برجام روی تیغ
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : شنبه, 13 آذر 1395 07:29
مفاد برنامه جامع اقدام مشترک يا همان «برجام» که پاياني بر مذاکرات هسته‌اي ايران و کشورهاي 1+5 توصيف مي‌شود، اکنون به‌واسطه مصوبه پنجشنبه عصر کنگره آمريکا در معرض تهديد است. سنا روز پنجشنبه گذشته، طرح تمديد ۱۰ ساله تحريم‌هاي ايران را که «داماتو» نام دارد به تصويب رساند؛ با تصويب اين طرح، دولت اوباما طرحي را پيش‌روي خود مي‌بيند که پيش‌تر اعلام کرده بود، اين طرح، غيرضروري است و حالا 10 روز براي امضاي آن فرصت دارد.
مقامات ايراني اعلام کرده‌اند، تصويب اين طرح، نقض برجام محسوب مي‌شود و در صورتي که به قانون تبديل شود، ايران اقدام لازم را انجام خواهد داد که اين موضع ما موجب اعمال فشار بر دولت اوباما براي وتوي اين طرح شد. اين طرح در حالي به تصویب کنگره آمريکا رسيده که پيش‌ازاين هم پيروزي دونالد ترامپ، نامزد جمهوري‌خواهان در انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا، نگراني‌هايي حول اجراي برجام ايجاد کرده بود. او در دوران تبليغات انتخاباتي‌اش، توافق هسته‌اي با ايران را بدترين توافق تاريخ دانسته و گفته بود در صورتي که رئيس‌جمهوري شود، آن را لغو خواهد کرد. هرچند، بعد از انتخاب‌شدنش به‌عنوان رئيس‌جمهوري، کمي از مواضعش درباره برجام عقب نشست اما به نظر مي‌رسد با تصويب اين طرح و مواضع قبلي ترامپ، همچنان نگراني‌هايي دراين‌باره وجود خواهد داشت.
اوباما تحريم را تمديد مي‌کند؟
در شرايطي که 48 روز تا پايان دوره رياست‌جمهوري باراک اوباما باقي مانده است و رسانه‌هاي غربي مطرح مي‌کردند که او پيش از ترک کاخ سفيد به تحکيم و تقويت چارچوب‌هاي قانوني اجرائي برجام مشغول خواهد بود، کنگره ايالت متحده، دست به اقدامي تازه زده است.
با توجه به اينکه طرح تمديد ۱۰ ساله تحريم‌هاي ايران با اکثريت قاطع هر دو مجلس نمايندگان و سنای آمريکا به تصويب رسيده است، اوباما بدون احتساب روزهاي يکشنبه فقط ۱۰روز فرصت تصميم‌گيري درباره امضاي طرح تمديد ۱۰ ساله تحريم‌هاي ايران دارد و اگر کنگره پيش از اين ۱۰ روز اعلام کند که دوره کاري‌اش به پايان رسيده است، اوباما مي‌تواند از اختيارات خود استفاده کند و اين طرح را امضا نکند. در اين روش که «پاکت وتو» pocket veto ناميده مي‌شود، زماني که رئيس‌جمهوري خواستار امضاي طرحي نباشد، کنگره، جلسات خود را برگزار نمي‌کند تا بار ديگر طرح به آن بازگردد که دراين‌صورت، طرح خودکار وتو مي‌شود.
از طرفي روزنامه نيويورک‌تايمز در گزارشي تحليلي، مدعي شده که اين يک حرکت سمبليک با هدف اعمال فشار بر تهران براي اطمينان از پايبندي ایران به توافق هسته‌اي سال گذشته است؛ در اين گزارش گفته شده که بسياري از تحريم‌ها از زمان توافق هسته‌اي سال گذشته معلق مانده بودند اما سناتورها با رأي 99 به صفرشان نشان دادند که معتقد هستند اعمال اين تحريم‌ها کمک مي‌کند تا آمريکا بتواند به‌سرعت در صورت نقض تعهدات ايران در برجام، آنها را بازگرداند، درحالي‌که اوباما همواره اعلام کرده بود، هرگونه طرحي که برجام را با خطر روبه‌رو کند و نقض آن محسوب شود، وتو خواهد کرد؛ بنابراین پيش‌بيني مي‌شود او در 10 روز آينده، اين طرح را امضا کند.
اين خبري است که يک مقام ارشد کاخ سفيد پس از تصويب طرح تمديد 10 ساله تحريم‌هاي ايران به پايگاه خبري هيل گفته است؛ اين مقام تأکيد کرده است که دولت آمريکا معتقد است، اين اقدام کنگره توافق هسته‌اي با ايران را نقض نمي‌کند؛ درنتیجه شرايط لازم براي به‌امضارسيدن از سوي رئيس‌جمهوري را دارد اما اوباما براي وتوي اين طرح، قدرت کافي ندارد زيرا آن به صورت فراجناحي و تقريبا با رأي موافق همه نمايندگان و سناتورها به تصويب رسيده است. بااين‌حال، کاخ سفيد با اعلام اينکه اوباما داراي اختيارات گسترده است و مي‌تواند در صورت لزوم، تحريم‌هاي جديدي عليه ايران اعمال کند، با تصويب طرح تمديد ۱۰ ساله تحريم‌ها مخالفت کرده بود و بر‌اين‌اساس، درشرايطي‌‌که باراک اوباما گفته است، وتو هيچ چيزي را عوض نمي‌کند، تمديد تحريم‌ها به دونالد ترامپ اجازه مي‌دهد فرصت خوبي براي ازبين‌بردن توافق هسته‌اي، همان‌طور که آرزويش را داشت به‌دست بياورد.
تمديد تحريم، نقض برجام است
مقامات ايران، بارها پيش از تصويب اين طرح، هشدار داده بودند که تصويب اين طرح، به منزله نقض برجام است و آن‌طور که در مواد «1»، «2» و «4» پيوست «2» متن برجام هم به‌صراحت مقرر شده تحريم‌هاي نفتي آمريکا با برجام متوقف مي‌شود، پس تمديد قانون تحريم‌هاي ايران، نقض برجام است.
بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت امورخارجه ايران، در واکنش به اين طرح گفته است که مصوبه اخير مجلس نمايندگان و سناي آمريکا براي تمديد تحريم‌ها عليه ايران، مخالف برجام است، درحالی‌که منتقدان توافق ايران معتقدند، تمديد طرح تحريم‌هاي ايران با توجه به تغيير دولت، بسيار مهم و ضروري است و حتي اگر اوباما تصميم بگيرد اين طرح را وتو کند، با توجه به همراهي اکثريت مطلق کنگره با اين طرح، هرگونه اقدام دولت براي وتو را ناکام خواهند گذاشت.
از طرفي با توجه به اينکه برخي جمهوري‌خواهان ازجمله سناتور باب کورکر سعي دارند از اين طرح به‌عنوان فرصتي براي افزايش تحريم‌ها عليه ايران استفاده کنند اما بسياري از سناتورهاي دموکرات، مخالف اين موضع هستند. علاوه‌بر قاسمي، علي‌اکبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي گفته است که اين تمديد، عملا نقض صريح برجام است، به‌ويژه اگر اجرائي و عملياتي شود. به گفته او، اين قانون («آي‌اس‌اِی» يا تحريم‌هاي 10 ساله) اکنون وجود دارد اما رئيس‌جمهوري آمريکا آن را ملغي اثر کرده و فعلا آثاري مترتب بر آن واقف نيست اما اگر دوباره عملياتي و اجرائي شود، نقض صريح برجام است.
صالحي درباره واکنش احتمالي ايران به اقدام آمريکايي‌ها گفت: جمهوري‌اسلامي ايران، ضرورتي بر علني‌کردن آن (اقدامات متعاقب) مسئله ندارد، ما پيش‌بيني‌هاي لازم را از قبل کرده‌ايم يعني آمادگي خوبي داريم که بخواهيم واکنش نشان دهيم. مشابه واکنشي که مقامات دستگاه ديپلماسي اتخاذ کرده‌اند، سرلشکر فيروزآبادي، مشاور عالي نظامي فرماندهي کل قوا هشدار داده است که سناي آمريکا قبل از دادن رأي به تمديد تحريم‌ها عليه ايران که نقض برجام محسوب مي‌شود، لازم است هزينه‌هاي سنگين نقض برجام در ابعاد مختلف سياسي، بين‌المللي، حقوقي، مالي و نظامي آن را محاسبه کند.
مصطفي پورمحمدي، وزير دادگستري، هم در واکنش به تصويب اين طرح در کنگره گفته است: دولت آمريکا بايد به برجام تمکين و آن را به‌طور کامل اجرا کند وگرنه بدهکار دنيا و ايران خواهد بود.
او هشدار داده که رئيس‌جمهوري جديد آمريکا بايد بداند دوران قبل گذشته است و اگر بخواهد برجام را اجرا نکند بايد منتظر اقدام سختي از سوی ايران باشد.
نمايندگان مجلس شوراي اسلامي ايران هم در واکنش به اين طرح در حال تهيه و تدوين طرح سه‌فوریتي براي ازسرگيري همه فعاليت‌هاي هسته‌اي کشور هستند. سخنگوي هيأت‌رئيسه مجلس شوراي اسلامي اعلام کرده بود که يکي از اين اقدامات مجلس شوراي اسلامي در مقابله با تصويب تمديد 10 ساله قانون داماتو، تهيه قطعنامه‌اي است که به امضاي 220 نفر از نمايندگان رسيده و اقدام ديگر، تهيه طرح دوفوريتي ممنوعيت استفاده از کالاهاي آمريکايي است که به هيأت‌رئيسه تقديم مي‌شود و اين، پاسخي به تصميم مجلس آمريکاست. قرار است اين طرح در قالب يک ماده‌واحده و پنج تبصره تدوين شود که هدف از تدوين آن، مقابله با مصوبه سناي آمريکاست.
آمريکا: ما اختيارات زيادي داريم
درحالي‌که تصويب طرح تمديد 10 ساله تحريم‌هاي ايران با واکنش شديد مقامات کشورمان روبه‌رو شده است، جاش ارنست، سخنگوي کاخ سفيد، هم در تازه‌ترين اظهارنظر خود گفته است: آنچه مي‌توانم به شما بگويم، اين است که اين دولت از اختيارات قابل‌توجهي براي اعمال تحريم‌ها عليه ايران استفاده و آنها را حفظ کرده است زيرا برنامه موشکي بالستيک آنها مغاير با قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل است و حمايت‌شان از تروريسم (مقاومت) ادامه دارد و دولت ايران تمايل دارد مرتبا حقوق بشر را نقض کند؛ درنتیجه، اين دولت بارها مجازات مالي و تحريم‌هايي را عليه ايران به‌خاطر اين رفتار اعمال کرده است.
ما اختيارات زيادي داريم و درباره استفاده از آنها نيز اِبايي نداريم. او تأکيد کرده است که بسياري از اعضاي کنگره نشان دادند از اين قانون پيشنهادي (تمديد تحريم‌هاي ايران) قويا حمايت مي‌کنند زيرا معتقد هستند دولت بايد قدرت لازم را برای اعمال مجازات مالي عليه ايران داشته باشد. همچنين روزنامه هافينگتن‌پست به نقل از يک منبع آگاه در کاخ سفيد نوشته است: انتظار مي‌رود رئيس‌جمهوري، اين قانون را امضا کند اما جان کري همه تلاشش را براي حفظ لغو تحريم‌هاي هسته‌اي خواهد کرد. به گفته هافينگتون‌پست، قانون تمديد تحريم‌ها به امضاي ۲۰ نفر از نمايندگان دموکرات که حامي توافق هسته‌اي هستند نيز رسيده است.
اليزابت روزنبرگ، يکي از مقامات سابق وزارت خزانه‌داري، نیز گفته است که تمديد قانون تحريم‌هاي ايران، توافق هسته‌اي را از بين نخواهد برد بلکه پيامي به ايران مي‌فرستد که در اين پيام گفته شده، واشنگتن به‌دنبال راهي براي فرار از توافق است.
اخبار سیاسی - وقایع اتفاقیه
