هدف مشترک تندروهای ایران و آمریکا در مورد مذاکرات هسته ای

مجموعه: اخبار سیاست خارجی

تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25

 اخبارسیاست  خارجی  - گزارش نشنال اینترست از
هدف مشترک تندروهای ایران و آمریکا در مورد مذاکرات هسته ای

نشنال اینترست نوشت: جنگ طلبان در واشنگتن نمی خواهند یک تواقق هسته ای سر بگیرد. آنها می خواهند تهران استقلال و حقوق ملی خود را واگذار کند.

به گزارش تیک ، در حالی که چشم انداز یک توافق فراگیر هسته ای میان ایران و گروه پنج + یک – پنچ عضو دائم شورای امنیت همراه با آلمان – نمایان می شود، چنین به نظر می رسد که جنگ طلبان در واشنگتن دچار اضطراب شده اند. چنین می نماید که آنها هیچ توافقی مگر تسلیم شدن ایران و دست کشیدن از استقلال و حقوق ملی خود تحت پیمان منع گسترش هسته ای (NPT) و برچیدن کامل زیر ساختار هسته ای آن را نمی خواهند. آنها از ایران می خواهند تا خود را تسلیم کند و نه آن که صرفا مذاکره کند که این یک هدف غیر واقع گرایانه محسوب می شود– آنها در تعقیب این هدف خود، گام های جدی را که تهران برای نشان دادن تمایل خود به مصالحه برداشته است، نادیده می گیرند.

فرض بنیادین انها این است که تحریم های اقتصادی اعمال شده از سوی امریکا و متحدان آن، ایران را به پای میز مذاکره کشاند و تنها فشارهای اقتصادی بیشتر باعث تسلیم شدن آن کشور خواهند شد. این فرض نادرست است زیرا اگرچه تحریم ها نقش آفرین بودند، ولی مهم ترین دلیل یا از جمله دلایل اصلی محسوب نمی شدند. ایران به آن علت درحال مذاکره است که مذاکره همان چیزی است که این کشور می خواهد – بر خلاف ادعای انها که "به نظر نمی رسد ایران آماده مصالحه باشد."

رئیس جمهور حسن روحانی، وزیر خارجه محمد جواد ظریف و گروه دیپلماتیک آنها همواره به مصالحه علاقه داشته اند. روحانی از ماه فوریه 2003 تا ماه اوت 2005 میلادی در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی، رئیس گروه مذاکره کننده ایران و جواد ظریف دیپلمات ارشد شرکت کننده در مذاکرات میان ایران و سه قدرت اروپایی – انگلیس، فرانسه و آلمان – (موسوم به EU3) بوده است. ایران در آن زمان، پیشنهاد محدود کردن شمار سانتریفوژهای خود به سه هزار دستگاه، قرار دادن برنامه هسته ای خود تحت نظارت شدید آژانس بین الملی انرژی اتمی (IAEA) و پذیرش دیگر محدودیت ها را مطرح کرد و در ازای آن، فقط یک ضمانت امنیتی از سوی امریکا و سه کشور اروپایی را درخواست نمود ولی این پیشنهاد از سوی دولت جورج دبلیو بوش و سه کشور اروپایی رد شد.

پیش از آن و در ماه مه 2003 میلادی، دولت خاتمی پیشنهاد یک طرح فراگیر برای مخاطب قرار دادن تمام مسائل اصلی میان ایران و امریکا از جمله اعمال محدودیت های شدید علیه برنامه هسته ای ایران را مطرح کرد ولی این پیشنهاد نیز از سوی گروه بوش – چنی رد شد که هنوز سرمست از احساس پوچ "پایان ماموریت{درعراق}"بودند و کمتر از یک سال پیش از آن رجز خوانی می کردند که " مردان واقعی به تهران می روند" . این فرصت نیز ازدست رفت.

از آن جایی که روحانی و گروه او از مدت ها پیش به مصالحه علاقه مند بوده اند، جای شگفتی نیست که باردیگر به دنبال آن باشند.ولی حقایق میدانی از سال 2003 میلادی به این سو و همچنین شرایط ایران برای مصالحه تغییر یافته است. در حالی که ایران در طول سال های 2003 تا 2005 میلادی یک سانتریفوژ فعال نداشت، اکنون نزدیک به ده هزار دستگاه سانتریفوژ مشغول تولید اورانیوم غنی شده سطح پائین و ده هزاردستگاه دیگر نیز در انتظار چرخش هستند. دولت روحانی به پیشنهاد سال 2003 میلادی باز نخواهد گشت و در واقع اگر رئیس جمهور روحانی نیز همان پیشنهاد را دوباره مطرح کند، تندروهای تهران به سرعت اورا مواخذه خواهند کرد. ولی ایران بارها اعلام کرده است که حاضر به قبول توافقی است که به موجب آن، عملیات کنونی سانتریفوژها ادامه یابد ولی در زمان اجرای توافق، هیچ دستگاه تازه ای را نصب نکند. تمایل ایران به انجام مذاکره واقعی و اصیل است.

در واقع ایران پنج امتیاز اصلی را واگذار کرده است. نخست آن که با محدود کردن شمار سانتریفوژهای خود در طول توافق فراگیر موافقت کرده است.ایران با این کار از حقوق خود طبق پیمان منع گسترش، به طور موقت چشم پوشیده است – به موجب پیمان مذکور هیچ محدودیتی در شمار سانتریفوژهای یک کشور عضو تا زمانی که تحت نظارت آژانس و برای مقاصد صلح آمیز هستند، وجود ندارد.

دومین امتیاز در مورد تاسیسات غنی سازی اورانیوم ایران است که در زیر کوههای فردو در نزدیکی شهر مقدس قم احداث شده است.این تاسیسات برای مدت ها یک مساله دردسر ساز محسوب می شد.امریکا از ایران خواسته بود که فردو را به طور کامل برچیند، ولی این تاسیسات نه برای مقاصد نظامی و نه برای مقاصد صنعتی سطح بالا منظور شده است بلکه ایران این سایت را برای حفظ فناوری غنی سازی بومی خود در صورت بمباران تاسیسات نطنز – تهدیدی که چند کشور ابراز کرده اند- ساخته است. عباس عراقچی – معاون وزیر امورخارجه ایران و عضو اصلی گروه مذاکره کننده هسته ای - بارها تاکید کرده است که "ایران با تعطیلی هیچ یک از تاسیسات خود موافقت نخواهد کرد"، ولی ایران در واگذاری یک امتیاز بزرگ، موافقت کرده است تا این سایت را به یک تاسیسات ویژه پژوهش های هسته ای تبدیل کند.

سومین واگذاری امتیاز از سوی ایران در مورد راکتور آب سنگین IR-40 در دست ساخت اراک است که هنگام تکمیل شدن جایگزین راکتور تحقیقاتی تهران (TRR) خواهد شد که چهل و هفت سال پیش برای تولید رادیو دارو ساخته شد. تولیدات دارویی این راکتور برای براورده ساختن نیاز سالانه نزدیک به یک میلیون بیمار در ایران به کار می رود. امریکا از ایران خواسته بود که این راکتور را به یک راکتور آب سبک تبدیل سازد زیرا این نگرانی وجود دارد که در صورت فعال شدن این راکتور، از آن برای ساخت سلاح هسته ای استفاده شود. ولی ایران از پذیرش این خواسته امتناع کرد چرا؟ مهم تر از همه به آن علت که تمام کار بر روی این راکتور به وسیله کارشناسان ایرانی انجام شده است در نتیجه یک منبع غرورملی محسوب می شود. دوم آن که ایران تا کنون میلیارد ها دلار برای طراحی و تاسیس آن هزینه کرده است و غرب نمی خواهد در هزینه تبدیل آن به یک راکتور آب سبک شریک شود. ایران طبق ابتکار خود موافقت کرده است تا طراحی آن را به گونه ای تعدیل کند که میزان کمتری از پلوتونیوم در آن تولید شود. ایران همچنین موافقت کرده است که هیج نوع تاسیسات بازفراوری را برای جداکردن پلوتونیوم از زباله های هسته ای باقی مانده احداث نکند.

پنجمین امتیاز واگذار شده موافقت با توقف غنی سازی اورانیوم در سطح 75/19 درصداست ( که معمولاً در رسانه های غربی به عنوان غنی سازی 20 درصد مورد اشاره قرار می گیرد هرچند که همین اختلاف اندک در واقع بسیار مهم است). آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال 2009 میلادی با نقض مقررات خود و تحت فشار غرب از تامین سوخت برای راکتور پژوهشی تهران امتناع کرد. در نتیجه ایران وادار به تولید اورانیوم 75/19 درصد شد که راکتور تهران از آن به عنوان سوخت استفاده می کند. تهران با توقف این سطح از غنی سازی موافقت کرده و از این کار دست برداشته است .

پنجمین امتیازدهی بزرگ ایران در ارتباط با بازرسی از تاسیسات هسته ای ایران از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی است.ایران تفریباً به طور کامل به تعهدات خود تحت مقررات امنیتی آژانس که در سال 1974 میلادی امضا شد عمل کرده است ولی یوکیو آمانو - مدیر کل آژانس - که رهبری سیاسی گونه او بر دشوارشدن رسیدن به یک توافق افزوده است، همچنان پافشاری می کند که ایران اجازه بازرسی های بیشتر را صادرکند. این بازدیدهای درخواستی شامل سایت های هسته ای می شود که به معنای اجرای مفاد سابق پروتکل الحاقی به توافق امنیتی است که ایران درسال 2003 میلادی و بدون تصویب مجلس این کشور، آن را پذیرفت و به طور داوطلبانه تا ماه فوریه 2006 به اجرا در آورد.سپس ایران بعد از آن که سه کشور اروپایی از عمل به وعده های خود مطابق با بیانیه سعدآباد در ماه اکتبر 2003 میلادی و توافقنامه پاریس در نوامبر 2004 سرباز زدند،پروتکل الحاقی را لغو کرد. ولی ایران و آژانس در ماه نوامبر 2013 میلادی و بار دیگر در ماه مه سال گذشته به یک توافق دیگر رسیدند که بر طبق آن، ایران اجازه بازرسی های مرتب و سرزده بیشتر از تاسیسات هسته ای خود را می داد. یک چنین بازدیدهایی فراتر از تعهدات قانونی ایران مندرج در توافق امنیتی است. از آن پس، آژانس بارها تائید کرده است که ایران به بیشتر تعهدات خود مطابق با توافق الحاقی عمل کرده است.

و مهم تر از همه آن که ایران به تازگی از آژانس دعوت کرده است تا از سایت مریوان – واقع در استان کردستان در غرب ایران - بازدید کند. آژانس در گزارش ماه نوامبر 2011 میلادی خود ادعا کرده بود که ایران احتمالاً آزمایش هایی را با مواد منفجره قدرتمند غیر هسته ای در مریوان انجام داده است که می تواند به عنوان چاشنی واکنش های هسته ای به کار گرفته شود، ولی آژانس این دعوت را رد کرد ظاهراً به آن علت که از اطلاعات خود در این خصوص مطمئن نیست.

امریکا در ازای این امتیاز دهی های مهم از سوی ایران، چه چیزی ارائه کرده است؟ بسیار اندک. امریکا تنها مقدار ناچیزی از پول خود ایران را که به علت تحریم های غیر قانونی در بانک های خارجی مسدود شده است، آزاد و ممنوعیت (همچنین غیرقانونی) صادرات مواد پتروشیمی و تعدادی اقلام ناچیز دیگر را رفع کرده است. همان گونه که رئیس جمهور اوباما اظهار داشته است،مقدار 95 در صداز تمام تحریم ها هنوز برجای خود باقی است.

جنگ طلبان واشنگتن فرصت دیگری برای رسیدن به یک توافق منطقی هسته ای برای تنش زدایی با ایران که می تواند وضعیت متلاطم در خاورمیانه را به طور چشمگیری بهبود بخشد با خطر مواجه می سازند و ظاهراً گمان می کنند قادرند یک ملت مغرور را به تسلیم شدن وادارند. آنها پیش از این اشتباه کرده اند – و یورش اخیر آنها نیز نشان می دهد که نمی دانند باردیگر ممکن است اشتباه کنند.

 اخبار سیاست  خارجی  - تیک