الگوهای مختلف دیپلماسی هسته‌ای روسیه در ایران، ترکیه و اردن
- مجموعه: اخبار سیاست خارجی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25
مذاکرات بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای ایران به پایان خود نزدیک می‌شود خواه این که به توافق ختم شود یا این که مذاکرات فرو بپاشد. با این حال روسیه، فرصت‌های رو به گسترشی را در خاورمیانه و در حوزه ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای پیش روی خود می‌بیند. این مساله می‌تواند به تدریج به یک منبع مهم تنش در روابط با ایالات متحده نیز تبدیل شود.
به گزارش «تابناک» و به نقل از ال‌مانیتور، ایالات متحده مدتها است که ادعا می‌کند دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و یا حتی داشتن یک برنامه غنی‌سازی از سوی ایران می‌تواند به مسابقه برای اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در منطقه منجر شود. همزمان مصرف فزاینده انرژی در منطقه، رهبران کشورها را واداشته است تا گزینه‌های دیگر برای تضمین تولید کافی انرژی الکتریکی را مورد توجه قرار دهند. منابع رو به کاهش آب و انرژی عظیم مورد نیاز برای شیرین‌سازی آب برای استفاده در کاربردهای صنعتی، کشاورزی و شهری، فشارها برای نیاز بیشتر به تولید انرژی را تشدید می‌کند.
نتیجه مذاکرات هسته‌ای با ایران هر چیزی که باشد، بعید است این شرایط را به طور جدی تغییر دهد. ایران یک نیروگاه فعال هسته‌ای دارد و طرح‌هایی نیز برای ساخت واحدهای هسته‌ای دیگر وجود دارد. حتی بر فرض محال اگر توافق هسته‌ای به دست بیاید که برنامه غنی‌سازی ایران را به طور کامل برچیند باز هم غول هسته‌ای در خاورمیانه از بطری بیرون آمده است. به هر حال رهبران منطقه در شرایطی هستند که چه با رسیدن به توافق هسته‌ای و چه بدون آن، افراد بیشتری در منطقه به دنبال برنامه هسته‌ای خود خواهند رفت.
مسکو همین حالا هم بازیگری فعال در بازار انرژی هسته‌ای خاورمیانه است که نه تنها با ایران، بلکه با الجزایر، مصر، اردن، کویت، لیبی، عمان، قطر، سوریه و ترکیه نیز قراردادهای هسته‌ای دارد. از زاویه دیگر، مسکو نه تنها با کشورهای نزدیک به آمریکا و اروپا (مراکش، عربستان سعودی، امارات متحده عربی)، کشورهای کوچکی مانند بحرین بلکه حتی با کشورهایی مانند عراق، لبنان، تونس و یمن نیز قرارداد امضا کرده است که با بی‌ثباتی‌های سیاسی و یا اقتصادی دست به گریبان هستند. البته روسیه نمی‌تواند با (رژیم) اسرائیل قرارداد هسته‌ای داشته باشد زیرا عضو NPT نیست.
علاوه بر نیروگاه بوشهر در ایران، شرکت دولتی روس‌اتم روسیه اکنون مشغول ساخت نیروگاه در آکیو در ترکیه است که قرار است چهار رآکتور داشته باشد. روس‌اتم همچنین در حال نهایی کردن مذاکرات برای ساخت یک نیروگاه در اردن است اگر چه شرایط مالی این قرارداد همچنان لاینحل باقی مانده است. این شرکت همچنین مشغول گفت و گو برای مهیا کردن شرایط قراردادهای مشابه در دیگر کشورهای خاورمیانه است.
شرایط سه مورد ایران، ترکیه و اردن برای توضیح دیپلماسی هسته‌ای مسکو در منطقه قابل استفاده هستند. بعد از انقلاب در ایران، تهران نمی‌توانست فناوری هسته‌ای را از کشورهای غربی دریافت کند و به همین گزینه‌های محدودی را پیش روی خود می‌دید. در مقابل، به نظر می‌رسد که ترکیه با دقت در حال توازن‌بخشی به فعالیتهای هسته‌ای خود است و علاوه بر قرارداد با روسیه، طرح‌هایی برای ساخت نیروگاه به وسیله شرکت‌های فرانسوی- ژاپنی در سینوپ و نیز یک طرح مشترک توسط شرکت‌های آمریکایی – چینی را در دستور کار دارد. اردن نیز سالها تلاش کرد تا با ایالات متحده همکاری هسته‌ای کند ولی از آن جایی که این همکاری منوط به دست کشیدن اردن از قابلیت بومی غنی‌سازی هسته‌ای بود، از آن دست کشید.
به همین سبب، مورد اردن یک مثال خاص است. ایالات متحده اردن را یک متحد مهم خارج از ناتوی خود اعلام کرده است تا مقررات صادرات سلاح، برای صادرات به این کشور مشکلی ایجاد نکند. اردن مدتها شریک نزدیک و مهمی برای آمریکا بوده است. ولی با این وجود نگرانی‌های آمریکا در مورد اشاعه هسته‌ای باعث شد که اردن به روسیه متمایل شود و اگر آمریکا قصد تغییر در رفتار خود را نداشته باشد، کشورهای بیشتری در مسیری مشابه اردن قرار خواهند گرفت و فرصت‌های بیشتری نصیب روسیه خواهد شد و در نهایت خطر اشاعه هسته‌ای در منطقه بیشتر هم خواهد شد.
از سوی دیگر کمتر کشوری در منطقه شرایط ترکیه را دارد که هم جمعیت و هم مصرف انرژی آن در حال چنین افزایشی باشد و بنابراین ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای برای آن فوریت داشته باشد. رفتار ترکیه در حوزه هسته‌ای و اولین قرارداد با روسیه، مزیتی برای این کشور در مقابل غرب و اروپا بوده است.
مورد ایران نیز نشان می‌دهد که تلاش غرب برای منزوی کردن کشورها بدون همراهی کامل روسیه و حتی چین به کجا ختم خواهد شد. چنین شرایطی کشورها را به گرایش به سمت روسیه تشویق می‌کند. چنین کشورهایی فرصت‌هایی برای بخش هسته‌ای روسیه هستند و در عین حال استفاده روسیه از بازار هسته‌ای خاورمیانه می‌تواند به تداوم تنش با غرب منجر شود.
اخبار سیاست خارجی - تابناک
