آیا مسیر لغزش آرام به سمت جنگ آمریکا-ایران را می‌توان متوقف کرد؟
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : یکشنبه, 22 ارديبهشت 1398 07:54
محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران در نشست «انجمن آسیایی» نیویورک با سرزنش «تیم چهار نفره بی» متشکل از جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا، نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان و محمد بن‌زائد ولیعهد امارات گفت با وجودی که ترامپ در مبارزات انتخاباتی به مردم آمریکا قول داده که وارد جنگ‌های پرهزینه نشود، تیم چهارنفره مذکور آمریکا را به‌سمت یک فاجعه هدایت می‌کند.
آقای ظریف پیشنهاد انسان دوستانه در مورد مبادله زندانیان را ارائه داد که آمریکا آن را رد کرد. اخیرا مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا درجمع گروهی از ایرانی‌های مقیم آمریکا گفت که منافع آمریکا ایجاب می‌کند که رهبران غیر انقلابی بر ایران حکومت کنند.
همچنین آمریکا معافیت واردات نفت کشورها را لغو نموده تا نفت ایران را به صفر برساند. ریچارد جانسون کارشناس ارشد پیشین هسته‌ای وزارت خارجه آمریکا می‌گوید: «اینها واقعا معتقدند که می‌توان اقتصاد ایران را ساقط نموده تا جایی که حکومت ایران زانو زده، یا برای مذاکره التماس کند و یا ساقط شود». دوهفته بعد از اینکه ترامپ سپاه پاسداران ایران را در لیست سازمان‌های تروریستی قرار داد آیت‌ا... خامنه‌ای رهبر عالی ایران سردار سلامی را به‌عنوان فرمانده جدید سپاه تعیین کرد. شورای عالی امنیت ملی ایران ضمن هشدار به آمریکا در مورد عواقب خطرناک تصمیمش، نیروی سنتکام آمریکا را به‌عنوان سازمان تروریستی معرفی کرد. سردار سلامی نیز به اسرائیل هشدار داد که هر اقدام نظامی علیه ایران، منجر به محو اسرائیل خواهد شد.
باتوجه به اینکه نتانیاهو مجدد به‌عنوان نخست وزیر اسرائیل مامور تشکیل دولت شده، به‌نظر می‌رسد که تنش‌های آمریکا با ایران افزایش خواهد یافت، زیرا که نتانیاهو شیطانی روی شانه ترامپ است که مرتب نجوای شوم به گوش او می‌خواند. با این وجود روند افزایشی تقابلی جاری را می‌توان مهار نمود. نمونه‌های تاریخی تعاملات سازنده در روابط ایران و آمریکا وجود دارد. اول: در اواخر دهه 80 رئیس‌جمهور آمریکا برای آزادی گروگان‌های آمریکایی از ایران کمک خواست و پیشنهاد حسن نیت در مقابل حسن نیت داد. من در وزارت خارجه ایران از سوی رئیس‌جمهور وقت، آقای هاشمی رفسنجانی ماموریت یافتم که موضوع را پیگیری کنم.
در این دوران با کمک نیروی قدس سپاه پاسداران، ایران موجب آزادی گروگان‌های آمریکایی و غربی در لبنان شد اما واشینگتن به قول خود درمورد حسن نیت متقابل عمل نکرد. دوم: بعد از حمله تروریستی به برج‌های دوقلو در نیویورک در 11سپتامبر، رئیس‌جمهور آمریکا از تهران برای جنگ علیه ترور در افغانستان کمک خواست. ایران تصمیم گرفت به آمریکا در جنگ علیه ترور در افغانستان کمک کند.
این بار نیز نقش اصلی را نیروی قدس ایران ایفا کرد که به سقوط طالبان منجر شد. متاسفانه رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ، ایران را «محور شرارت» خواند که پاسخ شرم‌آوری بود. سوم: در سال 2003، بعد از حمله به عراق، مجدد آمریکا به حمایت نیروی قدس سپاه ایران احتیاج داشت تا عراق بعد از صدام سامان گیرد. همه گروه‌های جهادی مسلح مهم عراق، در دوران دیکتاتوری صدام در ایران بودند.
این بار نیز با نظر مساعد نیروی قدس سپاه ایران، گروه‌های مهم شیعه ضد صدام، از ایران به عراق رفتند و با سنتکام برای استقرار نظام سیاسی جدید و تامین ثبات و امنیت عراق بعد از صدام، همکاری کردند. این بار نیز آمریکا به حسن نیت ایران در عراق، پاسخ منفی داد. چهارم: دردوران مذاکرات هسته‌ای، وقتی که 16ملوان آمریکایی به‌طور غیر قانونی وارد آب‌های ایران شده و دستگیر شدند، فورا جان کری با ظریف تماس گرفت و تقاضای کمک کرد و کمتر از یک روز هر 16نیروی نظامی سنتکام بدون محاکمه آزاد شدند. وقتی که از آقای ظریف سوال کردم، او به من گفت این کار صرفا به‌خاطر همکاری سپاه پاسداران ممکن شد.
تصور کنید اگر این اتفاق امروز بیفتد چه سرنوشتی در انتظار نیروهای آمریکایی خواهد بود؟ این چهار مورد نشان می‌دهد که آمریکا هیچ‌گاه حسن نیت را با حسن نیت پاسخ نداده است. اولین اثر منفی تشدید روند خصومت با ایران این است که آمریکا قادر نخواهد بود برای کمک‌های استراتژیک و لجستیکی، دست به‌سوی ایران دراز کند. در سال‌های گذشته، ارتش آمریکا به‌عنوان قدرتمندترین ارتش جهان، شاهد شکست‌های مفتضحانه‌ای در خاورمیانه بوده است؛ ازجمله در حمله به عراق و افغانستان و مشارکت در عملیات نظامی در لیبی و یمن و سوریه. برای مثال ارتش آمریکا بعد از 17سال اشغال کامل افغانستان و میلیاردها دلار کمک، دچار آنچنان ضعف و تلفات سنگینی شده که نیمی از افغانستان را به طالبان داده و اکنون برای نجات ارتش خود، برای مذاکره با طالبان التماس می‌کند. آمریکا با تمام توان از جنگ عربستان در یمن حمایت کرد، اما بزرگترین فاجعه انسانی را ببار آورد.
دومین اثر منفی اینکه ترامپ بارها اعلام کرده که آمریکا 7تریلیون دلار برای جنگ‌های منطقه همچون افغانستان و عراق هزینه کرده و این اشتباهی احمقانه بوده است. در شرایط فعلی ارتش آمریکا در وضعیت شکننده و پُر ریسکی در منطقه قرار دارد و تقابل با ایران، مخاطرات ارتش آمریکا در منطقه را افزایش خواهد داد. سومین تاثیر منفی سیاست‌های جاری ترامپ تضعیف روند مبارزه با تروریسم در منطقه است. ذکر این واقعیت مهم است که سپاه در جنگ علیه داعش در عراق و سوریه نقش کلیدی ایفا کرد. مقامات نظامی عراق تصریح کرده‌اند که ایران نقش اول را در مبارزه با داعش در عراق ایفا کرد و بدون کمک ایران، بغداد به‌دست داعش سقوط کرده بود. حمید المالکی فرمانده نیروی هوایی عراق گفت که ایران نقش اول را در مبارزه با داعش ایفا کرد.
بنابراین سومین تاثیر منفی سیاست‌های اخیر ترامپ این است که آمریکا موجب تضعیف روند مقابله با گروه‌های تروریستی همچون داعش و القاعده می‌شود. اما فاجعه برای آمریکا، منطقه و جامعه جهانی زمانی رخ خواهد داد که آمریکا تحت عنوان مبارزه با تروریسم علیه سپاه و نیروی قدس سپاه ایران در منطقه، عملیات نظامی داشته باشد. در این‌صورت خاورمیانه زیرورو خواهد شد. ایران در منطقه به ده‌ها هزار نیروی مردمی دسترسی دارد و آمریکا در صورت اقدام علیه سپاه، با عواقبی به مراتب سهمگین‌تر از عراق و افغانستان مواجه خواهد شد.
اخیرا جیمی کارتر رئیس‌جمهور پیشین آمریکا گفت: «آمریکا در تاریخ 242 ساله خود تنها 16سال در صلح بسر برده و لذا جنگ‌طلب‌ترین کشور در تاریخ جهان بوده است. این جنگ‌طلبی به‌خاطر این بوده که آمریکا همیشه سعی کرده که عقاید خودش را به دیگر کشورها تحمیل کند. اما چین یک پنی هم هزینه نکرده و بدین سبب از ما پیشی گرفته است». بعد از انقلاب اسلامی 1979، ایران و آمریکا در وضعیت «نه جنگ، نه صلح» قرار گرفتند اما با سیاست‌های تقابلی جاری دولت ترامپ، این وضعیت به پایان عمر خود نزدیک می‌شود. ایرانی‌ها به‌رغم اختلافات داخلی، درمقابل زورگویی‌های آمریکا و در دفاع از حاکمیت و استقلال خود متحد خواهند شد. هرچه فشار و تحریم علیه ایران بیشتر شود، راه دیپلماسی تنگ‌تر و همکاری در مبارزه علیه داعش سخت‌تر خواهد شد.مقامات مسئول بین‌المللی، آمریکا و منطقه باید برای گشایش مسیر دیپلماسی و گفت‌وگوی جامع و تعامل با ایران و پرهیز از جنگ، دست به‌دست هم دهند.
* دیپلمات پیشین- نشنال اینترست آمریکا
آرمان
