درباره نیاز جوانان کلی‌گویی می‌شود
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : پنج شنبه, 03 خرداد 1397 11:22
با بررسی وضعیت جوانان این مرز و بوم باید گفت که این قشر نسبت به قبل از مهارت‌های متعدد برخوردار هستند. برای مثال حضور زنان در کرسی‌های دانشگاهی را می‌توان یکی از اقدامات در زمینه مهارت پروری و پرورش قابلیت‌های آنها در جامعه دانست. از سوی دیگر جوانان کشور امروزه با چالش‌های فراوان همچون کاهش نرخ بزه، افزایش دسترسی به مواد مخدر و آسیب‌های متعدد مواجه هستند. در این میان از نهادهای مسئول انتظار همکاری و فعالیت برای ارتقای جایگاه این قشر وجود دارد، چون جوانان در هر جامعه‌ای به‌عنوان سرمایه آن محسوب می‌شوند. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات ناهید تاج الدین، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس درباره چگونگی رسیدگی و ارتقای وضعیت جوانان کشور در گفت‌و‌گو با خبرنگار «آرمان» است.
جوان امروز در معرض آسیب‌های متعدد است و همین مساله منجر به افزایش بزه می‌شود. از سوی دیگر وضعیت اشتغال و تورم هم در جامعه روند رو به افزایشی دارد. در این شرایط چگونه می‌توان از قشر جوان انتظار مصونیت در برابر آسیب‌ها را داشت؟
جوانی یکی از دورانی است که در اعصار مختلف معانی متفاوتی دارد، در یک عصر جوان به جامعه هدفی اطلاق می‌شده که هنوز تجربه شغلی مستقل، تجربه تشکیل خانواده و پذیرش مسئولیت اجتماعی را نداشته است، در عصر دیگر جوان به جامعه هدفی اطلاق می‌شود که به علت اشتغال به تحصیل در مدرسه یا دانشگاه، گذراندن دوره سربازی و عدم استطاعت مالی هنوز موفق به تشکیل خانواده نشده است. همچنین در دوره دیگر جوانی صرفا به مثابه یک سبک زیست تعریف شده است.
آنچه در دو نوع تعریف همواره از جوانی وجود دارد، نخستین تعریف، باور عمومی جامعه و روح حیات جمعی از جوانی است که جوانی را بر مبنای عرف اجتماعی تبیین می‌کند و حتی آن را صرفا به‌عنوان یک سبک زیست تعریف می‌کند؛ به اصطلاح ضرب‌المثلی می‌گوید که باید دل جوان باشد. تعریف دوم هم بر اساس دیدگاه قانون‌گذاران، دولت‌ها و نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر از جوانی به‌دست می‌دهند و بر مبنای آن برای این بازه سنی سیاستگذاری می‌کنند .در کشور ما با تاسیس شورای عالی جوانان در سال 71، برای اولین بار یک تعریف ملی از جوان ارائه شد و نخستین بار گروه سنی 12 تا 25 سال به‌عنوان جوانان قلمداد شدند و مبنای برنامه‌ریزی و ساماندهی امور جوانان این بازه سنی یعنی بازه 12 تا 25 سال تعیین شد.
در سال 84 و به‌واسطه تغییرات اجتماعی و مسائل اجتماعی نوپدید همچون افزایش میانگین سن ازدواج و افزایش میانگین سطح تحصیلات دختران و پسران، در تعریف بازه سنی جوانی بازنگری کلی انجام شد و سن 15 - 29 سال مبنای برنامه‌ریزی‌های شورای عالی جوانان قرار گرفت . این در حالی است که در کشورهای مختلف تعاریف متفاوتی از بازه سنی جوانی ارائه می‌شود، به‌عنوان مثال در استرالیا 12 - 25 سال، در ایتالیا 15- 24 سال، در انگلستان 13 - 19 سال، در آلمان 15 - 24 سال، در ترکیه 15 تا 25 سال، در روسیه 14 تا 30 سال و در فرانسه 16 تا 26 سال به‌عنوان بازه سنی جوانی تلقی می‌شود. ضمن آنکه تعریف سازمان ملل متحد از جوانی بازه 15 تا 24 سال، تعریف سازمان جهانی بهداشت از جوانی بازه 13 تا 24 سال و تعریف یونیسف از جوانی بازه 15 تا 24 سال است و کنوانسیون حقوق کودک نیز اساسا زیر 18 سال را به‌عنوان کودک محسوب می‌کند .
بنابراین همان گونه که می‌بینید تعریف از جوان و بازه سنی جوانی متفاوت است و لااقل تعریف سیاستگذاران با تعریف جامعه از جوانی نه‌تنها در ایران بلکه در دنیا متفاوت است. شاید یکی از مشکلات ما درباره مسائل جوانان همین از هم گسیختگی معنایی و گفتمان درباره جوانان باشد. اینکه تعریف یکپارچه و واحدی از جوانی وجود ندارد، علاوه بر نسبی‌بودن جوانی بسته به تغییرات اجتماعی جوامع مختلف می‌تواند نشان‌دهنده آن باشد که هنوز شناخت از جوانی دچار پراکندگی است و جهان بینی یکسانی از جوانی وجود ندارد . برای مثال تاکنون در کشور ما هیچ‌تحلیلی راجع به افزایش میل به تجرد در جامعه و اثر آن بر تمدید سن جوانی نداریم، چون همان‌طور که می‌دانید در سال‌های اخیر رشد خانوارهای کشور 7/2درصد بوده است. در حالی که رشد جمعیت کشور 24/1 بوده است؛ یعنی رشد خانوارها از رشد جمعیت پیشی گرفته و این نشانه افزایش میل به تجرد در جامعه است و این میل به تجرد قطعا می‌تواند سن جوانی را تمدید کند.
در تعریف سنین جوانی تاکنون آن‌طور که باید شکل کارشناسی شده مسائل بررسی نشده است. از سوی دیگر در کشور ما بسیاری از سنین تعریف شده برای جوانان با شرایط موجود متضاد است. برای مثال سن ازدواج با وضعیت اشتغال جوانان هماهنگ نیست، چون در این بازه زمانی اغلب جوانان بیکار هستند.
در کشور ما با توجه به آنکه مبنای سیاستگذاری‌هایمان برای جوانان بازه 15 تا 29 سال است، وقتی درباره جوانی صحبت می‌کنیم، ساده انگارانه و کلی از این بازه سنی به‌عنوان جوانان نام می‌بریم. در حالی که همین بازه سنی یعنی بازه 15 تا 29 سال بازه‌ای است که مهم‌ترین و موثرترین تغییرات زندگی در آن رخ می‌دهد .از میان پنج نهاد بنیادین اجتماعی یعنی خانواده، مدرسه، شغل، مذهب و حکومت در جوانی در سه نهاد تغییرات عمده اتفاق می‌افتد، با ازدواج در جوانی در نهاد خانواده تغییر اتفاق می‌افتد، با ورود به دانشگاه در نهاد مدرسه تغییر رخ می‌دهد و با اشتغال، جوان برای اولین بار وارد نهاد شغلی می‌شود .
بنابراین عمده‌ترین تغییرات زندگی اجتماعی در همین دوره یعنی در دوره جوانی اتفاق می‌افتد. در حالی که ما از این دوره به شکل کلی نام می‌بریم و آن را ساده‌سازی می‌کنیم. سرعت و شتاب تغییرات زندگی در این دوره بالاست و باید در سیاستگذاری‌ها برای این دوره دقت کرد. باید این بازه را به بازه‌های خردتر تقسیم کرده و هر بازه را به شکل مساله محور پیش برد، برای مثال پسران و دختران در سنین 15 تا 18 سال با تنش کنکور مواجه‌اند و این مساله بر زندگی آنها سایه سنگینی دارد. بنابراین اگر می‌خواهیم برای جوانان 15 تا 18 سال سیاستگذاری کنیم، مساله کنکور را برای آنها باید در نظر داشته باشیم.
همچنین در بازه 18 تا 22 سال برای دختران ما همراه مساله ازدواج مطرح است و در سیاستگذاری‌هایمان باید به این مساله توجه داشته باشیم، چون همین مقطع برای پسران همراه با چالش خدمت سربازی است و پر رنگ‌ترین دغدغه آنها که بر سبک زندگی‌شان تاثیر می‌گذارد، همین مساله سربازی است . همچنین پسران 22 تا 25 سال بیشترین دغدغه و به عبارتی مساله محوری زندگی‌شان اشتغال است. در حالی که پسران 25 تا 29 سال بزرگ‌ترین مساله‌شان ازدواج است. دیدگاه ما در سیاستگذاری برای جوانان دیدگاه مساله محور و معطوف به حل مسائل دوره جوانی نیست، بلکه دیدگاهی صرفا بر مبنای رفع تکلیف است.
یک دلیل این امر ناشناخته‌بودن جوانی و تعاریف متفاوتی که از آن وجود دارد، دلیل دیگر آن بیش از حد کلی نگریستن به دوره جوانی است که منجر به سیاستگذاری‌های کلی و مبهم برای جوانان شده است. سنین 15 تا 29 سال بازه‌ای است که به‌طور متوسط هر دو سال با یک مساله محوری و یک چالش مواجه است و در سیاستگذاری‌ها باید به آن توجه داشت.
در هر محفلی به کرات درباره توانمندی‌های جوان امروز صحبت می‌شود، اما این توانمندی‌ها تاکنون به شکل مناسب از جوان به نمایش گذاشته نمی‌شود. بروز این نارسایی به چه دلیل است؟
یکی از بزرگ‌ترین موانع برای حضور و کنش‌گری اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوانان عدم اعتماد به نفس جوانان است. هم اکنون نرخ بیکاری جوانان در ایران 25 - 28 درصد است. در این میان نرخ بیکاری کل در جامعه 12درصد است یا زمانی که نرخ بیکاری فارغ التحصیلان ما بالای 35درصد است، ما شاهد سرخوردگی جوانانی هستیم که اعتماد به نفس آنها نیز دستخوش آسیب شده است، آنها احساس می‌کنند همه راه‌ها به بن بست می‌رسد و این باور بنیادی‌ترین مانع برای حضور و کنش‌گری جوانان است. هرچند علاوه بر عدم اعتماد به نفس در جوانان دچار معضل بی‌اعتمادی به جوانان نیز هستیم. این مساله یکی از موانع جدی برای کنش‌گری جوانان است، در حقیقت تحرک بین نسلی در سیاست، اجتماع و اقتصاد دچار انسداد شده و مادامی که نهادها حاضر به اعتماد به جوانان و پرداختن بهای اعتماد نباشند، کنش‌گری جوانان در بن بست قرار دارد.
تاکنون مجلس برای ارتقای جایگاه جوانان چه اقداماتی انجام داده‌است؟
در مجلس در حال حاضر شاهد تدوین طرح اصلاح قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان در راستای حمایت از اشتغال جوانان در دستگاه‌های اجرایی هستیم، این اصلاحیه که در کمیسیون اجتماعی تصویب شده فرصتی را فراهم می‌کند تا جوانان نیز بتوانند تحرک جدید، انگیزه و ایده‌های نو را به سیستم اجرایی کشور تزریق کنند. ضمن آنکه در مجلس بر اساس برنامه ششم توسعه بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری را مکلف کردیم، بخشی از تسهیلات قرض الحسنه خود را به تسهیلات ازدواج اختصاص دهند. منبع تامین اعتبار این مصوبه یک پنجم از ماده ۸۸ لایحه برنامه ششم توسعه درباره مالیات بر دخانیات است که مجموع اعتبار آن‌هزار و 500میلیارد تومان دیده شده و یک پنجم نیز از محل ماده ۱۰۹ لایحه برنامه ششم، در اختصاص 27% مالیات بر ارزش افزوده برای توسعه ورزش همگانی است که مجموع آن نیز‌هزار و 400میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. ضمن آنکه نمایندگان مجلس با تصویب بندی از لایحه بودجه وام ازدواج در سال ۹۷ را به ۱۵میلیون تومان افزایش دادند و در بند ب-تبصره ۱۶ مصوب شد، به منظور حمایت از ازدواج جوانان، بانک مرکزی موظف است کلیه بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور را ملزم کند به اندازه سهم خود از مجموع کلیه منابع در اختیار پس‌انداز، جاری و سپرده قرض‌الحسنه بانک‌ها در پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه مشارکت کرده و تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج را در اولویت نخست پرداخت قرار دهند. همچنین با تصویب مجلس به دولت اجازه داده شد در بودجه 97 کلیه مشمولان خدمت وظیفه عمومی که بیش از هشت سال غیبت دارند را با پرداخت جریمه معاف کند.
همچنین درباره کنکور نیز طبق مصوبه مجلس امسال آخرین مهلت مجلس برای اجرای قانون حذف کنکور توسط دولت است. هرچند نظام آموزشی به شدت زیر سایه کنکور است و به‌جای مهارت‌های زندگی به دانش آموزان مهارت‌های تست‌زنی می‌آموزد. بنابراین همان‌طور که می‌بینید مجلس هم به مساله ازدواج ، هم به مساله اشتغال و هم به مسائلی همچون کنکور و سربازی ورود داشته است، اما لازم است سیاستگذاری‌های دولت درباره جوانان مساله محورتر شده و معطوف به حل مساله باشد و این نیازمند شناخت کامل دوره جوانی و تغییرات اجتماعی است.
آرمان/ زهرا سلیمانی
