همه آن چیزی که باید درباره سازمان یونسکو بدانید

مجموعه: اخبار اجتماعی

تاریخ انتشار : یکشنبه, 07 بهمن 1397 08:57

دقیقا دو ماه پس از پایان پذیرفتن جنگ جهانی دوم، کنفرانسی در لندن برگزار شد و 40 کشوردر آن شرکت کردند. در این کنفرانس، دو کشور انگلستان و فرانسه به عنوان کشورهایی که خسارات بسیاری از جنگ دیده بودند، پیشنهاد کردند سازمانی با هدف نهادینه کردن فرهنگ صلح به معنای واقعی کلمه تأسیس شود تا از وقوع جنگ جهانی دیگری جلوگیری شود. بعدها عرصه فعالیت یونسکو، گسترش بیشتری یافت و کشورهای مختلف دیگری هم به این سازمان پیوستند. ایران هم سال 1327 به این سازمان جهانی پیوست.  امروز به بهانه سالروز پیوستن کشورمان به قرارداد جهانی آزادی تبادل افکار یونسکودر 7 بهمن 1334 ش، با تاریخچه، اهداف و اقدامات این سازمان آشنا خواهیم شد و البته به یک مسئله مهم که این سازمان به آن توجه کمتری دارد هم اشاره خواهیم کرد.

از اهداف و سیاست‎های یونسکو چه می‎دانید؟
ادعای یونسکو این است که رسالتش بیش از هر چیز اخلاقی است و مأموریت یافته تا در مقام سازمانی برای «همکاری فکری» در سطح بین‎المللی خدمت کند. دو هدف اصلی یونسکو به قرار زیر است:1- توسعه که ورای تقاضای ساده پیشرفت مادی باید به طیف گسترده‌ای از خواست‌های انسان پاسخ گوید بدون آن‎که میراث نسل‌های آینده را به خطر افکند.2- برقراری فرهنگ صلح بر اساس آموزش مسئولیت شهروندی و مشارکت کامل در فرایند‌های دموکراتیک. برای این‎که صلح پایدار، صادقانه و مورد قبول همه برقرار شود در دیباچه اساس‎نامه یونسکو آمده ‎است که کشور‌های امضا کننده این اساس‎نامه «مصمم‎اند که دستیابی کامل و برابر به آموزش، پی‎جویی آزاد حقیقت عینی، تبادل آزاد اندیشه‌ها و دانسته‌ها را برای همگان تضمین کنند و روابط بین مردم خود را توسعه بخشند و افزایش دهند تا با درک متقابل و بهتر به شناختی دقیق‌تر و حقیقی‌تر از آداب و رسوم یکدیگر برسند».

  3 حوزه اصلی اهداف استراتژیک یونسکو
یونسکو برای تحقق این دو هدف، فعالیتش را به حوزه‎های آموزش، علوم‌طبیعی، علوم اجتماعی و انسانی، فرهنگ، ارتباطات و اطلاعات اختصاص داده‌ و مبنای فعالیت‎هایش بر اساس سهیم کردن همه انسان‌ها در پیشبرد فرهنگ، صلح خواهی، توسعه انسانی و توسعه پایدار است. اگر موارد گفته ‎شده با تصویر ذهنی‎تان از یونسکو نمی‎خواند، به این دلیل است که ما یونسکو را بیشتر با اهداف استراتژیک اش می‎شناسیم. این اهداف استراتژیک شامل آموزش ، علوم و فرهنگ است.
 
مرور برخی از مفاخر و میراث معنوی کشورمان که در یونسکو ثبت شده اند
از ابن سینا  تا  نوروز
 ایران به عنوان یکی از سرزمین‌های غنی از تمدن، تاریخ و فرهنگ، آثار فرهنگی، تاریخی و طبیعی بسیاری را به ثبت جهانی در یونسکو رسانده است که با هم مهم‌ترین موارد را مرور می‌کنیم.
 
مشاهیر ایرانی یونسکو
معرفی و بزرگداشت نقش ارزشمند مشاهیر در پیشرفت تمدن بشری از جمله رسالت‌های یونسکو به حساب می‌آید. هدف این برنامه معرفی و شناساندن سهم و نقش مؤثر شخصیت‌ها و رویدادهای کشورها در غنای متقابل فرهنگ‌ها، ترویج تفاهم فرهنگی، گسترش مناسبات بین‌المللی، پیشرفت علم و کمک به استقرار صلح است. تاکنون نام 35 نفر از مشاهیر ایران در یونسکو ثبت شده‌ که اولین آن‌ها ابن سینا بوده است که در سال 1980 میلادی به مناسبت هزارمین سال تولدش، نام این پزشک و دانشمند مشهور ایرانی به ثبت رسیده است. همچنین سعدی، حافظ، فردوسی، ابوسعید ابوالخیر، خواجه نصیرالدین طوسی و نیما یوشیج از دیگر مشاهیر ایران در یونسکو به شمار می روند.
 
میراث فرهنگی ایران در یونسکو
یکی از رسالت‌های دیگر یونسکو حفاظت از بناهای تاریخی و مکان‌های طبیعی بوده است که در همین زمینه تاکنون 23 اثر فرهنگی و طبیعی ایران در یونسکو به ثبت رسیده است. تخت جمشید فارس، میدان نقش جهان اصفهان، یزد،گنبد قابوس گرگان، باغ‌های ایرانی، قنات‌های ارزشمند ایرانی و کویر لوت از آثاری هستند که از ایران در یونسکو ثبت شده‌اند.
 
میراث معنوی ایران در یونسکو
فرهنگ‌ها و پدیده‌های معنوی از جمله مهم‌ترین داشته‌های تمدن‌های مختلف هستند که لزوم حفظ و نگهداری از آن‌ها به شدت احساس می‌شود. در همین زمینه در سال 1997 اولین اثر معنوی جهان در مراکش به ثبت رسید. نوروز،  فرش‌بافی کاشان و فارس، نقالی و قصه‌گویی و ردیف‌های موسیقی ایرانی از جمله آثار غیرملموس ارزشمندی بودند که از ایران در فاصله این سال ها ثبت شدند. آخرین مورد هم مراسم قالی شویان شهر مشهد اردهال بوده است که در سال 1391 شمسی به ثبت جهانی رسیده است. گفتنی است تاکنون 10 اثر معنوی و غیرملموس ایران در یونسکو به ثبت رسیده است.
 
نظر یک جامعه شناس درباره شیوه یونسکو برای برقراری صلح در جهان
بی توجه به مقتضیات
 فرهنگی کشورها
دکتر علیرضا عزیزی | جامعه شناس
 سازمان یونسکو به عنوان یک سازمان بین المللی که قرار است در مسیر استقرار صلح، آزادی و عدالت در سطح جهانی فعالیت کند و به نوعی بازوی فرهنگی سازمان ملل محسوب می شود، در سال های اخیر با چالش های متعددی در زمینه پذیرش آیین نامه ها و مصوبات آن سازمان از سوی برخی کشورها روبه رو بوده است. این سازمان در کشور ما نیز با چالش هایی روبه رو بوده است که مباحث مطرح شده درخصوص سند 2030 را می توان یکی از جنجالی ترین موضوعات آن سازمان در کشورمان دانست. سندی که اقتضائات فرهنگی و اعتقادی دیگر کشور ها را در بر نگرفته است .حال پرسشی که مطرح می شود آن است که یونسکو به عنوان یک سازمان بین المللی تا چه اندازه می تواند در امور فرهنگی، آموزشی، علمی و اعتقادی کشورها دخالت و اعمال نظر کند؟

  لزوم احترام به تنوع فرهنگی کشورها
به نظر می رسد سازمان یونسکو بر مبنای مجموعه ای از پیش فرض های نظری درباره جوامع انسانی شکل گرفته است که پیش فرض بنیادیِ فرهنگی آن را می توانیم، آزادی در تکثر فرهنگی بر مبنای حقوق بشر سازمان ملل متحد بدانیم. یونسکو در بیانیه خود درخصوص تنوع فرهنگی، بر لزوم احترام به تنوع و تکثر فرهنگی در کشورهای عضو تاکید می ورزد اما در عین حال در همان بیانیه تاکید می کند که «نمی توان با استناد به تنوع فرهنگی، حقوق بشر تضمین شده در حقوق بین المللی را نقض کرد یا محدود ساخت». بدین ترتیب، یونسکو قاعده بازی را تعریف می کند که بر مبنای تعاریف خاصی از آزادی، عدالت و فرهنگ همراه است و از طریق آن برای کشورهای عضو روشن می کند که در چه چارچوب و قاعده ای می توانند با یکدیگر و با مردم کشورشان تعامل داشته باشند؛ عمدتا هم در تعریف قاعده بازی، چندان به مقتضیات فرهنگی و اعتقادی درونی کشورها توجه ندارند که این موضوع هنگامی که با اصرار بر اجرایی شدنِ مصوبات و بخشنامه هایشان همراه می شود به طور طبیعی زمینه های شکل گیری مقاومت هایی را ایجاد می کند.

  از فرهنگ غنی اسلامی و ایرانی خود بهره ببریم
با این توضیحات و در یک اجتماع جهانی، ایران می تواند سیاست جدایی گزینی در پیش بگیرد یا عضو تقریبا منفعل آن باشد (چیزی که هم اکنون کم و بیش هست) یا آن که می تواند به پشتوانه فرهنگ اسلامی و ایرانی غنی خود، به عنوان بازیگر فعال آن میدان عمل کند و تا اندازه ای قاعده بازی را به نفع فرهنگ و بینش خود تغییر دهد که به نظر می رسد در جهان امروزی که به تعبیر پیتر سینگر، در کتاب «لایک  جنگ: جنگ  افزار  شدن شبکه های اجتماعی» با حضور شبکه های اجتماعی، امروزه با یک میدان نبرد در سطح جهانی روبه رو هستیم، گزینه بازیگرِ فعال میدان اجتماعیِ فرهنگ بودن، گزینه مطلوب تری است.

 روزنامه خراسان