ابعاد مختلف سوگ و غم از دست دادن عزیزان

مجموعه: اخبار اجتماعی

تاریخ انتشار : پنج شنبه, 17 آذر 1401 10:13

سوگ و غم از دست دادن عزیزان ابعاد مختلفی دارد اما هیچ ترتیب خاصی در آن وجود ندارد، زیرا واکنشهای سوگ بسیار متفاوت است. سوگ درد شدیدی است که همراه با فقدان است و زمانبر میباشد.

سوگ و غم از دست دادن عزیزان ابعاد مختلفی دارد اما هیچ ترتیب و مرحله بندی خاصی در آن وجود ندارد. اخیرا تحقیقات روان شناختی نشان میدهد که سوگ با هیچ ترتیب زمانی خاصی برابر نیست؛ زیرا واکنشهای سوگ بسیار متفاوت است و هیچ از دست دادنی مشابه دیگری نیست. متغیرهای زیادی وجود دارد که بر نوع واکنش غم و اندوه یک فرد تأثیر میگذارد.

انکار کردن نوعی مکانیسم دفاعی مغز است، برای اطمینان از اینکه فرد خیلی زود دچار سوگ نشود. سوگ درد شدیدی است که همراه با فقدان است و زمانبر میباشد؛ زیرا لازمه سوگ پذیرش از دست دادن نقش قبلی و بازتعریف دوباره از خود است. گاهی اوقات شدیدترین احساسات غم و اندوه معروف به سوگ شدید در عرض چند ماه فروکش میکند.

سوگ چیست؟

سوگ همراه با از دست دادن است. افراد نوع خاص از دست دادن را به عنوان سوگ توصیف میکنند. وقتی شخصی که با شما رابطه نزدیکی دارد یا حتی وقتی حیوان خانگی، سگ یا گربه ای که دوستش داشته اید بمیرد، دچار سوگ میشوید. در چنین مواقعی در مورد درد از دست دادن صحبت میکنید. سوگ تنها به از دست دادن افراد محدود نمیشود اما زمانی که به دنبال از دست دادن یکی از عزیزانتان رخ میدهد، ممکن است با احساس گناه و سردرگمی همراه شود، بخصوص اگر رابطه خاصی با آن شخص داشته باشید.

ابعاد مختلف سوگ

فرآیند سوگ

سوگ امری اجتناب ناپذیر است. در واقع تلاش برای سرکوب یا انکار سوگ و اندوه به همان اندازه ممکن است روند سوگ را طولانی کند. بطور مشابه این تصور نادرست که سوگواری بیشتر بهتر است یا اینکه روش مناسبی برای سوگواری وجود دارد نیز میتواند روند سوگ را دشوارتر کند. برای برخی افراد سوگ یک پدیده کوتاه مدت است که به عنوان سوگ شدید نیز شناخته میشود. اگرچه درد ممکن است در زمانهای بعدی نیز بطور غیرمنتظره ای عود کند. اما افراد دیگر ممکن است غم و اندوه طولانی مدت را تجربه کنند که به عنوان سوگ پیچیده نیز شناخته میشود؛ یعنی ماه ها یا سالها طول میکشد. بدون دریافت کمک و حمایت، چنین اندوهی میتواند منجر به انزوا و تنهایی مزمن در فرد شود.

مراحل سوگ

من دوست دارم در برخی از دوره های روانشناسی با دانشجویان خود در کالج سرگرمی داشته باشم. مقداری جایزه باارزش مثل یک کارت هدیه برای دعوت به یک کافی شاپ، کتابفروشی یا رستوران محلی در دست میگیرم و آنها را به اولین کسی که بتواند ابعاد و مراحل مختلف سوگ را نام ببرد وعده میدهم. همیشه حداقل سه دانشجو در عرض چند ثانیه در مورد این ابعاد صحبت میکنند و بسیار سخت است که بدانیم چه کسی سزاوار این جایزه است. چیزی که بطور خاص تعجب برانگیز میباشد اینست که بسیاری از این دانشجویان قبلاً در کلاسهای روانشناسی شرکت نکرده اند. در میان عموم افراد، یکی از رایج ترین و پذیرفته ترین مفاهیم روانشناختی این است که سوگ و اندوه بصورت مرحله ای پیش میرود.

الیزابت کوبلر راس، روانپزشک، از طریق کتابهای فراوان و فعالیتهای خستگی ناپذیرش توانست سبک تفکر کل مردم دنیا را درباره مرگ تغییر دهد. او کمک کرد تا افکار اشتباهی که قبلا وجود داشت کم شود و صحبت کردن در مورد آن و دریافت حمایت هنگام فقدان چیزی، کمی راحت تر شود. با این حال، موضوعی که ممکن است ندانید این است که کوبلر راس در ابتدا این مراحل را برای توضیح اینکه افراد هنگام از دست دادن یکی از عزیزانشان چه بر آنها میگذرد را بسط نداده است. در عوض او مراحل سوگ را توسعه داد تا فرآیندی را که بیماران در هنگام کنار آمدن با بیماریهای لاعلاج خود طی میکنند، توصیف کنند.

مراحل سوگ شامل انکار، عصبانیت، چانه زنی، افسردگی و پذیرش است. در هنگام سوگ فقط برای دوستان و اعضای خانواده عزادار اعمال میشود که به نظر میرسد بعد از دست دادن عزیزان خود روند مشابهی را از لحاظ روحی پشت سر میگذارند. معلوم است که گذر از سوگ چندان ساده نیست. وقتی هر یک از شما کسی را که دوستش دارید و او را از دست میدهید، ممکن است متوجه شوید با آنچه که دقیقاً کوبلر راس توضیح داده است، مطابقت دارید یا ممکن است از تمام مراحل بگذرید. حتی ممکن است مراحلی را تکرار یا اضافه کنید که کوبلر راس هرگز در خواب هم نمیدید. در واقع، روند واقعی غم و اندوه کمتر شبیه به مجموعه ای منظم از مراحل و ابعاد منظم و بسیار بیشتر شبیه یک ترن هوایی از احساسات است. حتی کوبلر راس گفته که غم و اندوه به شکل خطی و قابل پیش بینی شده پیش نمیرود و در پایان دوران کاری خود نوشت که ناراحت است که مراحل مطرح شده توسط او اشتباه درک شده است.

درمان سوگ

انکار کردن تا حدی طبیعی است

با توجه به اینکه روانشناسان مدتهاست که انکار را ذاتاً مضر میدانند، در حال حاضر، ادعای سالم بودن انکار ممکن است عجیب به نظر برسد. اکنون تحقیقات به ما میگوید که اینطور نیست. روانشناسان و متخصصین در زمینه آسیبهای روانی، مشاهده کرده اند که انکار در مقادیر متوسط میتواند مفید باشد. همانطور که هنگام بیماری دارو برای بدن مفید است، مواجهه کامل با این واقعیت که یکی از عزیزان فوت کرده است، در نهایت برای شخص مفید است. اما همانطوریکه مصرف بیش از حد دارو به سرعت میتواند عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد کند، به همین ترتیب رویارویی با احساسات شدید مرتبط با سوگ به یکباره میتواند دردناک باشد. علم روانشناسی از نادیده گرفتن واقعیت حمایت نمیکند. در عوض روانشناسان معتقدند که انکار روشی است که مغز بوسیله آن اطمینان پیدا میکند که قبل از روبرو شدن با واقعیت، دچار غم و اندوه زیادی نشود.

گویا مغز بطور طبیعی از وقفه های انکار استفاده میکند. این وقفه ها به فرد این امکان را میدهد که استراحت کند، دوباره خود را جمع و جور کند و برای احساسات شدیدی که ناگزیر باید با آنها روبرو شود خود را آماده کند. انکار تنها زمانی ناسالم میشود که تزلزل ناپذیر باشد. در چنین مواقعی افراد گاهی از رویارویی با غم و اندوه دچار ضعف میشوند. استراحت موقت جهت دوری از سوگ مانند تماشای یک فیلم، گفتگو با یک دوست برای پرت کردن حواس یا صرفا رویاپردازی کردن برای مدتی مفید است، اما تلاش برای اجتناب از آن میتواند عواقب مضری داشته باشد. بعنوان یک قاعده کلی تنها راه رهایی از سوگ روبرو شدن با آن است. زمانی که با احساسات خود روبرو میشوید، مهم است که از آنها فرار نکنید. از طرفی نیازی نیست به یکباره با احساساتتان روبرو شوید.

سوگ می تواند ایمان فرد را دچار تزلزل کند

ایمان فقط اشاره به دین نیست. شما به چیزهای زیادی ایمان دارید؛ به خود، دیگران و آینده. وقتی کسی از دنیا میرود ممکن است روح و روان فرد دچار تزلزل شود. ممکن است احساس کنید که زندگی دیگر مثل قبل نخواهد شد. افراد اغلب سوالاتی از این قبیل میپرسند:

• چطور ممکن است این اتفاق برای چنین فرد خوبی رخ داده باشد؟

• چطور ممکن است دنیا اینقدر ناعادلانه باشد؟

اما به مرور زمان به این نتیجه میرسید که اگر درست رفتار کنید، قرار است اتفاقات خوبی برایتان بیفتد. با این حال زندگی همیشه عادلانه نیست و افراد همیشه آنچه را که لیاقتش را دارند، بدست نمی آورند. هنگام از دست دادن یکی از عزیزانتان، این باورها به چالش کشیده میشود. در نتیجه گاهی اوقات افراد احساس گناه میکنند. اگر دنیا جای عادلانه ای باشد و عزیزتان فوت کرده باشد، به راحتی این باور به سراغتان می آید که حتما کار اشتباهی انجام داده اید. حتی بعضیها سعی میکنند با خدا معامله کنند (یکی از مراحل سوگ). فرد ممکن است قول دهد که بااخلاق، عادل تر، فهمیده تر یا دلسوزتر باشد، فقط در عوض اینکه تنها عزیزش برگردد. با این حال مهم است که به خود یادآوری کنید که مرگ دلایل پزشکی و فیزیکی دارد؛ دلایلی که تقصیر ما یا معمولاً دیگران نیست.

طبیعی است که عادلانه بودن زندگی را هنگام از دست دادن کسی که دوستش دارید را زیر سوال ببرید. اما در نهایت مرگ نه عادلانه است و نه ناعادلانه. این به سادگی یک واقعیت ناگوار است. در این شرایط طبیعی است که احساس سردرگمی، غمگینی و حتی عصبانیت کنید. سوگ زمان می برد زیرا مستلزم پذیرش از دست دادن این نقشها و بازتعریف دوباره از خودتان است.

غم از دست دادن عزیزان

پذیرش سوگ

سوگ فرآیندی است که فرد در نهایت به پذیرش، یعنی آخرین مرحله سوگ، میرسد. اگرچه اکثر افراد هرگز دست از دلتنگی برای عزیزان از دست رفته خود برنمیدارند اما عواطف دردناکی که مدت کوتاهی پس از مرگ احساس میکنند تقریباً در نهایت کمرنگ میشوند. حتی یادآوری این موضوع میتواند آرامش بخش باشد. اگر شخصی به خود بگوید «این هرگز تمام نمیشود»، «من در برابر این احساس ضعیف هستم»، «دارم دیوانه می شوم» یا یک جمله منفی (و احتمالاً کاملاً دقیق) دیگر بی جهت حال فرد بدتر میشود.. اگر در عوض به خودتان اطمینان دهید که «این حالت طبیعی است و برای همیشه ادامه نخواهد داشت»، مدیریت وضعیت روحیتان آسانتر خواهد شد.

با این حال عجله نداشتن برای اتمام غم و اندوه مهم است. در جلسات روان درمانی، بسیاری از افراد سوگوار به ما گفته اند که دوستانشان به آنها تخمین هایی را زده اند که مدت زمان پروسه سوگ باید چقدر باشد. اما یک نفر ممکن است بگوید چند هفته، در حالی که دیگران ممکن است از چند ماه تا چند سال را بگویند. در واقع، این افراد دروغ نمی گویند؛ آنها تنها تجربیات خود را منتقل میکنند.

گاهی اوقات افراد حتی چندین سال پس از «از دست دادن یکی از عزیزان شان» لحظات غمگینی را تجربه میکنند. شدیدترین احساسات غم و اندوه در اکثر افراد معروف به «سوگ شدید» در عرض چند ماه شروع به کاهش یافتن میکند. اگر نوع و ابعاد غم و اندوه تان مانند اکثر افراد نیست، مهم این است که خود را سرزنش نکنید. این مسئله در هر فردی متفاوت است. سوگوار بودن مسابقه ای برای رسیدن به خط پایان نیست و مسابقه ای نیست که ببینیم چه کسی با مراحل کوبلر راس بهتر پیش میرود. این یک حالت طبیعیست، هرچند از نظر احساسی بخش دشواری از زندگی است و نمیتوان آنرا به راحتی با پنج مرحله ساده توضیح داد. در نهایت جهت درمان سوگ و افسردگی ناشی از مرگ عزیزان میتوانید به مرکز مشاوره مکث مراجعه نمایید.