رایانه‌ای برای بررسی تاثیر واکسیناسیون

مجموعه: اخبار پزشکی

تاریخ انتشار : چهارشنبه, 21 خرداد 1399 20:57

به گزارش ایسنا و به نقل از ساینس‌دیلی، پژوهشگران "دانشگاه آکسفورد"(Oxford University)، یک مدل رایانه‌ای ابداع کرده‌اند که می‌تواند بار بیماری و تاثیر واکسیناسیون را در هر منطقه‌ای تخمین بزند و این کار را حتی بدون داده‌های نظارتی قوی هم انجام دهد.

گزارش این پژوهشگران، مناطقی را مشخص می‌کند که از آغاز برنامه واکسیناسیون در برابر ویروس عامل "التهاب مغز ژاپنی"(Japanese encephalitis)، بیشترین فایده را خواهند برد. این مدل رایانه‌ای می‌تواند پژوهشگران را در ارزیابی‌های منطقه‌ای هزینه و مزایای واکسیناسیون راهنمایی کند و به پشتیبانی از تصمیماتی بپردازد که در مورد سیاست‌گذاری‌های مربوط به اختصاص دادن واکسن اتخاذ می‌شوند.

التهاب مغز ژاپنی، نوعی عفونت ویروسی است که به واسطه پشه‌ها منتقل می‌شود. این عفونت، در کشورهای آسیا- اقیانوسیه شایع است و براساس گزارش "سازمان جهانی بهداشت"(WHO)، سه میلیارد نفر در معرض خطر عفونت این ویروس قرار دارند. تنها شمار کمی از عفونت‌ها، با نشانه ابتلا همراه هستند که ۲۵ نفر از هر ۱۰۰۰ نفر را شامل می‌شود. افرادی که نشانه‌های عفونت در آنها ظاهر می‌شود، در معرض خطر مرگ قرار می‌گیرند که آمار آن، یک نفر از هر سه نفر مبتلا است. افرادی که از مرگ نجات می‌یابند نیز اغلب به نشانه‌های قابل توجه اعصاب و روان مبتلا می‌شوند.

برای پیشگیری از التهاب مغز ژاپنی، چند واکسن وجود دارد اما سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۳، واکسنی را تایید کرد که تنها یک دوز از آن لازم است، تولید آن هزینه کمی دارد و نسبت به واکسن‌های پیش از خود نیز ایمن‌تر است. ارائه این واکسن، به افزایش قابل توجه واکسیناسیون در آسیا منجر شد اما با توجه به شیوع گسترده این بیماری در چندین کشور، تخمین زدن تاثیر واکسیناسیون بر بیماری، ممکن نیست.

"تران مین کوان"(Tran Minh Quan)، استادیار دانشگاه آکسفورد و نویسنده ارشد این پژوهش گفت: واکسیناسیون، موثرترین روش پیشگیری است اما تصمیم‌گیری در مورد مناطقی که باید واکسینه شوند و تخمین زدن میزان تاثیر آن بدون داده‌های نظارتی پیش و پس از واکسیناسیون، دشواری‌هایی را به همراه دارد. ما روش جدیدی ابداع کرده‌ایم که با استفاده از مدل‌سازی رایانه‌ای، بر برخی از محدودیت‌های پراکنده و متغیر نظارتی غلبه می‌کند.

پژوهشگران برای تجزیه و تحلیل‌های خود، یک روش دو مرحله‌ای را به کار گرفتند. آنها در مرحله نخست، داده‌های مربوط به التهاب مغز ژاپنی را مرور کردند و سپس به طبقه‌بندی داده‌ها براساس سن بیماران پرداختند. پژوهشگران با تمرکز بر سن و در نظر گرفتن متغیرهای دیگر توانستند داده‌ها را براساس یک قانون ساده تجزیه و تحلیل کنند؛ هرچه میزان عفونت بالاتر باشد، ابتلا به عفونت در اوایل زندگی بیشتر خواهد شد. آنها با استفاده از مدلی که میزان عفونت را با کمک داده‌های مربوط به سن محاسبه می‌کند، فرمولی موسوم به "نیروی عفونت"(FOI) را پدید آوردند که شدت انتقال را در یک منطقه مشخص ارائه می‌دهد.

پژوهشگران در مرحله دوم، از نیروی عفونت برای تشخیص بار بیماری یک منطقه مشخص استفاده کردند. هنگامی که آنها این تجزیه و تحلیل‌ها را با داده‌های مربوط به برنامه واکسیناسیون و بدون آنها به کار بردند، توانستند تاثیر واکسیناسیون را بر تعداد مبتلایان جهان تا به امروز تخمین بزنند.

این تحلیل‌ها نشان داد که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵، ۱,۹۷۶,۲۳۸ مبتلا به التهاب مغز ژاپنی در سراسر جهان وجود داشته است. این آمار بدون واکسیناسیون، به ۲,۲۸۴,۰۱۲ می‌رسد و نشان می‌دهد که با واکسیناسیون، از ابتلای بیش از ۳۰۰ هزار نفر در سراسر جهان پیشگیری شده است.

چین، بالاترین بار بیماری را داشت اما بیشترین مزایا را از واکسیناسیون به دست آورده بود. از سوی دیگر، کشورهایی مانند هند، ویتنام و اندونزی تا سال ۲۰۱۵، شدت انتقال بالایی داشتند و این موضوع نشان می‌دهد که واکسیناسیون باید به این کشورها معرفی شود و یا در آنها گسترش یابد.

"هانا کلافام"(Hannah Clapham)، پژوهشگر دانشگاه آکسفورد و از نویسندگان این پروژه گفت: پیامدهای ضعیف بالینی و عدم وجود یک درمان خاص، پیشگیری از التهاب مغز ژاپنی را در اولویت قرار می‌دهد. نتایج بررسی ما می‌توانند به شناسایی مناطقی کمک کنند که در آینده می‌توانند بهترین هدف برای واکسیناسیون باشند.

این پژوهش، در مجله "ELIFE" به چاپ رسید.