جعبه سیاه؛ تاریخچه‌ای از آغاز تا کنون به روایت عکس‌ها
- مجموعه: اخبار گوناگون
جعبه سیاه یا جعبه غیرشفاف به ابزار، سامانه یا جسمی گفته می‌شود که تنها به صورت تابع تبدیل و ورودی و خروجی‌هایش قابل مشاهده است و هیچ گونه اطلاعی از عملکرد و درون آن در اختیار کاربر نیست و عملکرد آن غیرشفاف است. این واژه در علم مهندسی و علوم دیگر ممکن است به هرچیزی نسبت داده شود مثلاً :ترانزیستور، الگوریتم یا ذهن انسان.
جعبه سیاه یا ضبط کننده اطلاعات پرواز در هواپیما ابزاری است که در طول پرواز جهت ذخیره پارامترهای خاصی به کار می‌رود.
با بروز هر سانحه‌ای برای یک هواپیما پرسش های زیادی در مورد علت سقوط هواپیما مطرح می‌شود. پاسخ به این سوالات به کمک دستگاه ثبت اطلاعات فنی پرواز و دستگاه ثبت صداهای کابین و هواپیما که در مجموع جعبه سیاه نامیده می‌شود، انجام می‌گیرد. این سیستم‌ها که هر یک قیمتی بین ۱۰ تا ۱۵ هزار دلار دارند، جزئیات پرواز را در طول پرواز ضبط می‌کنند. سیستم جعبه سیاه علی‌رغم آنچه از نامش پیداست، رنگ نارنجی روشنی دارد. داشتن چنین رنگ شاخصی به همراه نوار انعکاس دهنده متصل شده به بخش خارجی ضبط کننده بعد از وقوع سانحه در پیدا کردن جعبه سیاه بخصوص در هنگام سقوط هواپیما در آب، بسیار موثر است.
نخستین بار چارلز لیندبرگ در سفر هوایی خود بر فراز اقیانوس اطلس ابتدایی‌ترین نوع جعبه سیاه را بکار گرفت. از آن زمان تا کنون در ساختمان جعبه سیاه تغییرات زیادی داده‌اند. جعبه‌ای که لیندبرگ از آن استفاده کرد، ارتفاع پرواز و اطلاعات مربوط به زمان پرواز را ثبت می‌کرد. تا چند سال استفاده از وسیله‌ای که اطلاعات مربوط به پرواز را ثبت کند، اختیاری بود. در سال ۱۹۴۷ استفاده از جعبه سیاه در هواپیماها اجباری شد اما معایب و نواقص جعبه‌های سیاه به حدی بود که پژوهشگران به اطلاعات ثبت شده اعتماد چندانی نداشتند. به همین دلیل حکم اجباری بودن استفاده از جعبه‌های سیاه لغو شد. ده سال بعد پیشرفت‌های علمی موجب شد تا بار دیگر کارشناسان به کار جعبه‌های سیاه اطمینان پیدا کنند. امروزه در تمامی هواپیماها از جعبه‌های سیاه ، که در واقع ثبت کننده اطلاعات مربوط به پرواز هواپیما است، استفاده می‌شود.
جعبه سیاهی که دقیقا نمی توان گفت متعلق به چه نوع هواپیمایی است و در موزه ی کشور چک نگهداری می شود.
دستگاه ثبت اطلاعات متعلق به جت MIG-23 که دچار سانحه شده بود.
حفاظ بیرونی جعبه سیاه باید ضربه یک میله فولادی به وزن ۲۵۰ کیلوگرم را که از ارتفاع ۳ متری سقوط کرده است،بتواند تحمل کند.
جعبه سیاهی که اطلاعات را بر روی یک نوار ضبط کرده و بخشی از قسمت بیرونی آن سوخته است
جعبه‌های سیاه به دستگاه کوچکی مجهز هستند که در اثر تماس با آب صدای بلندی معادل ۳۷٫۴ کیلو هرتز تولید می‌کنند. این صدا از یک مسافت ۴ کیلومتری و عمق ۷۰۰۰ متری آب ، برای مدت ۳۰ روز قابل شنیدن است.
کنترل کننده ی دستگاه ضبط متعلق به سال ۱۹۹۰
رنگ جعبه سیاه بر خلاف نامش سیاه نیست، رنگ آن نارنجی روشن و گاهی زرد است. زیرا این رنگ در میان قطعات متلاشی هواپیما بهتر جلب توجه می‌کند. برای آنکه اطلاعات ذخیره شده در داخل جعبه‌های سیاه به آسانی لطمه نبیند، این جعبه‌ها باید در برابر آتش و ضربه مقاوم باشند. به همین دلیل این دستگاهها را طوری می‌سازند که به مدت نیم ساعت در برابر گرمای شدید تا ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد مقاومت کنند.
نمونه ای از دستگاه ضبط اطلاعات پرواز متعلق به دهه ی ۹۰ که هم اکنون در موزه نگهداری می شود.
نمونه ی اولیه ای از یک رکوردر که ساخت آن به سال ۱۹۵۴ بر می گردد و اکنون در موزه ی هوا- فضای واشینگتن نگهداری می شود.
از این دستگاه کوچک هم برای ضبط اطلاعات استفاده می شد و دور آن با استیل و فویل پوشانده شده است تا در برابر گرما و آتش مقاوم تر شود.
دستگاه ضبط کننده ی صدا که با نوار کار می کرد و در عکس بعدی نمونه ی جدیدتر آن را می توانید ببینید.
عکسی از یک دستگاه ضبط صدا که برای هواپیماهای بویینگ و ایرباس مورد استفاده قرار می گیرد.
عکسی از یک جعبه سیاه روسی که به وسیله ی نوار کار می کرد.
نمایی از یک جعبه سیاه قدیمی که همه ی اتفاقات بر روی یک نوار ضبط می شد.
دستگاه پیشرفته ی ضبط تمام رویدادها در هواپیما
تصویری کلی از روند پیشرفت جعبه سیاه از سال ۱۹۵۰ تا اکنونماجراهای اولیه جعبه سیاه به روایت عکس ها
تابناک باتو
