زمانی برای فعالیت احزاب
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 18 مرداد 1395 07:33
احزاب در ایران جایگاه واقعی خود را نیافته‌اند. با اینکه بارها بحث از تقویت احزاب و فعالیت مستمر سیاسی آنها شده است؛ اما هنوز هم شاهد فعالیت به خصوصی از آنها نیستیم. احزاب به معرفی کاندیدای خود نمی‌پردازند و حتی گاهی از کاندیداهای موردنظر خود دفاع نمی‌کنند.
در این میان برخی معتقدند با اجرای قانون جامع انتخاباتی امکان فعالیت بیشتر احزاب محقق می‌شود و درچنین شرایطی حضور کاندیداها در انتخابات منوط به فعالیت‌های حزبی می‌شود.در راستای همین طرح می‌توان از هر حزبی انتظار خاصی داشت. عبدالرضا هاشم‌زائی از نمایندگان کهنه‌کار مجلس شورای اسلامی با یادآوری احزاب قدیمی، آنها را بی‌ریشه و ثبات می‌خواند و تاکید می‌کند که نیاز به ایجاد تفکر حزبی در کشور داریم و بدون تفکر حزبی قانون کاری از پیش نمی‌برد. در این بین برخی معتقدند که احزاب بایستی بیشتر و متکثر شوند در حالی که برخی دیگر از تجمیع احزاب در دو حزب اصلاح طلب و اصولگرا سخن به میان می‌آورند.
داریوش قنبری از این دسته افرادی است که ظرفیت‌های کشور را درحد دو جناح فعلی می‌داند. به هرحال تعدد یا تجمیع احزاب از جمله مسائلی است که این روزها مورد توجه افراد زیادی است. البته احزاب کشور مشکلات عدیده‌ای دارند که صرفا با برطرف کردن یکی از آنها نمی‌توان به نتیجه درست رسید.
احزاب حاصل شکافهای اجتماعی نیستند
داریوش قنبری عضو حزب مردم‌سالاری در گفت‌وگو با روزنامه ابتکار، مهمترین مشکل احزاب در ایران را نداشتن ارتباط درست آنان با شکافهای اجتماعی دانست و گفت: در کشورهای پیشرفته احزاب بر روی شکافهای اجتماعی بنا می‌شوند، منافع طبقات خاصی را در نظر می‌گیرند. وی افزود: در کشور ما احزاب دیدگاههای طبقاتی و شکافهای اجتماعی را به معنای خاص ندارند و مشکل این است که منافع طبقات یا اقشار خاصی را در ایران نمایندگی نمی‌کنند.
فرهنگ سیاسی مردم پذیرای حزب نیست
قنبری فرهنگ سیاسی را مشکل دیگر احزاب خواند و اشاره کرد که مردم هنوز حزبی و حزب پذیر نشده‌اند و فرهنگ سیاسی جامعه در خیلی از موارد مشارکتی نیست . وی با اشاره به انواع فرهنگ‌های سیاسی تبعی و محدود و مشارکتی گفت: در کشور ما بیش از بیست تا سی درصد مردم دارای فرهنگ سیاسی مشارکتی هستند و این میزان در خوشبینانه ترین حالت به 30 درصد می‌رسد. تعدادی فرهنگ تبعی و طیفی هم فرهنگ سیاسی محدود دارد.این مدرس دانشگاه اشاره کرد: افرادی که فرهنگ محدود دارند، نمی‌توانند حزبی باشند و در نتیجه فقط افراد با فرهنگ سیاسی تبعی و مشارکتی باقی می‌مانند و در مجموع در جوامعی احزاب می‌تواند رشد و فعالیت کند که فرهنگ سیاسی‌شان مشارکتی باشد. در کشور ما فرهنگ سیاسی به آن معنی خاص مشارکتی نیست و در نتیجه زمینه فعالیت احزاب محدود می‌شود.
در ایران جناح‌ها اعم بر احزاب‌اند
این فعال سیاسی با بیان اینکه ترمولوژی احزاب ما با سایر کشورها متفاوت است، گفت: در کشور ما نخبگان هم حاضر نیستند که در گرد یک تشکل یا حزب خاص درآیند. جناح‌های مختلف دارای احزاب خاص هستند.
در کشورهای دیگر حزب تشکیل می‌شود و در درون احزاب جناح‌ها شکل می‌گیرند، درحالی‌که در ایران جناح‌ها اعم هستند و احزاب در درون جناح‌ها شکل گرفتند. نخبگان سیاسی دارای تفکر مشترک نتوانستند در یک سمت جمع شوند و یک حزب خاص را بنیان‌گذاری کنند. وی افزود: ما شاهد افرادی با تفکرات خاص هستیم که در احزاب مختلف حضور دارند و در یک حزب نتوانستند دور هم جمع شوند. جناح چپ و راست هم احزاب زیادی دارند. این افراد به جای اینکه باهم همکاری کنند، احزاب درون جناح ها را تبدیل به احزاب فراگیر کنند، ساز خودشان را می‌زنند و پراکنده‌کاری زیاد است.
در قانون جایی برای احزاب نیست
در ادامه قنبری یکی دیگر از مهمترین عوامل جا‌نیفتادن احزاب در کشور را قانون انتخابات در کشور خواند و تاکید کرد که براساس قانون حزب محور نیست و افراد می‌توانند براساس قانون انتخابات خود را در معرض رای قرار دهد. در نتیجه جایی برای احزاب در نظر گرفته نشده است. لذا تازمانی که قانون انتخابات حزبی نشود و احزاب جای خودشان را در انتخابات پیدا نکنند، نمی‌توانند به خوبی رشد کنند. قنبری ادامه داد: اگر کشورهای دیگر را بررسی کنیم می‌بینیم که احزاب از درون منازعات انتخاباتی شکل گرفته اند، منتها در کشور ما حزب‌ها ارتباط چندانی باهم ندارند و این مشکل جدی احزاب کشور ماست. این عضو حزب مردم سالاری در خصوص قانون جامع انتخاباتی گفت: این قانون زمانی جامع می‌شود که رقابت‌های حزبی در قانون پیش‌بینی شود و جایی برای احزاب باشد که بتوانند به رقابت باهم بپردازند و این امر قانونی شود که مردم به جای اینکه به فرد رای دهند به احزاب سیاسی رای دهند. در این صورت می‌تواند کمک خوبی را به احزاب سیاسی کند.
ظرفیت کشور در حد دو حزب مطرح است
قنبری با اشاره به دو شکاف عمده موجود درکشور گفت: این دو شکاف می‌تواند دو حزب قدرتمند را پدید آورد. وی تاکید کرد: من نمی گویم که قانون طوری نوشته شود که فقط دو حزب باشد ولی ظرفیت جامعه در حد تبدیل همین دو جناح به دو حزب است و ظرفیتی برای احزاب دیگر وجود ندارد. وی ادامه داد: اکنون با وجود اینکه تعدد احزاب داریم، آنها هم برمبنای دو جناح سیاسی اصولگرا و اصلاح‌طلب فعالیت می‌کنند.
مهم این است که این دو جناح جا افتاده‌اند و توانسته‌اند فراگیر شوند. در کنار احزاب فراگیر احزاب کوچکتر هم می‌توانند فعالیت کنند اما من فکر نمی‌کنم آنقدر ظرفیت اجتماعی بالا باشد که اجازه فعالیت به احزاب دیگر هم بدهد. البته شکافهای متفاوتی در جامعه وجود دارد و می‌تواند احزاب مختلفی بر مبنای آن شکل گیرد. اگر بخواهیم آنها را به وضیعت انتخاباتی که باید به دنبال اکثریت آرا باشند ربط دهیم، باید فراگیر باشند. در نتیجه در نظام اکثریتی این دو حزب کافی است. البته اگر این نظام را تغییر دهیم احزاب متعددی شکل خواهند گرفت.
انتخابات گذشته نمونه خوب کار حزبی
وی درباره شرایط انتخابات آتی ریاست جمهوری هم گفت: در انتخابات آتی هم همین دو جناح با هم رقابت می‌کنند و بعید می‌دانم که جایی برای طیف سومی وجود داشته باشد. این دو جناح جا افتاده‌اند و نخبگان سیاسی ما هم به همین دو جناح توجه دارند. وی افرود: باید احزاب سیاسی از افرادی حمایت کنند که همسو با آنها باشند. آنچه که در انتخابات اخیر مجلس افتاد ناشی از مهندسی افکار توسط شورای نگهبان بود و در خیلی از موارد که اصلاح طلبان از اصولگریان حمایت کردند، مجبور بودند. در واقع این از سر ناچاری است که تصمیم گرفتند که از بین اصولگراها و تندروها به معتدلین رای بدهند و از آنها حمایت کنند. طبیعی بود که در بسیاری از حوزه‌ها اصلاح‌طلبان کاندیدا نداشتند. همین‌که می‌بینیم یک سوم از مجلس دهم را اصلاح طلبان گرفتند کار بسیار مهمی است، چرا که در دو دور اول و دوم همان تعداد کاندیداهایی که تایید صلاحیت شدند به مجلس راه یافتند که این یک موفقیت بزرگ در کار حزبی است.
احزاب ریشه‌داری در کشور پا نگرفته‌اند
در همین راستا،عبدالرضا هاشم‌زائی عضو کمیسیون شورا و سیاست داخلی مجلس دهم درخصوص اصلاح قانون جامع انتخاباتی گفت: اگر لایحه‌ای در تقویت احزاب به کمیسیون بیاید مجلس این قانون را تصویب خواهد کرد. وی با اشاره به تجارب بعد از انقلاب اسلامی بیان کرد: در این سی و چند سال احزاب ریشه‌داری در این مملکت پانگرفته‌اند. احزاب انقلابی مثل حزب جمهوری‌اسلامی تشکیل شد که اکثرا از افراد شاخص حضور داشتند و بهترین افراد هم در آن بودند، اما به دلیل انحصارطلبی‌هایی که صورت گرفت، به دستور امام (ره) کم کم تعطیل شد.
احزاب قانم به شخص‌اند
نماینده مجلس دهم تاکید کرد: احزاب در ایران قائم به شخص‌اند و نتوانستند مثل کشورهای دیگر که نظام‌های پارلمانی در آنها حرف اول را می زنند شکل بگیرند. وی با شاره به اینکه احزاب فرمایش نیست، گفت: انتخابات و نظام پارلمانی بدون حزب ابتر است. بنابراین دولت و مجلس تلاش کنند که این امر تقویت شود.
نمی‌توان افراد را محدود کرد
هاشم‌زائی در خصوص تقویت احزاب در انتخابات بیان کرد: در قانون جامع انتخاباتی هم همین امر دیده می‌شود ولی نمی‌توان با قانون افراد را از حضور در انتخابات محدود کرد. می توان در انتخاباتی مانند ریاست جمهوری شرایطی را در نظر‌گرفت که افراد بدون حزب خودشان کاندیدا نشوند. در انتخابات بسیاری از کشورهای پیشرفته دو حزب قوی داریم که معمولا دو کاندیدا از هر حزب و نهایتا یک کاندیدا نهایی معرفی می‌شود ولی این دلیل بر این نمی‌شود که افراد را از حضور فردی منع شوند. معمولا افراد منفرد می‌دانند که صرفا برای حرف زدن به میدان آمده‌اند و رایی ندارند. در هیچ کدام از نظام‌های پارلمانی افراد خارج از احزاب هیچگاه رای نمی آورند.
تفکر حزبی نداریم
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: مشکلی در تاسیس احزاب نداریم ولی افکار جامعه باید عوض شود و تفکر حزبی بر مسئولین عالی کشور حاکم شود که احزاب جابیفتند. بعضا در ایران احزاب هیچ کارایی نداشتند اگر یک حزبی اعضای مرکزی آن پنج نفر بودند کل حزب همین تعداد بودند و فعالیتی هم نمی‌کردند. وی گفت: مجلس و دولت دراین خصوص برنامه‌هایی دارند ولی تفکر حزبی نداریم وقتی تفکر حزبی اصلاح نشود کاری از پیش نمی رود.وی با اشاره به احزاب مطرح بعد از انقلاب گفت:این احزاب با اینکه قوی بودند اما نمی‌توانستند به خوبی در هر سال پیشرفت کنند و در شهرستان ها و دیگر نقاط کشور حضور یابند.
لیست امید تجربه موفق حزبی
همچنین این فعال سیاسی درخصوص امکان تجمیع احزاب در دو حزب اصولگرا و اصلاح طلب گفت: در تمام دنیا احزاب زیادی وجود دارند. حتی در کشورهای همسایه هم اگرچه همه دموکراسی ندارند ولی کشوری مانند ترکیه و پاکستان هم دو حزبی نیستند. دو حزب می توانند آرای بیشتری جمع کنند و احزاب اول و دوم شوند اما نمی‌توان گفت که احزاب دیگر نباشند. هاشم‌زائی تجربه لیست امید را از نمونه‌های موفق حزبی برشمرد و افزود: در لیست امید احزاب کوچک و برگ باهم ائتلاف کردند.
در شهری با ظرفیت ده میلیون رای، فردی بیش از یک میلیون رای می‌آورد این اتفاق خارج از فعالیت‌های حزبی امکان ندارد. ائتلاف فراگیر اصلاح طلب و معتدل و حامی دولت تجربه موفقی بودند. کشور ما در شرایط کنونی برای فعالیت بهتر و بیشتر احزاب نیاز به قانون جامعی دارد که بتواند همه ابعاد را در بر‌گیرد و منطق حزبی را پیاده کند. در این صورت احزاب قدرتمند به عرصه وارد می‌شود و راه برای حزب‌هایی که فعالیت چندانی ندارند، بسته می‌شود.
احزاب می‌توانند کاندیدای خود را معرفی کنند و برای رسیدن به قدرت و تحکیم حزب خود از فرد مورد نظرشان حمایت کنند و در نتیجه شرایطی مانند آنچه در گذشته شاهد آن بودیم که احزاب از کاندیدای خود حمایت نکرده و به سوی کاندیداهای دیگر می‌رفتند، رخ نمی‌دهد. لیست امید نمونه خوبی بود تا نشان دهد جامعه آمادگی حضور موثر احزاب را دارند و پذیرای آنها هستند، اما این تجربه باید درسی باشد که احزاب با شناسایی افراد کارآمد و شایسته تر از جناح خود، نمونه‌های بهتری را معرفی کنند.
اخبار سیاسی - ابتکار
