افزایش فرونشست اراضی و دشت‌های کاشان/ طرح بن-بروجن مرگ زاینده‌رود را در پی خواهد داشت
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : چهارشنبه, 24 فروردين 1401 18:17
به گزارش تسنیم، فرونشست در منطقه کاشان این روزها به یک دغدغه تبدیل شده است به نحوی که بر اثر بروز این فرونشست‌ها زلزله هایی هرچند خفیف به وقوع می‌پیوندد که موجی از نگرانی را ایجاد کرده است.
فرونشست در منطقه کاشان امروز به یک تهدید تلقی می‌شود چراکه در مناطق مختلف کاشان نظیر طاهرآباد طول، عرض و عمق این فرونشست‌ها شگفت انگیز است به گونه‌ای که امکان تردد افراد از آثار این فرونشست‌ها وجود دارد.
متاسفانه فرونشست‌ها با پیشرفت خود مناطق مسکونی و زیرساخت‌ها را تهدید می‌کند و این موضوع نیز یکی از دغدغه‌هایی است که باید مسئولان امر در این زمینه برنامه‌ریزی لازم داشته باشند و آثار این پدیده به حداقل کاهش پیدا کند.
جواد مزروعی در این زمینه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کاشان، با بیان اینکه در بیابان‌های کاشان و آران و بیدگل شکاف‌هایی ایجاد شده است، اظهار داشت: با مطالعات صورت گرفته موضوع فرونشست‌ها مطرح شد و امروز در اماکن تاریخی، آب انبارها، مساجد، منازل مسکونی تازه‌ساز در فین این پدیده خود را نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه برخی تکانه‌ها تحت عنوان زلزله ناشی از این فرونشست‌ها است، افزود: فروچاله‌های عظیمی در منطقه کاشان و آران و بیدگل تشکیل شده است و این پدیده به سمت شهر در حال پیش‌روی است و به نوعی یک تهدید محسوب می‌شود.
رئیس مرکز مدیریت بحران شهرستان کاشان با بیان اینکه پنج سال پیش مطالعات در این زمینه صورت پذیرفت و اطلس‌هایی ایجاد شد، ابراز داشت: این وظیفه به وزارت راه و شهرسازی محول شده است و این موضوع نیز پیگیری شده است.
وی با بیان اینکه با همین میزان بارندگی طرح‌های آبخیزداری و تزریق آب به آب‌خوان صورت پذیرفت، گفت: 15 میلیون مترمکعب با توجه به تخصیص اعتبارات طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری اجرا شد تا بتوان سفره‌های آب زیرزمینی را زنده نگه داریم.
مزروعی با بیان اینکه استفاده از ماسک در ابتدا مقاومتی توسط مردم وجود داشت، تصریح کرد: امروز اما مردم به این نتیجه رسیدند که باید واکسن بزنند و پروتکل بهداشتی را رعایت کنند و همین نگرش باعث کنترل بیماری شد و در زمینه فرونشست نیز باید شاهد وجود چنین نگرشی باشیم.
وی با بیان اینکه ما باید مباحث آموزشی را به صورت مداوم داشته باشیم و موضوع فرونشست برای مردم به عنوان دغدغه مطرح شود، تاکید کرد: ما در کاشان موضوعات مختلفی نظیر گونه‌های کم آب بر کشاورزی، طرح‌های تعادل بخشی و غیره در دستور کار قرار گرفته است.
برداشت غیرمجاز آب اصلی‌ترین مشکل
منصور شیشه فروش ضمن اشاره به اقدامات صورت گرفته در زمینه کاهش مخاطرات فرونشست‌ها اظهار داشت: جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز، شناسایی چاه‌های غیرمجاز و انسداد آنان از جمله اقدامات صورت گرفته در این زمینه بوده است.
وی با بیان اینکه هفت هزار و 500 کنتور هوشمند نصب شده است، افزود: شش هزار حلقه چاه آب غیرمجاز نیز شناسایی و مسدود شده است و امور آب کاشان نیز متولی این موضوع است و راه و شهرسازی نیز موظف به ارزیابی خطر هستند و مطابق با آیین نامه ها طرح‌های تاب‌آوری را پیشنهاد و اجرایی کنند.
مدیرکل مدیریت بحران استان اصفهان ضمن اشاره به تاب‌آوری خطوط ریلی توسط راه‌آهن ابراز داشت: شهرداری اصفهان و شهرداری‌های بزرگ موظف شد طرح‌های پهنه بندی خطر فرونشست را در دستور کار قرار دهند و شهرداری کاشان نیز با همکاری راه و شهرسازی و اساتید دانشگاه باید در این زمینه اقدام کنند.
وی با بیان اینکه رسانه نقش به‌سزایی را در این زمینه دارد، گفت: دستورالعمل‌های ویژه ای را در این زمینه ابلاغ و مقرر شده است مسئولان در شهرستان کاشان مورد ابلاغی را پیگیری و تمام تلاش خود را در راستای اجرایی شدن آن به کار بگیرند.
شیشه‌فروش ضمن اشاره به وقوع گرد و خاک در کشور و استان اصفهان تصریح کرد: این گرد و غبار به علت خیرش کانون‌های گرد و غبار در عراق است و زبانه‌های به مناطق مرکزی استان اصفهان کشیده شد و به علت کم آبی و خشکسالی این مهم اتفاق افتاده است و مناطقی که کشت و کار نیز در آنان صورت نگرفته مستعد وقوع این مخاطره جوی است.
وی با بیان اینکه قطعا منابع طبیعی نسبت به کاشان نهال در آن نقاط اقدام کرده است، تاکید کرد: مقرر شد بر اساس آئین‌نامه پیشگیری از وقوع گرد و غبار طرح‌های کامل پاشی و نهال‌کاری اقدامات لازم در زمینه کاهش بروز پدیده گرد و خاک انجام شود و این مهم با اولویت شهرستان کاشان در حال انجام است.
***
طرح بن-بروجن مرگ زاینده‌رود را در پی خواهد داشت
از آن جایی که آورده جدیدی برای طرح انتقال آب بن-بروجن در نظر گرفته نشده است و باید از آب فعلی زاینده‌رود برای این طرح برداشت شود مرگ زاینده‌رود را شاهد خواهیم بود.
به گزارش خبرنگار ایمنا، با اجرا شدن طرح انتقال آب بن- بروجن حیات اصفهان و زاینده‌رود با مخاطرات جدی مواجه خواهد شد و نتیجه‌ای جز خشکی تالاب گاوخونی، ریزگردها و خشک شدن همیشگی زاینده‌رود نخواهد داشت.
بیش از دو دهه است که علی‌رغم مشکلات حوضه زاینده‌رود و کشاورزان و مردم این مناطق، تخصیص‌های غیرقانونی توسط وزارت نیرو انجام می‌شود؛ طبق مصوبات شورای عالی آب، از سال ۱۳۹۲ هرگونه بارگذاری جدید بر حوضه زاینده‌رود ممنوع بوده است.
خشکسالی و کمبود آب در بخش شرب و کشاورزی ضررهای زیادی به استان اصفهان وارد کرده و خشکی‌های زاینده‌رود باعث بحران فرونشست زمین شده است و تاریخ چند هزارساله اصفهان را تحت‌الشعاع قرار داده است. طبق نظر کارشناسان متعدد و مستندات علمی، شهرستان‌های استان اصفهان و میراث فرهنگی بی‌نظیر اصفهان و حوضه زاینده‌رود با مشکلات گوناگون و از آن جمله خطر هولناک فرونشست روبه‌رو است و جان و مال صدها هزار انسان در معرض خطر است و زیرساخت‌ها و سرمایه‌های ملی با تهدید جدی روبه‌رو هستند.
علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو آبان‌ماه سال گذشته به اصفهان سفر کرد و در جریان این سفر در دیدار با کشاورزان گفته بود: اولین عهد و پیمان ما این است که با مردم صادق باشیم؛ بر همین اساس نباید قول و وعده‌ای بدهم که چند ماه دیگر شرم حضور داشته باشم بلکه باید وعده‌ای بدهم که بتوانم مشکلات را برطرف کنم.
وزیر نیرو تصریح کرده بود: مشکلات امروز اصفهان ناشی از مشکلات دهه‌ها بی‌برنامگی و بارگذاری‌های بی‌جا روی آب اصفهان بوده است، برطرف کردن این مشکلات در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست اما با همدلی می‌توانیم آن‌ها را برطرف کنیم. همچنین باید تخصیص‌های اشتباه را اصلاح کنیم.
این در حالی است که وزارت نیرو تاکنون به هیچ‌یک از وعده‌های خود عمل نکرده است و به نظر می‌رسد برنامه مشخصی برای حل چالش آب در اصفهان ندارد.
در خصوص طرح انتقال آب بن-بروجن با حمیدرضا فولادگر، نماینده مردم اصفهان در ادوار پیشین مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
آیا اقدامات کارشناسی روی طرح انتقال آب بن- بروجن صورت گرفته است؟
در بحث پروژه انتقال آب بن-بروجن مباحث کارشناسی مطرح است که بسیاری از کارشناسان آب معتقدند که این طرح به لحاظ کارشناسی محل ایراد است. آبی که از سرشاخه‌های کارون در تونل‌های یک، دو و سه کوهرنگ منتقل می‌شود با انتقال آب بن-بروجن به حوضه آبریز کارون بازمی‌گردد.
یعنی برای پروژه انتقال آب هزینه‌ای صورت می‌گیرد اما در اصل این آب به حوضه آبریز کارون بازمی‌گردد و یا هزینه برق برای پمپاژها مصرف می‌شود. در حوضه بن-بروجن رودخانه‌های فصلی و طرح‌هایی از منابع محلی و آبی وجود دارد اما همه طرح‌ها کنار گذاشته شد و طرح بن-بروجن مستقیم به تأیید رسید زیرا ساده‌ترین راه این است که آب را به طور مستقیم از رودخانه پمپاژ کنند. در صورتی که در طرح‌های دیگر استفاده از رودخانه‌های فصلی مطرح بوده و می‌توانسته است این منابع را تأمین کند.
طرح بن-بروجن در مصوبات دولت قرار گرفته است و به اجرا درخواهد آمد که برای اجرایی شدن آن باید مصوبات شورای‌عالی آب در نظر گرفته شود. در صورتی که طبق مصوبات شورای عالی آب درباره زاینده‌رود آمده که هرگونه بارگذاری و مصوبات جدید ممنوع است.
اگر منابع آبی جدیدی به طرح بن-بروجن اختصاص داده نشود، چه بر سر زاینده‌رود خواهد آمد؟
این سوال مطرح است که با اجرایی شدن طرح انتقال آب بن-بروجن، آب از کجا تأمین می‌شود؟ این در حالی است که آورده جدیدی وجود ندارد و باید از آب فعلی زاینده‌رود برداشت کنند یعنی اگر منبع آبی جدیدی به زاینده‌رود نیاید مرگ زاینده‌رود رخ خواهد داد.
اگر بنا نباشد منبع جدید آبی اضافه شود و دبی و ظرفیت فعلی آب زاینده‌رود برای طرح انتقال آب بن-بروجن استفاده شود (گرچه این طرح برای آب شرب است اما می‌دانیم در صنعت و کشاورزی هم استفاده می‌شود) به معنای مرگ زاینده‌رود است.
بر اساس جلسات متعدد مقرر شد مذاکراتی میان استان‌های اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری در قالب مصوبات شورای‌عالی آب و سیاست‌های کلی برای طرح انتقال بن-بروجن و تکمیل تونل سوم کوهرنگ و بهشت‌آباد انجام و برای آن تصمیم‌گیری شود.
تونل سوم کوهرنگ همه مصوبات را دریافت کرده است و باید زودتر تکمیل شود تا آب تونل سوم از طریق سد و بر اساس ظرفیتی که در تابلوی منابع و مصارف آب (مصوب شورای‌عالی آب) وجود دارد، مطابق ظرفیت تونل سوم بهره‌برداری نشود پس آورده جدیدی به بن-بروجن اختصاص نمی‌یابد.
در چه صورتی برداشت آب از زاینده‌رود در طرح بن-بروجن بدون مشکل خواهد بود؟
مقدمه طرح بن-بروجن این است که از تونل سوم کوهرنگ بهره‌برداری شود، همچنین بهشت‌آباد به عنوان منبع دیگر تعیین تکلیف شود. عده‌ای از نمایندگان در مجالس قبل می‌گفتند هم بهشت‌آباد و هم تونل سوم کوهرنگ باید بهره‌برداری شود تا برای بن-بروجن منبع آب جدید تعریف شود.
اما در ابتدا حداقل باید بهشت‌آباد تعیین تکلیف شود و مصوبات لازم از سازمان محیط زیست اتخاذ شود و سپس اجرای آن شروع شود. همچنین سد تونل سوم احداث و به صورت کامل طبق تابلوی منابع و مصارف بهره‌برداری شود نه اینکه پمپاژ موقت صورت بگیرد.
در تابلوی منابع و مصارف با اجرایی شدن تونل بهشت‌آباد، سهم استان چهارمحال‌وبختیاری ۲۳۷ میلیون متر مکعب است. اما هنوز طرح بهشت‌آباد اجرایی نشده است و سد تونل سوم کوهرنگ احداث نشده است و این در حالی است که اکنون به صورت اضطراری قصد برداشت آب برای طرح انتقال آب بن-بروجن را دارند که به معنای زیر پا گذاشتن مصوبات شورای‌عالی آب و اسناد بالادستی است.
به عنوان فرد مطلع نسبت به اجرای طرح انتقال آب بن- بروجن احساس خطر می‌کنم؛ از این‌رو نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مسئولان و کارشناسان استان باید این موضوع را به صورت جدی پیگیری کنند.
با وضعیت فعلی برای طرح بن-بروجن اجازه بهره‌برداری به صورت اضطراری داده شده است، در حالی که هنوز تونل سوم تکمیل نشده و بهشت آباد هنوز تعیین تکلیف نشده است. یعنی تراز منابع و مصارف آبی زاینده‌رود که مصوبات جلسات دهم و سیزدهم شورای‌عالی آب است عملاً نقض شده است.
تبعات طرح انتقال آب بن-بروجن برای اصفهان چه خواهد بود؟
با این طرح زاینده‌رود که به رودخانه فصلی تبدیل شده به صورت کامل خشک خواهد شد و در نهایت نابودی زاینده‌رود، محیط زیست و گاوخونی را در پی خواهد داشت. همچنین کشاورزی با مشکلات بسیاری مواجه خواهد شد.
