مغزهای کوچک زنگ زده؛ گوسفندها نمی میرند!

مجموعه: اخبار فرهنگی و هنری

تاریخ انتشار : جمعه, 13 مهر 1397 13:08

سینما استانداردهایی دارد که در صورت رعایت آن، حتی اگر مضمونی را هم نپسندیم، فیلم را دیدنی می کند. از این منظر فیلم اخیر هومن سیدی، فیلمی روان و خوش ساخت است که مجموعه عوامل در کنار هم، انرژی فیلم را متعادل می کنند.

«مغزهای کوچک زنگ زده»، فیلمی پر تنش، تلخ ، تیره و پر خشونت است . فیلمی که بی شباهت به تصویر مافیای ایتالیایی نیست.ماجرای خانواده خلافکاری که در بیرون و داخل خود پر از اختلاف و مبارزه و ناهماهنگی اند. اما آنچه این فیلم را دیدنی و تأمل برانگیز می کند، نام فیلم و مفهومی است که از رهبری یک گروه مطرح می کند.

هومن سیدی در این اثر با طرح زندگی آشفته جماعتی فقیر از تمام جهات و فلاکتی که در آن دست و پا می زنند،به نوعی نقد قهرمانی بر آن دارد. او بیشتر از آنی که تقصیر را متوجه جماعت بداند، چوپان و یا آنکه سرپرستی گروه یا گعده را بر عهده می گیرد را مقصر وضعیت حال آنان می داند.

شکور به عنوان بزرگتر و به اصطلاح دانای کل خانواده ، لباسی را بر تن می کند که در حد و اندازه اش نیست. گروه و افرادی که زیر علم او سینه می زنند ، به گواه فیلم همه انسان های بی مغزی هستند که گوسفند بار تبعیت بی چون و چرایی می کنند از آنکه نه مصلح است و نه محق به جایگاهی که اشغال کرده است. نکته مهم این ماجرا بی کس و کار بودن آنهاست. به سیاق یهودی گری آنها نیز گوسفندانی هستند که در جامعه رها شده و نیازمند چوپانی هستند تا آنها را به دور خود جمع کند،برایشان پدری کند و خط و مشی شان را مشخص کند.

«مغزهای کوچک زنگ زده» اعتراضی است بر ساختار های اجتماعی و سیاسی که در حاشیه فقر و نادانی شکل می گیرد و توده ای می شود که خواه ناخواه، خود را تکثیر می کند . به نظر می رسد ، فضا و اتمسفری که سیدی برای بیان مفهوم عمیق مد نظر خود انتخاب کرده، راه فراری است از انگ سیاسی و یا قرار گرفتن در معرض ممیزی های پیشرو. چرا که اگر در هر طبقه و جماعت دیگری به غیر از این گروه خلافکار حاشیه شهر نشین، موضوعش را روایت می کرد حتما پیامدهای زیادی داشت. جماعت بی چیز خلافکار در فلاکت چیزی برای از دست دادن ندارد که بخواهد معترض آن باشد. همانطور که شاهین(نوید محمدزاده) در نمایی از فیلم می گوید «؛محل همیشه همین طور بوده؛ هراز گاهی پلیس می آید و گروهی را هم با خود می برد». به عبارت دیگر مرگ و زندگی دو روی سکه این آدم هاست و شانس، باور عمومی شان.

فیلم به لحاظ فضا و بافت خود، در نگاه اول تداعی کننده فیلم موفق «ابد و یک روز» است، اما در روایت،شیوه پرداختن به صحنه ها، طیف وسیع تر بازیگران و انتخاب یک محله به عنوان نمونه آماری و نه تنها یک خانواده ، متفاوت عمل می کند . نکات مشترک این دو فیلم تقسیم بازیها و توجهات بین سه گروه اصلی،مردان جوان خانواده، جایگاه زنان و از همه مهمتر نوجوانانی است که پیش از موعد،به دست بی رحم حوادث بزرگ می شوند.

در آخر، آنها می کوشند تا در مبارزه ای نابرابر خود را به سر خط رسانده و عصای چوپانی که در شرف نابودی است را به دست گیرند و خود را به اثبات برسانند.

بانی فیلم/ سمانه احمدی