فساد ساختاری راه به فروپاشی اجتماعی می برد

مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی

تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25

وی معتقد است که فساد علت این وضعیت نیست بلکه خودش معلول برخی از ساختارهای ناکارآمد است. او از قوه قضاییه می خواهد که در آینده با کسانی که فساد کرده اند به نحو قاطعی برخورد کند تا زمینه های بروز فساد خشکانده شود. از طرف دیگر از نظر وی باید ساختار ها وقوانین و مقررات به نحوی تغییر کند که دیگر فرصت واجازه بروز و ظهور هیچ نوع فسادی داده نشود. البته در این میان این استاد دانشگاه هشدار می دهد اگر با فساد برخورد نشود باید منتظر تبعات جبران ناپذیر آن دراشکال گوناگون فروپاشی اجتماعی هم باشیم.

از نظر شما ریشه و علت اصلی فساد گسترده ای که این روزها شاهد آن هستیم و بسیاری از مسئولان امر نیز نسبت به تبعات آن هشدار می دهند در کجا است؟ علت به وجود آمدن این همه فساد در ساختار های مختلف موجود در نهاد های اقتصادی، اجتماعی و اداری کشور ما چیست؟ این فساد چگونه چنین دامن گسترده است که شهروندان جامعه ما را با خود درگیر کرده است؟
در واقع باید گفت که ریشه ی این فساد ها و کج کاری ها را باید در ساختار های اجتماعی و اقتصادی کشور جستجو کرد. به عبارتی ما با یک فساد جدی روبرو هستیم. برای همین از نظر من نمی توان موردی با فساد برخورد کرد. در واقع در این جا فساد خودش علت این کج کاری ها و نابه سامانی ها نیست. بلکه خود این فساد ها معلول وضعیت و ساختاری است که فضای اقتصادی کشورما را با خودش درگیر کرده است.

از همین رو به نظر من باید ریشه ای به جریان نگاه کرد. نباید تنها به صورت سطحی مسائل را ببینیم. باید زمینه های اجتماعی و اقتصادی به وجود آمدن فضایی که در آن فساد تبدیل به یک امر روتین شده است را در نظر بگیرم. در این جا ساختارهایی که این فساد را به وجود می آورند را باید مورد بررسی قرار داد.

خود این فساد معلول این ساختار های نا سالم و نادرست است. در واقع از زمانی که اقتصاد کشور ما تبدیل به یک اقتصاد رانتی شده است زمینه های ایجاد فساد را هم فراهم کرده است. برخی نهادهای دولتی و کسانی که به نوعی به قدرت سیاسی دراشکال مختلف آن متصل هستند با استفاده از قدرت خود در روابط اقتصادی دخالت می کنند وهمین امر یکی از زمینه های عمده فساد را در ایران خصوصا در عرصه های اقتصادی کلان به وجود می آورد.

کسانی که با قدرت سیاسی درارتباط هستند با استفاده از آن قدرت خود قوانین و مقررات را دور می زنند. آن ها قوانین موضوعه کشور را در زمینه های مختلف نقض میکنند. همین امر موجب می شود که بسیاری از فرصت های نامشروع را برای خود ایجاد کنند. از طرف دیگر از دیگراقشار مردم فرصت های واقعی را بگیرند. شما در همین مورد معوقه های میلیاردی بانک ها نگاه کنید. قطعا تعدادی از کسانی که دردولت گذشته به نوعی با قدرت سیاسی در ارتباط بودند از رانت خود استفاده کردند و قوانین و مقررات بانکی را دور زده اند و با نقض قوانین و مقررات توانستند برای خود میلیارد ها سرمایه جمع کنند.

یکی از مواردی که اکنون خیلی مورد بحث است فساد جدی است که در دولت گذشته در زمینه های اقتصادی مطرح بوده است. بنا به گفته ی مسئولان تاکنون تنها نمونه های کوچکی از آن در مقابل افکار عمومی افشا شده است. این فساد ها تا چه حدی ناشی از مشکلات ساختاری بوده است؟ آیا افراد از همین نقض قوانین و دخالت قدرت سیاسی در اقتصاد سوء استفاده کرده اند؟
در همین چند وقت اخیر شاهد آن بوده ایم که دولت یازدهم فساد هایی که در دولت قبلی به واسطه دخالت قدرت سیاسی در امور اقتصادی صورت گرفته است را در معرض افکار عمومی گذاشته است. همین چند مورد را که ببینید عمق فاجعه را در می یابید. در واقع یک عده با استفاده از قدرت خود قوانین ومقررات صریح کشور را دور زده اند و برای خود منابع مالی فراوانی فراهم آورده اند. در یک نمونه تنها 700 میلیون دلار با اطلاع وزیر نفت وقت و رئیس بانک مرکزی وقت به حساب شخصی بابک زنجانی ریخته شده است.

این یک فساد آشکار است. این تنها یک نمونه کوچک از میزان فساد عظیمی است که رخ داده است. از آن طرف 22 میلیارد دلار ار منابع کشور را به اسم مبادلات ارز به کشور های همسایه منطقه منتقل کردند. اما یک ریال آن به کشور بازنگشته است. اما چون این افراد به نحوی قدرت داشتند ابعاد رسیدگی به آن پیچیده شده است. در واقع ما با یک فساد گسترده مواجه بودیم. ساختار ها به شکلی بوده است که این افراد با استفاده از قدرت سیاسی و دیگر قدرت هایی که داشتند تمامی قوانین کشور و مقررات را نقض کردند و میلیارد ها دلاراز سرمایه کشور را صرف منافع خود کردند.

شما در صحبت های خود بیشتر بر روی نقش دولت وقوه قضاییه تاکید داشته اید. با این که این دو در این میان واقعا نقش بسیار پر رنگی دارند اما آیا نهاد های مردمی ومدنی، تشکل های مردمی اتحادیه و سندیکا ها و همچنین رسانه ها نیز می توانند در جلوگیری از فساد و اصلاح ساختار هایی که این فساد نهادینه شده را به وجود آوردهاند نقش آفرین باشند؟ نهادهای مدنی و جامعه مدنی چگونه میتوانند جلوی فساد را بگیرند؟
قطعا یکی از راه حل هایی که باید به آن فکر کرد همین تقویت جامعه مدنی به معنای کلی است. در واقع اگردولت کمک کند که تشکل های مدنی، احزاب سیاسی و رسانه های مردمی واتحادیه ها بتوانند مجدانه فعالیت کند جلوی بسیاری از کج کاری ها گرفته خواهد شد. اگر مردم در صحنه های اصلی کشور حضور داشته باشند. بسیاری از افراد جرات نمی کنند فساد بکنند. اگر رسانه ها بتوانند به صورت شفاف و آزادانه به بسیاری از اطلاعات دسترسی داشته باشند.

اگر اطلاعات مربوط به بودجه های مختلف و اطلاعات اقتصادی کلان دراختیار احزاب و تشکل های مردمی و رسانه های آزاد قرار بگیرند جلوی بسیاری از کج کاری ها وفساد ها گرفته خواهد شد. خود جریان شفاف رسانه ای و جریان آزاد اطلاعات می تواند به عنوان یک پادزهر در مورد فساد عمل بکند. اگر مردم از میزان ورود خروج ارز و نحوه اختصاص منابع اطلاعات کامل داشته باشند دیگر کسی نمی تواند به راحتی قوانین و مقررات را دور بزند و با استفاده از قدرت ثروت نا مشروع جمع کند. از این رو به نظر من نقش جامعه مدنی وتشکل های مردمی دراین میان به اندازه خود دولت و قوه قضاییه مهم است. از طرف دیگر داشتن رسانه های آزاد می تواند بسیار موثر باشد. امید وارم این فضا به وجود بیاید تا جلوی فساد گرفته شود و در جهت اصلاح امور حرکت کنیم.

به عنوان آخرین سوال از نظر شما اگراین وضعیت ادامه یابد. یعنی اگر فساد همین جور گسترش پیدا کند و تمامی نهاد ها وساختار های موجود در کشور ما را آلوده کند باید منتظر چه پیامد های منفی در سطح جامعه باشیم؟ برخی از کارشناسان هشدار می دهند که این فساد ها علاوه بر این که مردم را از هرگونه ایجاد توسعه و پیشرفتی خصوصا در زمینه معیشت و اقتصادشان نا امید می کند منجر به فروپاشی اجتماعی هم می شود. ازنظر شما وضعیت اگراین گونه پیش برود چه پیامد های منفی را باید شاهد باشیم؟
کافی است که به آمار هایی که از آسیب های اجتماعی منتشر می شود نگاه کنید. همین میزان بالای افسردگی، اعتیاد، طلاق سرخوردگی ، خودکشی تمام این ها نشانه های احتمال ورود به فروپاشی اجتماعی هستند. این ها همه اشکالی از فروپاشی اجتماعی هستند که ممکن است رخ بدهد. در واقع ما با نوعی شورش مواجه هستیم منتها شورش علیه خود و اطرافیان خود. شهروندان نا امید و سرخورده بر خودشان می شورند معتاد می شوند افسرده می شوند . دست به اقدامات خشونت آمیز علیه اطرافیان خود می زنند.

این همه جرم و جنایت در کشور همه نشانه هایی از فروپاشی اجتماعی است. همین رشد آسیب های اجتماعی نشان می دهد که چقدر مردم از شرایط پیش آمده نگران شده اند. همین نگران در آینده می تواند خطرات جبران ناپذیری داشته باشد. به نظر من اگر این فساد اصلاح نشود و به همین صورت ادامه پیدا کند باید منتظر تبعات وحشتناک آن برای کلیت جامعه باشیم.

 اخبار سیاسی -  ابتکار