زمانی برای آشتی ایران با بزرگترین سازمان سیاسی سنی در جهان عرب

مجموعه: اخبار سیاست خارجی

تاریخ انتشار : شنبه, 01 خرداد 1395 14:32

  به  گزارش  خرداد  ؛ سایت "میدل ایست آی" با اشاره به روابط پر فراز و نشیب ایران و اخوان المسلمین می نویسد:"هنگامی که انقلابات بهار عربی در سال 2011 میلادی آغاز شدند جمهوری اسلامی ایران از آن تحت عنوان "بیداری اسلامی" یاد کرد و ان را مورد ستایش قرار داد و از آن به عنوان ادامه راه انقلاب اسلامی 1979 ایران یاد کرد. ایران و اخوان المسلمین در این دیدگاه با یکدیگر سهیم بودند.

حتی امروز نیز ایران ایده اخوان السلمین در باره مفهوم "دمکراسی اسلامی" را برسمیت می شناسد. "مصطفی زهرانی" رییس موسسه مطالعات سیاسی و بین المللی در مرکز تحقیقات وزارت امور خارجه ایران گفته است:"ایده اخوان المسلمین برای بنیانگذاران جمهوری اسلامی ایران موضوع مهمی است. ما هر دو به دموکاراسی اسلامی و اسلامی میانه رو باور داریم. در نتیجه از این نظر نزدیکی هایی میان ما و اخوان السملین در ترکیه و مصر وجود دارد". سوابق تاریخی نیز این موضوع را تایید می کنند.برای مثال، مقام معظم رهبری در سال های پیش از انقلاب آثار سید قطب متفکر اخوان المسلمین که در زندان بود را در سال 1966 به فارسی ترجمه کردند. در ان آثار پشتیبانی از فلسطین و مخالفت با قدرت های غربی محور اساسی بودند. در طول دهه 80 میلادی، جمهوری اسلامی ایران الگویی برای بسیاری از رهبران اخوان از جمله راشد الغنوشی در تونس و "فتحی یکن" در لبنان بود.

در ژوئن سال 2012 میلادی محمد مرسی از جمعیت اخوان المسلمین رییس جمهوری مصر شد و ایران این موضوع را مورد تحسین قرار داد. دو ماه بعد، مرسی برای شرکت در اجلاس سران جنبش عدم تعهد به تهران سفر کرد. این رویداد از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بی سابقه بود. پس از امضای پیمان کمپ دیوید میان رییس جمهوری مصر و اسرائیل، ایران از هیچ مقام ارشد مصری دعوت نکرده بود که به آن کشور سفر کند.

هنگامی که مرسی توسط ارتش مصر در جولای 2013 میلادی از قدرت برکنار شد حسین امیر عبداللهیان معاون وزیر امور خارجه ایران این اقدام را کودتا خواند و آن  را محکوم کرد.  او گفت که برخلاف اظهارات مقام های مصری ایران اخوان را گروهی تروریستی نمی داند. ایران در آن زمان از ارتش مصر خواست تا خویشتن داری کرده و در قبال اعضای اخوان خشونت اعمال نکند. در ژانویه سال 2014 میلادی مقام های مصری مجتبی امانی سفیر ایران در مصر را به دلیل آنچه حمایت ایران از اخوان المسلمین اعلام کرده بودند فراخواندند".

به گزارش خرداد، با این حال، جدایی جدی میان ایران و اخوان از زمان اغاز بحران سوریه ایجاد شد. میدل ایست آی در این باره می نویسد"رییس جمهوری پیشین مصر در تهران در کنفرانس اسلامی برای یپروزی مردم سوریه اعلام امیدواری کرد. مرسی پس از آن تمام روابط دیپلماتیک مصر با سوریه را قطع کرد و از حضور حزب الله لبنان شریک عربی مهم تهران در سوریه انتقاد کرد. برخی از تحلیلگران معتقدند که حضور رهبران مهم سلفی مانند یک جبهه سنی برای حمایت از انقلاب سوریه اخوانی ها را دچار احساس هراس کرد. برخی از رهبران آنان مانند خیرات الشاطر به سلفی ها نزدیک شدند که در آن زمان نماینده 25 درصد از جامعه مصر بودند. در در فوریه 2012 میلادی النهضه در تونس نیز در یکی از کنفرانس بین المللی موسوم به دوستان سوریه از شورای ملی سوریه که عمده احزاب مخالف دولت اسد در آن شرکت داشتند و اخوانی ها اکثریت ان را تشکیل می دادند حمایت کرد. در همان زمان حماس در فلسطین نیز دفتر خود را به قطر و ترکیه انتقال داد. در ژوئن سال 2013 میلادی خالد مشعل در قطر در کنفرانسی در حمایت از اپوزیسیون سوریه شرکت کرد و در آنجا یوسف القرضاوی نظریه پرداز اخوان المسلمین نیز حضور داشت و به حزب الله حمله کرد. در فوریه سال 2016 میلادی "فهمی هویدی" نویسنده مصری  نزدیک از نظر فکری به اخوانی ها توسط وزارت امور خارجه دعوت شد. او از سیاست های منطقه ای ایران انتقاد کرد.

این سایت در ادامه با اشاره به این موضوع که ایران تحولات سوریه را انقلابی مردمی قلمداد نکرده و نقش اعراب و کشورهای غربی را در آن برجسته می داند می نویسد:"یک عضو موسسه تحقیقات اسلامی برای فرهنگ و اندیشه و نزدیک به "علی اکبر راشد" است می گوید:"ایران می داند که تا حدی حمایت اعراب سنی را ندارد. بخصوص حمایت در  میان اخوان المسلمین".

این سایت اشاره می کند که علیرغم اختلاف نظر درباره سوریه و یمن بسیاری از اعضای اخوان المسلمین هنوز هم ایران را نماینده اسلام میانه رو می دانند و در این باره می نویسد:"هنوز هم غنوشی در تونس اعتبار  فکری برای مقام های مذهبی ایران قائل است. او روابط دوستانه خود با نمایندگی دیپلماتیک تهران در تونس را حفظ کرده است در حالی که درباره سوریه از مخالفان اسد حمایت می کند. در سپتامبر سال 2015 میلادی او با ظریف وزیر امور خارجه ایران دیدار کرد و در فوریه سال 2016 میلادی در مراسم سالگرد سی و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی حضور داشت.

این سایت اشاره می کند که در سال های اخیر رابطه میان ایران و اخوان از احترام متقابل به سوی بی اعتمادی متقابل تغییر جهت داده است و در این باره می نویسد:"این به طور بالقوه به قطبی شدن فضای میان شیعه و سنی دامن زده است. با این حال، دو استثنا در این رابطه وجود دارند. نخست آن که اردوغان به سرپرست اخوان در مصر، سوریه و تونس تبدیل شده است. علیرع آن مضوع ایران و ترکیه روابط خود را حفظ کرده اند و در ماه مارس 2016 میلادی داووداوغلو نخست وزیر ترکیه با پنج وزیر و چند بازرگان به تهران سفر کرد. همکاری های اقتصادی و نگاه مشترک درباره مسئله کرد می تواند روابط خوب آنکارا و تهران را توضیح دهد. استثنای دوم نیز حماس است. در نوامبر سال 2014 میلادی یکی از اعضای دفتر سیاسی اخوان، ایران را به تلاش برای ایجاد "امپراتوری فارسی" متهم کرد. در فوریه سال 2016 ملادی اما اسامه حمدان مسئول امور خارجه حماس به تهران رفت".

این سایت اشاره می کند که مسئله فلسطین عمیقا در ایدئولوژی ایران ریشه دارد و حتی در صورت دیدگاه های متفاوت طرفین درباره بحران سوریه حماس هرگز حمایتش از سوی ایران متوقف نشده است.

میدل ایست ای در پایان می نویسد:"روابط تاریخی میان ایران و سازمان های مدعی وابستگی به اخوان دوجانبه هستند. ان را ترکیبی از سوء ظن و اختلاف نظر در مورد مشکلات سوریه هستند. ایران و اخوان از صحنه سیاست منطقه حذف نشده است: آنان نیاز دارند که بهترین دشمان یکدیگر باقی بمانند".