طرح زوج و فرد کارآمد نیست

مجموعه: اخبار اجتماعی

تاریخ انتشار : پنج شنبه, 20 دی 1397 10:19

سیدوحید حسینی دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا گفت: طرح زوج و فرد برمبنای آلودگی نیست بلکه یک مقررات موقت بوده که کم‌کم به شکل دایمی درآمده است. بنابراین نمی‌تواند در کاهش آلودگی هوا نقشی داشته باشد.  

بعضی از موضوعات و چالش‌های شهری آن‌قدر تکرار شده که دیگر صحبت کردن از آنها هم جذابیت خود را از دست داده است. شاید به این دلیل که مردم دیگر خسته شده‌اند از این همه شعار و ارایه راه‌حل و انتقاد درمورد چالش‌هایی که هیچ کاری نمی‌شود درموردشان انجام داد! آلودگی هوا یکی از همین چالش‌هاست؛ موضوعی بین‌بخشی که با وجود تمامی مصوبات و انتقادها و طرح‌ها هنوز که هنوز است یکی از اصلی‌ترین مشکلات زیست‌محیطی شهر تهران است، چراکه هنوز تهران جزو آلوده‌ترین شهرهای جهان است و هر ساله مستقیم و غیرمستقیم صدها نفر از شهروندان آن، جان‌شان را به خاطر همین آلودگی از دست می‌دهند. در همین زمینه سازمانی وجود دارد.

به نام شرکت کنترل کیفیت آلودگی هوای تهران که وظیفه آن پژوهش و ارایه راهکار برای کاهش آلودگی هواست. شرکتی که تا همین چند وقت قبل دکتر «سیدوحید حسینی»، سکاندار هدایت آن بود. وی هم‌اینک نیز در کسوت دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا، در راس موضوع آلودگی هواست، به همین دلیل شاید یکی از اصلح‌ترین افراد برای تشریح وضعیت کنونی آلودگی هوا باشد. گفت ‌وگویی با وی داشتیم که در آن به ابعاد مختلف موضوع آلودگی هوا پرداخته‌ایم.

**آقای دکتر! سال‌هاست که موضوع تاثیر طرح‌های زوج و فرد و طرح ترافیک یکی از مسائل مورد مناقشه بین مدیران و کارشناسان شهری است. اما به نظر می‌رسد در هر صورت، این طرح‌ها، به خصوص طرح زوج و فرد تاکنون تاثیر چندانی روی کاهش آلودگی هوا نداشته است. برای همین هم گروهی بر این باورند که این طرح‌ها باید متوقف شوند. از سویی شما سال‌ها سکاندار مرکز کنترل آلودگی هوا به عنوان مرجع اندازه‌گیری و پژوهش در مورد آلودگی هوا بوده‌اید و درست به همین دلیل، حتما در این زمینه نیز تجربیاتی دارید. با این توصیف فکر می‌کنید طرح‌هایی مثل زوج و فرد تاکنون توانسته‌اند در کاهش آلودگی هوا موثر باشند؟

ببینید، به هرحال طرح‌های سیاست‌گذاری شده، طرح‌هایی هستند که عملا برمبنای کاهش آلودگی هوا ارایه می‌شوند. مثلا می‌گویند تنها خودروهایی می‌توانند در طرح تردد داشته باشند که یکسری ویژگی‌هایی را داشته باشند. آن وقت می‌گویند هر خودرویی که این شاخص‌ها را داشته باشد، مثلا در مورد عوارض‌شان مشمول تخفیف می‌شوند.

شاید ساده‌ترین فاکتور در این زمینه نیز، معاینه فنی باشد. البته یکی از ویژگی‌های طرح‌های یاد شده این است که در درازمدت نتایج آنها مشخص می‌شود و نمی‌توان در کوتاه‌مدت درخصوص اثرگذاری آنها صحبت کرد. پس اصولا هر طرحی که برمبنای آلودگی هوا و کاهش آن تدوین شده باشد قطعا می‌تواند در کم شدن آن تاثیرگذار باشد. اما نکته اینجاست که زوج و فرد برمبنای آلودگی نیست بلکه یک مقررات موقت بوده که کم‌کم به شکل دایمی درآمده است. بنابراین نمی‌تواند در کاهش آلودگی هوا نقشی داشته باشد.

**پس چرا با وجودی که طرح زوج و فرد را ناکارآمد می‌دانید، خودتان زمانی که در کسوت مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا بودید، تلاشی برای متوقف شدن آن نکردید؟

من بارها در این زمینه صحبت کردم و به مسوولان مربوطه نیز در این زمینه هشدار دادم. حتی یادم هست که حدود 3 سال قبل نزد وزیر کشور رفتم و گفتم که طرح زوج و فرد کارآمد نیست و باید متوقف شود و به جای آن طرح LEZ که طرحی کارشناسی و علمی و جواب پس داده است، اجرا شود، چون هم مبنای زیست‌محیطی دارد و هم انعطاف‌پذیر است. یعنی هر سال می‌توان گزینه‌ها را سخت‌گیرانه‌تر کرد. اما وی این استدلال‌ها را نپذیرفت!

**خب چرا؟ استدلالش چه بود؟

پاسخ درستی نمی‌دادند. فقط می‌گفتند این طرح توسط کارشناسان طراحی شده و بهتر است ادامه پیدا کند.

**البته LEZ هم که درست اجرا نمی‌شود!

این دیگر دلیلش ناکارآمدی مسوولان اجرایی این طرح است وگرنه خود طرح، طرح خوبی است. شاید بد نباشد که بدانید هم‌اکنون همین طرح LEZ در 250 تا 300 منطقه اروپا نیز با سخت‌گیری تمام اجرا می‌شود و نتایج بسیار خوبی هم از آن گرفته‌اند مثل لندن.

در لندن سیاست‌گذاری به شکلی است که این طرح در کل شهر اجرا می‌شود، آن‌ هم فقط چک کردن معاینه فنی نیست بلکه مثلا خودروهای دیزلی برای ورود به لندن، باید حتما فیلتر داشته باشند وگرنه روزانه 200 پوند جریمه می‌شوند.

جالب‌تر اینجاست که جریمه 200 پوندی در حالی تعیین شده که جریمه عبور از چراغ قرمز 60 پوند است! یعنی می‌خواهم بگویم آنجا تا این حد در اجرای طرح LEZ سختگیرند. ما هم باید درمورد اجرای این طرح سختگیر باشیم. مثلا باید معاینه فنی و بحث آلودگی هوا در کل تهران چک شود، آن هم در تمام 24 ساعت شبانه‌روز. اصلا چرا باید فقط طی یک ساعت‌های خاصی ماشین‌های آلوده‌کننده هوا، حق تردد نداشته باشند و بعد از آن به راحتی بتوانند در سطح شهر رفت و آمد کنند؟

**پس شما هم قبول دارید که طرحی که با نام LEZ اجرا شده تاکنون تاثیر چندانی روی کاهش آلودگی هوا نداشته است؟

بله. ما آن موقعی که در شرکت کنترل آلودگی هوا مسوولیت داشتیم، به عنوان یک نهاد مطالعاتی و سیاسی همه این موارد را بررسی کرده و بارها این موارد را تذکر داده بودیم. واقعیت این است که طرح LEZ، تبدیل به «شیر بی‌یال و دم و اشکمی» شده که هیچ چیزش سرجایش نیست! در عوض به نظر می‌رسد ما تاکنون درمورد اجرای این طرح، خیلی جدی نبوده‌ایم. مثلا درمورد موتوسیکلت‌های برقی؛ وزارت صنایع وظایف روشن و مشخصی دارد و موظف است به طرق مختلف زمینه را برای حضور این نوع موتورها در بازار و سطح شهر، فراهم کند. ولی واقعا شما چقدر موتوسیکلت برقی در بازار می‌بینید؟

اصلا چقدر از اینها توسط وزارت صنایع تامین شده است؟! چه تدابیری برای استفاده افراد کم‌بضاعت از موتوسیکلت‌های یاد شده، صورت گرفته است؟! در واقع من هیچ اثر و ردی از وزارت صنایع در این زمینه نمی‌بینم! همین‌طور درمورد فیلترهای اتوبوس‌ها. چقدر ما فریاد زدیم که اتوبوس‌ها باید فیلتر داشته باشند... اما آخرش چه شد؟

**اتفاقا سوال بعدی من در همین زمینه است. اینکه گویا شورای شهر بودجه خرید فیلتر اتوبوس‌ها را حذف کرده است. این می‌تواند به این معنا باشد که فیلتر اتوبوس‌ها چندان تاثیری در کاهش آلودگی هوا ندارند، درحالی که شما معتقدید که این فیلترها تاثیر بسزایی در این زمینه دارند. بالاخره چه کسی درست می‌گوید؟

ما عملا حرف‌مان را ثابت کردیم. یعنی فیلترهای اتوبوس را نصب کردیم و دیدیم که خروجی دود اگزوز آنها به صفر رسید. حتی خود من برای اینکه ادعای‌مان را ثابت کنم، با اینکه کمی ناراحتی تنفسی دارم، خم می‌شدم و جلوی لوله اگزوز اتوبوس‌های فیلتردار می‌نشستم و نفس می‌کشیدم و می‌گفتم: ببینید، اصلا دودی وجود ندارد! الان 4 سال است که طرح فیلتر‌دار شدن اتوبوس‌ها هم به دولت ارایه شده و هم به شهرداری ولی آخرش همین شد که شما هم اشاره کردید. استدلال‌های‌شان هم واقعا خنده‌دار است...!

**چطور؟

مثلا می‌گویند، راننده‌ها تمایلی به نصب فیلتر ندارند و آنها را باز می‌کنند! آخر این چه استدلالی است که آقایان می‌کنند! مگر راننده‌ها به همین راحتی می‌توانند کاتالیست‌ها را باز کنند؟ پس معنای «حاکمیت» و «نظارت» چه می‌شود؟ حاکمیت که نباید نفت و بنزین و... بفروشد بلکه باید اینها را به بخش‌های دیگر محول کند و خودش «نظارت» کند.

**اصلا به نظر می‌رسد موضوع آلودگی هوا بیشتر از آنکه موضوعی علمی و کارشناسی باشد، به موضوعی سیاسی بدل شده است!

لبخندی می‌زند و به شوخی می‌گوید: یک زمانی به خاطر اختلاف دولت و شهرداری، موضوع آلودگی هوا عملا مسکوت مانده بود. الان هم که دولت و شهرداری با هم همسو شده‌اند، می‌گویند پول نداریم! انگار قرار نیست مشکل آلودگی پایتخت به این زودی‌ها حل شود.

**پس شما می‌خواهید بگویید، برخلاف تمام شعارهایی که داده می‌شود، هنوز کار خاصی در حوزه آلودگی هوا انجام نشده است؟

نمی‌خواهم این‌قدر مطلق و یک‌سویه به مساله نگاه کنم، چون به هر حال تلاش‌های این چند ساله دستاوردهایی هم داشته است. مثلا کیفیت گازوییل که یکی از منابع آلاینده هوای تهران هم هست، با پیگیری‌های به عمل آمده، بهبود پیدا کرد به‌طوری که در سال گذشته و امسال دیگر گوگرد ناشی از گازوییل نداریم.

از سویی معاون جدید حمل و نقل و ترافیک شهرداری از زمانی که منصوب شده، شدیدا پیگیر متوقف کردن و برخورد با اتوبوس‌ها و کامیون‌ها و.... دودزاست. جمیع این اتفافات باعث شده که ما نسبت به سال گذشته، از ابتدای سال تا امروز 44 روز ناسالم خطرناک برای قشر حساس داشته باشیم، در حالی که سال گذشته و در همین بازه زمانی این مقدار، 64 روز بوده است، ضمن آنکه در سال گذشته و در همین مدت 4 روز کاملا آلوده و خطرناک داشته‌ایم ولی امسال هنوز در هیچ روزی چنین شرایطی را نداشته‌ایم.

**و کیفیت بنزین‌ها چطور؟

بررسی‌ها حکایت از بهبود کیفیت بنزین‌های توزیع شده دارد و درحد استاندارد است.

 اعتماد