ممنوعه‌های دوست داشتنی
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 06 شهریور 1396 07:58
شهریور ماه آغاز شد و طبق اعلام رسمی سازمان تعزیرات حکومتی در ایران فروش بامبو و درختان بن‌سای ممنوع شد، هرچند که هنوز پشت ویترین بسیاری از گل‌فروشی‌ها این دو گیاه به خصوص درختچه‌های کوچک بون‌سای که نزد بسیاری از مردم محبوب است برای فروش دیده می‌شوند و بسیاری از فروشندگان مجازی به راحتی آنها را می‌فروشند.
این دو گیاه وارداتی و اغلب قاچاق که از کشورهای چین و تایلند به ایران می‌آیند حالا به یک تهدید مهم برای گونه‌های بومی ایران بدل شده که می‌تواند کشاورزی را نیز تحت تاثیر آفات وارداتی خود قرار دهد. هرچند تا کنون خبری از آفت‌زدگی گیاهان بومی ایران به واسطه آفت آنها گزارش نشده اما کاشت این دو گونه نیز می‌تواند تهدیدی برای گیاهان بومی ایران محسوب شود.
بون‌سای و بامبو، این دو گیاه بیگانه که در عین گران بودن طرفداران بسیاری در ایران دارد حالا با حکم سازمان تعزیرات و البته به درخواست جهاد کشاورزی اجازه ورود به ایران را ندارند. گیاهی که البته به گفته شاهرخی، رئیس اتحادیه فروشندگان گل و گیاه از 3 سال پیش یعنی سال 1393 ممنوعیت واردات آنها صادر شده است اما اخیرا درختان بن‌سای توسط کولبران و از مسیرهای غیررسمی وارد بازار شده است.
اما دلیل جلوگیری از ورود این دو گیاه به ایران چیست؟ جلوگیری از کالای قاچاق؟ خیر. به گفته رئیس اتحادیه گل و گیاه، هدف جلوگیری از ورود آفات و بیماری‌های گیاهی به وسیله این دو گیاه بوده است. شاید شما هم با شنیدن این موضوع به این سوال رسیده باشید که «خطر این آفات تا چه اندازه جدی می‌تواند باشد؟»
چک کردن گیاهان در تمام جهان مرسوم است
اسماعیل کهرم، حشره‌شناس و فعال محیط زیست در این باره به «ابتکار» می‌گوید: اگر وارد آمریکا شوید، در آخرین مرحله بررسی‌ها برای ورود شما، بعد از چک شدن پاستور، ویزا و چمدان، گیاهان زنده‌ای که شما با خود به این کشور وارد کرده‌اید مورد بررسی قرار می‌گیرد، حتی اگر شما یک نارگیل در چمدانتان داشته باشید.
ولی در ایران این اتفاق نمی‌افتد و مسافرانی که از آفریقا به ایران می‌آید بدون چک کردن چنین مواردی به کشور وارد می‌شود. او می‌گوید: بسیاری از آفات گیاهی توسط مسافران به کشورها حمل و منتقل می‌شوند. حتی هواپیماهایی که از کشوری به کشور دیگری می‌روند چندین و چند پشه، مگس و حتی پشه مالریا را با خود حمل و کشور دیگری منتقل می‌کنند و اگر این آفات به جنگل‌های یک کشور نفوذ کنند و آب و هوا به آنها خوش آید، می‌توانند کل جنگل‌های یک کشور را نابود کنند. کهرم می‌گوید: آفات تهدید بسیار بزرگی برای پوشش گیاهی، کشاورزی، حیوانات و حتی انسان‌ها محسوب می‌شوند. در بسیاری از کشورها با استفاده از آفت‌کش‌هایی که برای انسان مضر نیستند فضای داخل هواپیماها را از هرگونه آفت و حشره‌ای پاک می‌کنند. موضوعی که در ایران به آن توجه نمی‌شود.
مراقب کشورهای دردسر ساز باشید
او به کشورهای واردکننده این دو گیاه یعنی بامبو و بن‌سای اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی از کشورها مقاصد دردسر ساز هستند. مثلا کشورهای آفریقایی و کشورهای خط استوا از نظر آفات گیاهی بسیار خطرناک هستند. بسیاری از کشورهای جنوب شرقی آسیا از جمله تایلند، کامبوج، چین، هنگ‌کونگ و ... آفت خیزند و از همین رو است که بسیاری از کشورها محصولات کشاورزی و حتی گیاهانی که از این مقاصد وارد می‌کنند را مورد بررسی قرار می‌دهند و این کار تنها در ایران صورت نمی‌گیرد.
هرچند ممنوعیت این دو گیاه به ایران کار مثبتی محسوب می‌شود. این حشره‌شناس می‌گوید: سازمان غذا و داروی آمریکا به بررسی آفات گیاهان می‌پردازد و آن وقت است که ورود گیاه یا محصول کشاورزی را به کشور ممنوع می‌کند. کهرم به اهمیت جلوگیری از ورود آفات بیگانه به کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: گیاهان، جانوران و انسان‌ها در یک مرز و بوم در طول سالیان دراز یادگرفته‌اند که با آفات آن منطقه چگونه برخورد کنند، از خود دفاع کنند و با آنها بسازند اما مشکل زمانی پیش می‌آید که آفتی از جایی دیگر و از یک تاریخچه تکاملی دیگر به آن منطقه وارد شود. به عنوان مثال ویروس آنفولانزا نصف جمعیت بومی آمازون را از بین برد. سفید پوستان اروپایی به آمازون رفتند و لباس‌هایی را با خود به آنجا بردند که آلوده به این ویروس بود، ویروسی که سبب مرگ نیمی از این بومیان شد چرا که ویروس آنفولانزا به بدن این بومیان ناشناخته بود.
این است که وقتی یک آفت از یک منطقه به منطقه دیگر منتقل می‌شود در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی برای رشد سبب مرگ گونه‌های گیاهی بومی آن منطقه می‌شود. او ادامه می‌دهد: نمونه آن گیاه آزولا گیاهی آفتی است که توسط فردی به نام آشوری با نیت خیر از کامبوج به شمال ایران آورده شد. گیاهی که در اصطلاح شمالی به آشوری‌واش مشهور است. این گیاه در شمال ایران سبب نابودی پوشش گیاهی تالاب انزلی شد. در صورتی که از این گیاه در کامبوج وطن خود استفاده‌های متعددی می‌شود. بنابراین این آفات ممکن است در وطن خود طغیان نکنند ولی در وطن جدید باعث ایجاد نابودی پوشش بومی شوند.
آیا پرورش این دو گیاه می‌توانند تهدیدی برای گیاهان بومی ایران باشند؟
به گفته رئیس اتحادیه گل و گیاه، بن‌سای یک گونه گیاهی خاص نیست، بلکه شکل ویژه‌ای از پرورش درختان در گلدان‌های کم‌عمق است به گونه‌ای که درخت با ارتفاع بسیار کوتاه رشد می‌کند. بخشی از درختان بن‌سای وارداتی هستند اما بخشی دیگر توسط پرورش‌دهندگان داخلی تولید می‌شوند. گیاهان بامبو نیز به عنوان گیاهان زینتی از حدود دو دهه قبل وارد ایران شده‌اند با این‌حال در این مدت هنوز گزارش خاصی از ورود این گیاه به عنوان «گونه مهاجم» به عرصه‌های طبیعی ایران وجود ندارد. با حال این گیاهان متقاضیان بسیاری دارند و ممکن است پرورش آن به جای واردات استراتژی جدید برای تامین تقاضاها باشد. شاهرخی، رئیس اتحادیه اعلام کرده که قرار است مجوز تولید کنندگان داخلی بار دیگر مورد بررسی قرار گیرد تا ممنوعیت فروش محصولات برای آنها رفع شود.
اما این سوال مطرح می‌شود که آیا پرورش این دو گونه در داخل ایران تهدیدی برای گیاهان بومی تهدید خواهند بود؟ کهرم می‌گوید: این گیاهان می‌توانند گونه مهاجم باشند اما هیچ کس نمی‌تواند پیش بینی کند که آیا این‌ها به صورت مهاجم رشد و نمو می‌کنند و به صورت توده عظیم درآیند و پوشش گیاهی بومی را نابود کنند یا نه؟ مگر اینکه این گیاهان در منطقه‌ای از ایران کاشته شود و بر روی آنها تحقیق شود که آیا شرایط آب و هوایی برای رشد و تبدیل شدن آنها به گونه‌ای مهاجم مساعد است یا خیر. رودی‌دندرون گیاه گلداری است که از ترکیه به انگلستان برده شد و حیات جنگل‌های طبیعی که سه میلیون سال قدمت داشتند مورد تهدید قرار داد.
اخبار اجتماعی - ابتکار
